Metody statystyczne i demograficzne w administracji

10 marca 2007r.

Zbiór jest pojęciem niedefiniowalnym. Zbiory oznaczamy dużymi literami (A, B…). zbiór składa się z elementów, które oznaczamy małymi literami. Przynależność elementu do zbioru (to również pojęcie niedefiniowalne) oznaczamy: Є - należy; Є - nie należy.

Prawda - 1

Fałsz - 0

Zbiór studentów I roku administracji

A'₁ - kobiety A₁

A”₁ - mężczyźni

A'₁

podzbiory

A”₁

A'₁ C A₁

A”₁ C A₁

Jest to zbiór skończony, ponieważ liczba elementów jest określona

Są również zbiory nieskończone oraz zbiory puste.

Działania nad zbiorem

υ - suma a Є A υ B ↔ a Є A ν a Є B

∩ - iloczyn a Є A ʌ B ↔ a Є A ʌ a Є B

ʌ - i a Є A \ B ↔ a Є A ʌ a Є B

ν - lub

suma

A B

A B

iloczyn

A B

A ∩ B = Ø

A B

A ∩ B

p

A ∩ B = {p}

różnica

A B

A - B

A B

B - A

A B

A - B

Zbiory liczbowe

1. Zbiór liczb naturalnych N {0, 1, 2, 3, … n-1, n, n+1 …} [+, x]

2. Zbiór liczb całkowitych C c W {…, -4, -3, -2, -1, 0, 1, 2, 3, 4, …} [+, -, x]

3. Zbiór liczb wymiernych W {…, -3, -2, -1, -½ , 0, ½, 1, 2, 3, …} [+, -, x, \]

Nieskończenie wiele liczb

0 1

4. Zbiór liczb niewymiernych {…,

19 maja 2007r.

Termin statystyka funkcjonuje w trzech znaczeniach:

1. Jako gromadzenie danych liczbowych o zjawiskach.

2. Jako zestawienie danych liczbowych.

3. Jako nauka gromadzenia danych liczbowych określonymi metodami i analizami.

Statystyka jest nauką zajmująca się metodami prawidłowości występujących w zbiorowościach, charakteryzując te prawidłowości przy pomocy liczb.

Dane statystyczne są narzędziem pozwalającym opisać otaczającą rzeczywistość.

Głównym zadaniem statystyki jest ujawnienie prawidłowości występujących w zjawiskach masowych. Np. z punktu widzenia ekonomii analizując sytuację na rynku pracy możemy stwierdzić:

1. Określić wielkość i natężenie bezrobocia.

2. Ujawnić w jego strukturze prawidłowości takie jak różnice regionalne bądź zmiany zjawiska w czasie.

3. Analizować przyczyny bezrobocia konfrontując różne informacje np. ocenić zmiany decyzji administracyjnych.

4. Przewidywać kształtowanie się bezrobocia w przyszłości.

Opis statystyczny jest opisem liczbowym i może być realizowany w postaci danych liczbowych zestawianych w tabelach bądź w szeregach liczbowych. Istnieje również opis graficzny /wykres/ np. bezrobocie w latach.

W analizie statystycznej wyróżnia się trzy grupy metod:

1. Opis struktury zbiorowości - struktura czyli wewnętrzna budowa zjawisk i zbiorowości może być rozpatrywana w różnych przekrojach wg różnych cech. Przede wszystkim ważne są cechy ilościowe np. struktura zbiorowości bezrobotnych może być analizowana wg wieku, stażu pracy, czasu pozostawania w bezrobociu, czy liczby osób w rodzinie na utrzymaniu.

2. Opis współzależności - ocena współzależności cech i zjawisk jest ważnym elementem analizy statystycznej. Pokazuje ona również pozwala na określenie stopnia powiązań między zjawiskami a cechami np. wiek a bezrobocie.

3. Opis zmian zjawisk w czasie - analiza zmian w czasie przeprowadzana jest w statystyce przy pomocy wskaźników /indeksy/ dynamiki, które pokazują względny wzrost lub spadek badanego zjawiska.

Statystyka posługuje się swoistym językiem. Do tych pojęć należą:

• Zbiorowość statystyczna - jest to zbiór osób, przedmiotów lub zdarzeń badania statystycznego, ściśle określonego pod względem życiowym, przestrzennym, w ściśle określonym przedziale (czasie).

• Jednostka statystyczna - jest to element określonej zbiorowości poddanej badaniu.

• Cechy statystyczne - są to właściwości jednostek statystycznych; właściwości jednakowe dla wszystkich jednostek nazywamy cechami stałymi, natomiast właściwości różniące się są cechami zmiennymi.

cechy statystyczne

stałe zmienne

rzeczowe jakościowe ilościowe

czasowe porządkowe nominalne skokowe ciągłe

przestrzenne

Cechy, których warianty ustala się w sposób opisowy to cechy jakościowe, natomiast te, których warianty ustala się za pomocą liczb to cechy ilościowe. Dla hierarchii ważności cech: kobieta - mężczyzna, zawody techniczne - zawody humanistyczne to cechy nominalne.

Rodzaje badań statystycznych

W statystyce wyróżniamy zbiorowości, które są objęte badaniami pełnymi (całkowitymi), bądź też badania niektóre/?/ (wylosowane), są badaniami częściowymi.

Badania reprezentacyjne polegają na tym, że z całej zbiorowości populacji generalnej pobiera się próbę i przeprowadza się dokładne badanie jednostek, a następnie przenosi się wnioski z badania próby dla całej populacji.

Badania monograficzne dotyczą opinii jakiegoś problemu lub zjawiska wg ustalonego zestawu pytań.

Organizacja badań statystycznych

Prace związane z prowadzeniem badań statystycznych niezależnie od jego rodzaju organizuje się w odpowiedniej kolejności w czterech etapach:

1. Programowanie badania - jest szczegółową zapiską koncepcji zamierzonego badania. Właściwe przygotowanie badania decyduje o jego powodzeniu. Najważniejsze w programowaniu jest sformułowanie celu badania. Określenie celu łączy się również ze sprecyzowaniem przedmiotu badania gdzie wyodrębniono cechy stałe jak również zmienne oraz zakres badania. Kolejnym ważnym elementem w badaniu statystycznym jest wybór metody badania /częściowe czy pełne/. Decyzja ta zależy od celu badania, rodzaju zbiorowości oraz jej liczebności. W programowaniu badań ustala się harmonogram prac.

2. Obserwacja statystyczna - polega na zebraniu materiału statystycznego, to znaczy indywidualnych danych o każdej badanej jednostce badanej zbiorowości. Odnotowuje się informacje o wielu cechach jakościowych. Zebrany materiał poddaje się kontroli merytorycznej i formalnej w celu wyeliminowania błędów.

3. Prezentacja danych - dokonywana po zgromadzeniu i opracowaniu materiałów. Sporządza się zestawienia danych liczbowych w formie tablic zbudowanych wg przyjętych zasad /prezentacja tabelaryczna - w języku naukowym/. Szczególne znaczenie ma badanie zbiorowości opisane wg różnych cech zmiennych jak również na ich powiązaniach. Obok prezentacji tabelarycznych przedstawia się prezentację graficzną.

4. Analiza - jest zasadniczym etapem badania statystycznego. Za pomocą odpowiednich charakterystyk liczbowych /często zwanych parametrami/ opisuje się w precyzyjny sposób (?) badanej zbiorowości.

Analiza struktury bada prawidłowości budowy wewnętrznej zbiorowości, natomiast analiza współzależności określa relacje między zjawiskami a cechami.

Sposoby gromadzenia danych

Obserwacja statystyczna czyli gromadzenie danych o cechach zmiennych zbiorowości odbywa się w formie spisu, rejestracji bieżącej lub bieżącej sprawozdawczości.

Spis jest to jednorazowe lub cykliczne powtarzanie badania statystycznego mające na celu ustalenie stanu i struktury badanej zbiorowości w określonym czasie.

Bieżąca sprawozdawczość statystyczna, do której są zobowiązane jednostki gospodarki narodowej, która polega na sporządzaniu sprawozdań na jednolitych formularzach składanych w określonym trybie i z określoną częstotliwością.

Rejestracja bieżąca polega na ewidencjonowaniu w sposób ciągły zjawisk gospodarczych i społecznych.

Klasyfikacja cech zmiennych - są to rodzaje cech, których warianty wyodrębnia się w sposób naturalny np. cecha taka jak płeć /m, k/, cecha stan cywilny /kawaler, panna, żonaty, zamężna, wdowa, wdowiec/.

W badaniu cech jakościowych wyodrębnia się zazwyczaj klasyfikację rodzajów działalności, zawodów, form własności. Natomiast cechy ilościowe zależą od tego czy cecha jest skokowa czy ciągła.

Kontrola materiału statystycznego - zgromadzony materiał statystyczny powinien być poddany kontroli formalnej, która dotyczy cech: kompletności, zupełności zapisu, zgodności rachunkowej i kontroli merytorycznej oceniającej logiczną zgodność danych.

Grupowanie jednostek, grupowanie szeregów

Grupowanie statystyczne to podział zbiorowości statystycznej na jednorodne podgrupy wg jednej lub kilku cech. Jeżeli uwzględniamy:

• Cechy jakościowe - jest to grupowanie typologiczne,

• Cechy ilościowe - jest to grupowanie wariacyjne

W poprawnie przeprowadzonym grupowaniu obowiązują podstawowe zasady logiki formalnej:

• Grupowanie musi być wyczerpujące tzn., że każda jednostka musi być sklasyfikowana i włączona do odpowiedniej grupy.

• Grupowanie musi być rozłączne, czyli wyodrębnione grupy muszą się wykluczać.

• Grupowanie powinno być efektywne, czyli wyróżnione podgrupy powinny być jednorodne jakościowo.

W wyniku takiego grupowania wg jednej cechy powstają szeregi rozdzielone, natomiast wg dwóch lub więcej cech powstają tablice.

Szeregiem statystycznym nazywa się ciąg wielkości statystycznie uporządkowanych, wg określonych kryteriów; ze względu na ich budowę wyróżnia się szeregi:

1. Szczegółowe /wyliczające/ - zawierają wszystkie pojedyncze obserwacje. Składa się więc z tych elementów ile jednostek liczy badana zbiorowość. Szereg ten może być uporządkowany wg rosnących bądź malejących wartości cech, wg ustalonej rejestracji, wg alfabetycznych nazwisk. Zawiera dużą liczbę informacji, jest mało czytelny. Można się nim posługiwać przy niewielkiej liczbie obserwacji; najczęściej łączymy je w podgrupy.

2. Rozdzielcze z cechą jakościową /strukturalne/ lub rozdzielcze z cechą ilościową /punktowe lub przedziałowe/ - jest to szereg, w którym zbiorowość statystyczna została rozdzielona na części wg określonych wariantów cech. Szereg ten składa się z dwóch elementów, inaczej wyodrębnionych wariantów cechy ilościowej lub jakościowej oraz liczebności czyli liczby jednostek posiadających określone warianty cech. Szereg dzielimy na rodzaje w zależności od tego jaka cecha jest podstawą grupowania. W wyniku grupowania zbiorowości wg wariantów cechy jakościowej powstaje szereg strukturalny, natomiast wg wariantów cechy ilościowej powstaje szereg punktowy. Gdy grupowanie odbywa się wg cechy ciągłej daje nam szereg przedziałowy.

3. Kumulacyjne

4. Geograficzne /przestrzenne/

5. Czasowe /dynamiczne lub chronologiczne/

7

---