POWSTANIE PODATKU
powstanie prywatnej własności
pojawienie się instytucji państwa
pojawienie się dochodu
PODATEK
świadczenie pieniężne nakładane na podatnika (podmiot zobowiązany) na rzecz skarbu Państwa lub gminy (podmiotów uprawnionych) na podstawie przepisów prawa
CECHY PODATKU
ogólny - obejmuje wszystkich podatników
przymusowy - ustawowy obowiązek do jego płacenia
bezzwrotny - nigdy nie podlega zwrotowi
jednostronny - podatek ustala Państwo bez konieczności uzyskania zgody podatnika
charakter pieniężny - świadczenia dokonywane są w pieniądzu
nieodpłatny - za podatek nie przysługuje żadne świadczenie ze strony państwa
KONSTRUKCJA PODATKU
podmiot - kto opłaca podatek
przedmiot - od czego jest opłacany podatek
podstawa - od czego jest obliczany podatek
stawki i skale - w jakiej wysokości jest płacony podatek
elementy korygujące - zwolnienia, ulgi i zwyżki
warunki płatności - jak i kiedy jest płatny
RODZAJE PODATKÓW
od towarów i usług (VAT)
akcyzowy
importowy
od gier
od sprzedaży akcji
dochodowy od osób fizycznych
dochodowy od osób prawnych
od spadków i darowizn
rolny
leśny
od nieruchomości
od środków transportu
od posiadania psów
inne
PODZIAŁ PODATKÓW
kryterium przedmiotowe
majątkowe (np. od spadków i darowizn)
przychodowe (VAT)
dochodowe (dochodowy od osób prawnych)
od wydatków (od doch. Z nieujawnionych źródeł)
kryterium oparte na przerzucalności
pośrednie (VAT, akcyzowy)
bezpośrednie (dochodowy)
kryterium zasilania budżetu
wpływające do kasy państwowej
wpływające do kasy samorządu
PODATNIK - osoba zobowiązana do uiszczania podatku z tytułu ciążącego na niej obowiązku podatkowego
PŁATNIK - osoba zobowiązana do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go na właściwy rachunek
PODATEK DOCHODOWY OD OSÓB FIZYCZNYCH
Skala podatku (na 2002 rok)
Podstawa obliczenia |
Podatek wynosi |
ponad do |
|
37 024 |
19% podstawy obliczenia minus 518 zł 16 gr |
37 024 74 048 |
6 516 zł 40 gr + 30% nadwyżki ponad 37 024 |
74 048 |
17 623 zł 60 gr + 40% nadwyżki ponad 74 48 |
Źródła przychodów
stosunek pracy
działalność wykonywana osobiście
pozarolnicza działalność gospodarcza
działy specjalne produkcji rolnej
nieruchomości lub ich części
najem, podnajem, dzierżawa
kapitały pieniężne i prawa majątkowe
odpłatne zbycie nieruchomości, spółdz. prawa wł., prawa wieczystego użytkowania itp.
inne (np. od 1 III 2002 - odsetki od obligacji i wkładów oszczędnościowych)
Odliczenia od podatku - 19% wydatków (obowiązujące od 2002r)
składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe
remont i modernizacja budynku mieszkalnego - max: 4620 zł (wyd. 24 315,79 zł)
remont i modernizacja mieszkania - max: 3850 zł (wyd. 20 263 zł)
dodatkowo jeśli się remontuje instalacje gazowe - max: 770 zł (4052,63)
dojazd dzieci do szkół
dokształcanie własne - max: 433,20 zł (2280)
kształcenie w szkołach wyższych własne lub dziecka - max: 760 zł (4000)
kupno przyrządów i pomocy naukowych - max: 433,20 (2280)
Odliczenia od dochodu
składki na rzecz organizacji, do których przynależność jest obowiązkowa
zwrot nienależnie pobranych emerytur i rent oraz zasiłków z ubezpieczenia społecznego i innych świadczeń
na opłacenie przewodników osób niewidomych oraz osób niepełnosprawnych - max: 2280zł
na utrzymanie psów przewodników - 2280
darowizny -max: 15% kwoty darowizny i nie więcej niż 15% rocznego dochodu podatnika
na leki dla inwalidów - wydatki powyżej 152 zł/mies.(różnica pomiędzy faktycznymi wydatkami a kwotą 152zł)
na używanie samochodu osobowego stanowiącego własność osoby niepełnosprawnej - max: 2280
inne wydatki rehabilitacyjne - nielimitowane
na spłatę odsetek od kredytu zaciągniętego na cele mieszkaniowe(kredyt - max 189 000)
Podatek i składki na ubezpieczenie społeczne pracowników
Przychód - otrzymane i postawione do dyspozycji podatnika pieniądze i wartości pieniężne oraz wartości otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń
PRZYCHÓD
-
składki obowiązkowe (przekazywane do ZUS)
9,76% od przychodu na ubezpieczenie emerytalne
6,5% od przychodu na ubezpieczenie rentowe
2,45% od przychodu na ubezpieczenie chorobowe
-
koszty uzyskania przychodu
=
DOCHÓD
_______________________________________________________
DOCHÓD
x
stawka podatku = podatek dochodowy wg skali (np19%)
-
ulga podatkowa
-
składka na ubezpieczenie zdrowotne (ZUS)
(przychód minus składki ZUS x 7,75%)
=
zaliczka na podatek dochodowy przekazywana do US
________________________________________________________
PRZYCHÓD
-
składki obowiązkowe ZUS
-
składka na ubezpieczenie zdrowotne
-
zaliczka na podatek dochodowy przekazywana do US
=
wynagrodzenie do wypłaty
Przy wynagrodzeniu 1000 zł brutto składniki wynagrodzeń rozkładają się następująco:
składki ZUS pracownika wyniosą 187.10 zł
składki ZUS pracodawcy wyniosą 204.10 zł
zaliczka na podatek dochodowy - 32.70 zł
kwota do wypłaty pracownikowi - 717,20 zł
Dodatkowe większe koszty, które trzeba brać pod uwagę przy kalkulowaniu koniecznych w firmie nakładów to:
odpisy na zakładowy fundusz socjalny, w wysokości regulowanej w odrębnych przepisach,
wynagrodzenie za pierwsze 35 dni w roku niezdolności do pracy z powodu choroby, wynagrodzenie za czas urlopu, którego wymiar zależny jest od stażu pracy. Karta podatkowa
Zryczałtowany podatek dochodowy w formie karty podatkowej mogą płacić podatnicy prowadzący działalność:
usługowa lub wytwórczo - usługową,
usługową w zakresie handlu detalicznego żywnością, napojami, wyrobami tytoniowymi oraz kwiatami, z wyjątkiem napojów o zawartości powyżej 1,5% alkoholu,
usługową w zakresie obnośnego i obwoźnego handlu detalicznego artykułami nieżywnościowymi, z wyjątkiem handlu paliwami silnikowymi, środkami transportu samochodowego, ciągnikami rolniczymi i motocyklami oraz z wyjątkiem handlu artykułami nieżywnościowymi objętego koncesjonowaniem,
gastronomiczną- jeżeli nie jest prowadzona sprzedaż napojów o zawartości powyżej 1,5% alkoholu,
w zakresie usług transportowych wykonywanych przy użyciu jednego pojazdu,
w zakresie usług rozrywkowych,
w zakresie sprzedaży posiłków domowych w mieszkaniach, jeżeli nie jest prowadzona sprzedaż napojów o zawartości powyżej 1,5% alkoholu,
w wolnych zawodach, polegająca na świadczeniu usług w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego,
w wolnych zawodach, polegającą na świadczeniu usług weterynaryjnych, w tym również sprzedaż preparatów weterynaryjnych
w zakresie opieki domowej nad dziećmi i osobami chorymi,
w zakresie usług edukacyjnych, polegającą na udzielaniu lekcji na godziny.
Podatnicy prowadzący działalność opodatkowaną w formie karty podatkowej są zwolnieni od:
obowiązku prowadzenia ksiąg,
składania zeznań podatkowych,
deklaracji o wysokości uzyskanego dochodu,
wpłacania zaliczek na podatek dochodowy.
Zalety:
uproszczona do minimum księgowość
możliwość zatrudnienia nawet do kilku pracowników
stały zryczałtowany podatek
Wady:
konieczność przestrzegania limitów zatrudnienia
obowiązek płacenia VAT dla niektórych rodzajów działalności po przekroczeniu limitu przychodów
konieczność płacenia podatku nawet w przypadku straty
nie mogą z karty korzystać osoby nie spełniające wymogów ustawy
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 20 listopada 1998 o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U 1998, nr 144, poz930)
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
Opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podlegają przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej, w tym również gdy działalność ta jest prowadzona w formie spółki cywilnej osób fizycznych, zwanej spółką
jeżeli:
w roku poprzedzającym rok podatkowy uzyskali przychody z tej działalności prowadzonej samodzielnie, w wysokości nie przekraczającej 499 460 zł
rozpoczną wykonywanie działalności w roku podatkowym i nie korzystają z opodatkowania w formie karty podatkowej - bez względu na wysokość przychodów.
Opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podlegają również przychody:
rolników prowadzących gospodarstwo rolne (np. ze sprzedaży piasku, żwiru itp. wydobywanych z gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, sprzedaży mleka, zrywki i wywozu drewna z lasu, przewozu uczniów do szkół itp.)
osób fizycznych z tytułu świadczenia usług hotelarskich, na niewielką skalę
osób fizycznych z działalności gospodarczej w zakresie wytwórczości ludowej i artystycznej, wykonywanej osobiście lub z udziałem członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym,
Stawki podatku
8,5%:
przychodów z działalności usługowej, w tym z działalności gastronomicznej w zakresie przychodów ze sprzedaży napojów o zawartości powyżej 1,5% alkoholu, z zastrzeżeniem pkt 2 i 3
przychodów z działalności polegającej na wytwarzaniu przedmiotów( wyrobów) z materiału powierzonego przez zamawiającego,
prowizji uzyskanej przez komisanta ze sprzedaży na podstawie umowy komisu,
prowizji uzyskanej przez kolportera na podstawie umowy o kolportaż prasy
5,5%:
przychodów z działalności wytwórczej, robót budowlanych lub w zakresie przewozów ładunków taborem samochodowym o ładowności powyżej 2 ton,
uzyskanej prowizji z działalności handlowej w zakresie sprzedaży jednorazowych biletów komunikacji miejskiej, znaczków do biletów miesięcznych, znaków opłaty skarbowej, znaczków pocztowych, żetonów i kart magnetycznych,
3,0% przychodów:
z działalności gastronomicznej, z wyjątkiem przychodów ze sprzedaży napojów o zawartości powyżej 1,5% alkoholu,
z działalności usługowej w zakresie handlu,
ze świadczenia usług związanych z produkcją zwierzęcą, zaliczonych zgodnie z Polską Klasyfikacją Wyrobów i Usług do klasy 01.42- usługi związane z chowem i hodowlą zwierząt (z wyjątkiem usług weterynaryjnych) i do klasy 85. 20 - usługi weterynaryjne,
z działalności rybaków morskich i zalewowych w zakresie sprzedaży ryb i innych surowców z własnych połowów,
osób fizycznych z tytułu świadczenia usług hotelarskich.
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych ulega obniżeniu:
w pierwszej kolejności o kwotę składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne,
następnie o kwotę wydatków wynikających z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,
o kwotę składki na ubezpieczenie społeczne podatników i osób z nim współpracujących.
Podmioty gospodarcze rozliczające się w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych obowiązane są:
prowadzić ewidencję przychodów,
prowadzić wykaz środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych,
posiadać i przechowywać dowody zakupu towarów,
w przypadku zatrudniania pracowników prowadzić imienne indywidualne karty wynagrodzeń pracowników,
prowadzić książkę zamówień- w przypadku osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą w zakresie twórczości ludowej lub artystycznej wykonywanej osobiście, jeżeli świadczą usługi lub wykonują wyroby na rzecz osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej.
Zalety:
nie ma comiesięcznych deklaracji podatku dochodowego
Podatek płaci się od obrotów, co niekiedy jest korzystniejsze od opodatkowania na zasadach ogólnych
nieskomplikowana księgowość
Wady:
nie ma możliwości zaliczenia wydatków w koszty uzyskania przychodów
ryczałt jest czasami za wysoki w stosunku do uzyskiwanych marż
nie można zrzec się ryczałtu w trakcie roku podatkowego
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 20 listopada 1998 o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U 1998,nr 144, poz930)
Podatkowa księga przychodów i rozchodów
Podatkowa księgę przychodów i rozchodów są obowiązane prowadzić:
osoby fizyczne i spółki cywilne osób fizycznych, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy nie przekroczyły granicy równowartości w walucie polskiej 800 000 EURO,
rolnicy prowadzący gospodarstwo rolne bez zatrudnienia w nim pracowników, członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz pracowników rolnych, wykonujący działalność gospodarczą osobiście lub z udziałem członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym, jeżeli łączny przychód z tej działalności nie przekracza 10 000 zł. W roku podatkowym,
osoby wykonujące działalność na podstawie umów agencyjnych i umów na warunkach zlecenia, zawartych na podstawie odrębnych przepisów,
osoby prowadzące działy specjalne produkcji rolnej, jeżeli osoby te zgłosiły zamiar prowadzenia tych ksiąg,
duchowni, którzy zrzekli się opłacania zryczałtowanego podatku dochodowego.
Obowiązek prowadzenia księgi nie dotyczy osób, które:
opłacają podatek dochodowy w formach zryczałtowanych,
wykonują wyłącznie usługi przewozu osób i towarów taborem konnym,
wykonują zawód adwokata wyłącznie w zespole adwokackim,
dokonują sprzedaży środków trwałych po likwidacji działalności,
prowadzą księgi rachunkowe.
Stawki podatkowe
Podatnicy obowiązani do prowadzenia księgi przychodów i rozchodów są opodatkowani na zasadach ogólnych wynikających z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, (19%, 30%, 40%).
Podmioty gospodarcze prowadzące podatkowa księgę przychodów i rozchodów obowiązane są:
prowadzić ewidencje sprzedaży, środków trwałych i wyposażenia,
prowadzić imienne indywidualne karty wynagrodzeń pracowników,
prowadzić ewidencję przebiegu pojazdu
prowadzić ewidencję kupna i sprzedaży wartości dewizowych w przypadku prowadzenia działalności kantorowej,
prowadzić ewidencją pożyczek i zastawionych rzeczy w przypadku prowadzenia lombardu,
prowadzić rejestr opłaty skarbowej, oraz rejestr podatku od czynności cywilnoprawnych,
prowadzić ewidencję do celów VAT w przypadku opodatkowania tym podatkiem.
sporządzania i wpisywania do księgi spisu z natury
Zalety:
możliwość zaliczenia w koszty wszelkich wydatków związanych z uzyskiwanymi przychodami
Wady:
konieczność gromadzenia wszystkich dowodów księgowych, opisywania ich
i sprawdzania poprawności formalnej
konieczność dokumentowania wszystkich wydatków rachunkami
konieczność bieżącego sprawdzania poprawności zapisów w kpir
Obowiązki przedsiębiorców wynikające z ustawy o działalności gospodarczej
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 19 listopada 1999r. Prawo o działalności gospodarczej (Dz.U Nr 101, poz.1178, z 2000r. Nr86., poz 958, Nr114, poz.1193, z 2001r. Nr67, poz697)
Przedsiębiorca - osoba fizyczna, osoba prawna oraz nie mająca osobowości prawnej spółka prawa handlowego, która a zawodowo, we własnym imieniu podejmuje i wykonuje działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się również wspólników spółki cywilnej z w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.
Działalność gospodarcza - zarobkowa działalność wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.
Obowiązki:
Wpis do rejestrów przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym - przed podjęciem działalności
Obowiązek przestrzegania przepisów prawa,
Wykonywanie działalności gospodarczej na zasadach uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów
Legitymowanie się odpowiednimi uprawnieniami jeśli takie są wymagane w prowadzeniu określonej działalności gospodarczej
Miejsce wykonywanie działalności powinno być oznaczone na zewnątrz
Gdy usługi (towary) są oferowane w sprzedaży bezpośredniej, wysyłkowej lub za pośrednictwem mediów (TV, internet, druki bezadresowe itp.) należy podać:
oznaczenie przedsiębiorcy
numer wpisu do rejestru przedsiębiorców, wraz z oznaczeniem sądu rejestrowego
Przedsiębiorca musi umieszczać na swych towarach (opakowaniach) informacje w języku polskim zawierające oznaczenie przedsiębiorcy, nazwę towaru, inne oznaczenia wymagane na podstawie odrębnych przepisów
Ponadto przedsiębiorca jest obowiązany do:
dokonywania i przyjmowania płatności za pośrednictwem rachunku bankowego wtedy gdy stroną transakcji jest inny przedsiębiorca a jednorazowa wartość należności przekracza równowartość 3000 EURO (1000 EURO gdy suma wartości należności powstałych w poprzednim miesiącu przekracza równowartość 10 000 EURO)
zawiadomienia właściwego urzędu skarbowego o posiadaniu rachunku bankowego (nazwa banku, numer rachunku) związanego z wykonywaniem działalności gospodarczej
zawiadomienia właściwego US oraz banku o posiadaniu rachunków bankowych w innych bankach (nazwy, adresy, numery rachunków)
zawiadomienia banków, w których otwarte są rachunki pomocnicze o nazwie i adresie banku, w którym otwarty jest rachunek podstawowy.
Mały przedsiębiorca
W poprzednim roku obrotowym zatrudniał średnio mniej niż 50 pracowników
Osiągnął przychód netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczający równowartości w zł 7 milionów EURO lub suma aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec poprzedniego roku nie przekroczyła 5 mln EURO
Nie uważa się za małego, przedsiębiorcy, w którym przedsiębiorcy inni niż mali posiadają:
więcej niż 25% wkładów, udziałów lub akcji
prawa do ponad 25% udziału w zysku
więcej niż 25% głosów w zgromadzeniu wspólników (akcjonariuszy)
Tomasz Kokosza Podkarpacka Izba Gospodarcza
Biuro Maklerskie BPH PBK SA
tomek@otd.pl
8