TROSKA O REALIZACJĘ ZADAŃ WYCHOWAWCZYCH
(na przykładzie funkcjonowania Szkoły Podstawowej nr 19 w Olsztynie)
Wstęp
Na temat troski o wychowanie młodego człowieka w szkole napisano już wiele. W tej dziedzinie budzą powszechnie szczególne zainteresowania: przykre wydarzenia, negatywne zachowania i niewłaściwe słowa, potknięcia nauczycieli czy uczniów, które często są skrupulatnie notowane, ilustrowane przy pomocy obiektywu i utrwalane przez redaktorów i reporterów na łamach prasy codziennej. Włącza się ona wówczas w szybki obieg wiadomości, gdyż znikają z półek wielonakładowe dzienniki, bogacą się wydawcy, a spragnieni sensacji czytelnicy zaspokajają swoje pragnienia. To jest jedno, znane szczególnie z mediów, smutne oblicze funkcjonowania dzisiejszej szkoły. Drugie: spokojne, ilustrujące codzienne wysiłki wielkiej rzeszy nauczycieli i pedagogów oraz wspólne wraz z uczniami zmagania się z trudnymi i ambitnymi programami nowoczesnej szkoły rzadko bywają zauważane w środkach masowego przekazu myśli i mniej nagłaśniane, gdyż dobro jest ciche i nie od razu rzuca się w oczy, lecz potrzebuje dłuższego czasu, by wydać piękne, dojrzałe owoce.
Po dwudziestu pięciu latach pracy dydaktycznej jako nauczycielka religii, chcę od strony pozytywnej spojrzeć na realizację trudnych zadań wychowawczych w szkole przez pryzmat doświadczeń pedagogicznych na przykładzie Szkoły Podstawowej nr 19 w Olsztynie, w której pracuję od dziewięciu lat i podzielić się swymi refleksjami na wyżej wymieniony temat.
Zanim jednak przejdę do meritum sprawy, spróbuję zwrócić uwagę na potrzebę osobistego zaangażowania się nauczycieli i wychowawców w trudny proces kształtowania charakteru młodego człowieka, by ambitne plany wychowawcze szkoły nie pokryły się kurzem na półkach, lecz skonkretyzowały się w życiu młodego pokolenia. Nie bez znaczenia w tym procesie jest również uświadomienie sobie wielu przeszkód, na które dzisiaj narażone jest dziecko już w domu, gdyż często brakuje tam więzi rodzinnej, a od rodziców nie słyszy dobrego słowa i nie zawsze widzi dobry ich przykład. Ponadto środki masowego przekazu, niekontrolowane przez nikogo, niestosowne programy telewizyjne i komputerowe, do których dziecko ma swobodny dostęp, nierzadko w domu „zastępują” rodziców lub opiekunów, zajętych zdobywaniem godziwych środków utrzymania dla rodziny (np. prowadzeniem firmy), albo też niezdolnych do wychowywania dzieci z powodu różnych nałogów. Bywają również trudne sytuacje, gdy bieda zagląda do domu na skutek bezrobocia rodziców, wówczas z braku podstawowych środków do życia nie mogą być zaspokajane potrzeby fizyczne i psychiczne dzieci.
W takich i tym podobnych warunkach nauczyciel i wychowawca w szkole staje niejednokrotnie wobec trudnych problemów. Co robić z poranionym psychicznie, a nawet też niepełnosprawnym fizycznie dzieckiem? Jak ukazywać mu prawdziwe wartości i nauczyć znajdowania ich w codziennym życiu, jak kształtować poprawne postawy moralne i przygotować do pełnienia odpowiedzialnych zadań życiowych? Gotowych odpowiedzi na te pytania nie da się znaleźć w książce, praktycznie są one bardzo trudne, wymagają od nauczycieli i wychowawców dobrego przygotowania do tak odpowiedzialnej pracy, doświadczenia, osobistego świadectwa, zgodnej współpracy ze sobą i z instytucjami, którym naprawdę zależy na przyszłości Kościoła i Ojczyzny, gdyż „takie będą Rzeczypospolite jakie [dzieci] młodzieży chowanie ’’ (Jan Zamoyski).
Organizacja i zadania wychowawcze na przykładzie Szkoły Podstawowej nr 19
w Olsztynie
Popatrzmy jak potrafi sobie radzić z tymi problemami Szkoła Podstawowa nr 19 w Olsztynie (Gutkowie) im. Mikołaja Kopernika przy ul. Bałtyckiej nr 151. Po roku 1945 ma już ona swoją 60-letnią bogatą historię powojenną, w której ostatnio zaznaczyły się bardzo pozytywnie rządy kolejnych dyrektorów: pani mgr Haliny Smolik , a obecnie(od 2002)r. pani mgr Urszuli Ogonowskiej. Szkoła ta jest niewielka, prowadzi dydaktykę dla 202 dzieci z klas I-VI. i odważnie zmaga się z codziennymi problemami. Za wychowanie dzieci odpowiedzialna jest tu Rada Pedagogiczna na czele z panią Dyrektor. Jest to w sumie 25 osób, (przeważnie pań), starszych i młodszych, o zróżnicowanym stażu dydaktycznym, przygotowanych do pełnienia swych obowiązków. Nauczyciele naszej szkoły doskonalą swą formację intelektualną i zdobywają nowe stopnie awansu zawodowego. W skład Rady Pedagogicznej tej szkoły z pełnymi prawami wchodzę także ja jako katechetka. Łączy nas nie tylko troska o wysoki poziom nauczania i wychowania dzieci, ale też wzajemne zrozumienie i zaufanie oraz współpraca na polu wychowawczym w duchu przyjaźni. Nauczyciele nieraz zwracają się też do mnie z różnymi prośbami, np. o radę w kłopotach wychowawczych, o pomoc przy obsłudze komputera i o modlitwę, a w miarę możliwości, sami też mi pomagają. Wyrazem zdrowej atmosfery wśród nauczycieli są częste rozmowy nie tylko oficjalne na posiedzeniach Rady, ale też prywatne, czyli wzajemna wymiana doświadczeń, dotyczących małych i dużych problemów wychowawczych w naszym środowisku szkolnym.
Kilka razy do roku Rada Pedagogiczna ma też swoje radosne spotkania z pozostałymi pracownikami szkoły, z dziećmi oraz ważnymi Gośćmi. Okazji dostarczają różne uroczystości. Dla przykładu podam ich kilka. Wspólna wieczerza wigilijna przed Świętami Bożego Narodzenia w szkole, wprowadza atmosferę radości. Czytanie Pisma Świętego, łamanie się opłatkiem, śpiewanie kolęd stwarza tam dodatkowo wyjątkowy nastrój rodzinny. Dzień Nauczyciela jest dla dzieci okazją dla pokazania szczególnego szacunku swoim nauczycielom i wychowawcom. Dzień ten jest wolny od nauki w szkole. Panuje wtedy nastrój świąteczny. Dyrekcja szkoły zaprasza wówczas wszystkich nauczycieli do restauracji na uroczyste przyjęcie, podczas którego zazwyczaj rozdawane są nagrody Dyrektora, wytypowanym wcześniej nauczycielom. Każdego roku na terenie szkoły organizowany jest Dzień Papieski z odpowiednią akademią, wystawą i galeriami. Zakończenie roku szkolnego przeżywane jest także w atmosferze radości. Rozdanie świadectw i początek zasłużonych wakacji budzą zrozumiałe emocje wśród dzieci i nauczycieli.
* * *
Szkoła nasza podejmuje priorytetowe zadania wychowawcze w roku szkolnym 2004/2005 przez : 1. Budowanie systemu wartości wychowawczych, tworząc wśród dzieci społecznie normowaną hierarchię wartości, pobudzając postawy humanitarne, kształtując podstawy patriotyczne i obywatelskie, przygotowując do życia w rodzinie i w społeczeństwie, ucząc poszanowania cudzej własności i mienia publicznego, rozwijając świadomą przynależność do narodu, regionu i społeczności lokalnej.
2. Podniesienie poziomu kultury osobistej, wdrażając dzieci do stosowania zwrotów grzecznościowych i kulturalnej polszczyzny, kształtując wśród dzieci postawy właściwego zachowania się w miejscach publicznych i odpowiednich relacji międzyosobowych w kontaktach z innymi ludźmi, pobudzając dzieci do refleksji nad ich postępowaniem.
3. Przeciwdziałanie zjawiskom zagrażającym zdrowiu fizycznemu i psychicznemu, zapobiegając wśród dzieci nieprzystosowaniu społecznemu, przeciwdziałając patologiom i uzależnieniom, zapobiegając agresji fizycznej i słownej, zapewniając pomoc w eliminacji zaburzeń emocjonalnych i napięć psychicznych.
4. Zapewnienie opieki i wspomaganie rozwoju dzieci, inspirując do harmonijnego rozwoju, kształtując poczucie odpowiedzialności za siebie i za innych, propagując zdrowy styl życia, wdrażając do pracy nad sobą i dążenia do wyznaczonych celów, pobudzając postawy kreatywne w procesie zdobywania wiedzy i umiejętności, motywując wysiłki intelektualne, rozwijając asertywność w relacjach interpersonalnych.
Jedną z największych zalet naszej szkoły jest także dobra atmosfera wśród uczniów. Ponieważ jest to mała placówka oświatowa , dzieci w niej znają się wzajemnie i nie czują się obco. Nie są też niczym zagrożone, dały temu wyraz w swych anonimowych ankietach, przeprowadzonych w szkole i wśród rodziców przy końcu 2004 r. (Ankiety te są do wglądu w sekretariacie szkoły).
Dyrekcja Szkoły sponsoruje co roku ferie zimowe dla dzieci, które prowadzą katecheci z młodzieżą. Otwarte w tym czasie sale szkolne dla zabawy dzieci i darmowe ciepłe posiłki dodatkowo budują sympatię uczniów do tej szkoły. Ponadto Dyrekcja szkoły pomaga w organizacjach wycieczek ( i pielgrzymek dzieci do miejsc świętych w kraju) krajoznawczych i integracyjnych. Dzięki pomocy naszej szkoły dzieci należące do organizacji Zuchów i harcerki ZHR-u mają możliwość odbywania cotygodniowych spotkań w Szkole. Pani Dyrektor pomaga też w społeczności szkolnej kontynuować akcję Polskiej Caritas pod hasłem „Pola nadziei”. Wskutek tego przed naszą szkołą zakwitną na wiosnę narcyzy, których cebulki zakupiły już dzieci za swe zaoszczędzone pieniążki.
Chociaż Dyrekcja naszej szkoły od wielu lat boryka się z problemami finansowymi. (gdyż do dobrego funkcjonowania tej placówki oświatowej potrzebne są znaczne fundusze), to jednak. niedawno została zbudowana nowa sala gimnastyczna i urządzono boiska szkolne. Szkoła doczekała się też pracowni, wyposażanej w nowe komputery. Wszystkich cieszą i zachęcają do pracy nowe okna szkolne, świeżo odmalowane sale, nowe drzwi wejściowe i kuchnia o europejskim standardzie.
Współpraca szkoły z parafią, prowadzoną przez Księży Salezjanów
Należy także podkreślić przy realizacji celów szkoły bardzo dobrą współpracę z parafią . Szkoła i parafia to jakby przedłużenie dwóch ramion rodziców, ochraniających dzieci i wskazujących im przyszłe drogi, właściwe postawy i sugerujące trafne wybory życiowe. Szkoła nasza jest położona na terenie parafii św. Jana Bosko. Ta młoda parafia ponieważ nie ma jeszcze osobnego kościoła i plebani, więc pracuje wspólnie z parafią św. Wawrzyńca, korzystając z budowli zabytkowego kościoła ( konsekrowanego w 1500 r.) i odremontowanej niedawno starej plebani. Obie te parafie obsługują Księża Salezjanie.
Dzieci co roku uczestniczą w - organizowanych przez duszpasterzy - rekolekcjach adwentowych i wielkopostnych, a ich programy wcześniej są wywieszane na gazetkach szkolnych. Pod moim kierunkiem w kościele, a często też w szkole, co roku odbywają się Jasełka w wykonaniu dzieci oraz działa teatrzyk małych form scenicznych, który zdobył sobie uznanie na przeglądzie tego rodzaju regionalnych imprez artystycznych w Wyższym Seminarium Duchownym Metropolii Warmińskiej „Hosianum” w Olsztynie. Także nasza szkoła włącza się aktywnie w doroczną organizację Salezjańskiego Święta Młodości w parafii, udostępniając gratisowo dzieciom i młodzieży salę gimnastyczną oraz ciepłe posiłki dla uczestników tej imprezy.
Godne uwagi są też sporadyczne inne akcje organizowane wspólnie. Otóż w marcu 2001 r. z inicjatywy proboszcza ks. Jerzego Glińskiego za zgodą pani dyrektor H. Smolik dokonano w szkole uroczystej intronizacji Najświętszego Serca Pana Jezusa. Akt tej intronizacji został przeczytany przez przedstawiciela Rady Pedagogicznej w kościele podczas uroczystej Mszy św., zamówionej na tę okazję. Udział w niej wzięli nauczyciele i dzieci naszej szkoły. W maju 2002 r. w kościele parafialnym przy licznej frekwencji nauczycieli i dzieci odbyła się uroczystość poświęcenia sztandaru (z wizerunkiem patrona szkoły Mikołaja Kopernika) naszej szkoły, ufundowanego przez Marię i Józefa Lubienieckich (rodziców ucznia naszej szkoły). Obecnie za zgodą Pani Dyrektor nasi uczniowie przygotowują się do wzięcia udziału w salezjańskim programie „Adopcja na odległość”, by pomóc osieroconym dzieciom, dotkniętym katastrofą, spowodowaną tsunami w Azji południowo.-wschodniej.
Zakończenie
Wspólne wysiłki Dyrekcji i nauczycieli, pomoc rodziców oraz współpraca z parafią w celu wykształcenia i wychowania młodego pokolenia tak, by sprostało ono trudnym wyzwaniom życiowym, ukazane na przykładzie Szkoły Podstawowej nr 19 w Olsztynie, rokują nadzieję na bardzo dobre wyniki takiej edukacji. Ofiarna praca fachowych pedagogów, uświęcona błogosławieństwem Bożym, zachęca dzieci do nauki i kultury oraz dobrych postaw moralnych, miejmy nadzieję, że przyniesie stokrotny plon dla społeczeństwa i Kościoła, w myśl sprawdzonej zasady: Słowa uczą, przykłady pociągają.
S. Rut Ewa Kopicz OSB
Katechetka w Szkole Podstawowej nr 19 w Olsztynie