Otoczenie Przedsiębiorstwa

Otoczenie przedsiębiorstwa to wszystkie elementy znajdujące się poza organizacją, mające związek z jego funkcjonowaniem, w tym elementy o bezpośrednim i pośrednim oddziaływaniu.

Otoczenie firmy charakteryzuje:
- dynamika, czyli tempo w jakim zachodzą w nim zmiany,
- różnorodność i złożoność, czyli ilość oddziaływań, jednorodność lub skomplikowanie,
- przyjazność lub wrogość.

otoczenie zewnętrzne - ogólne otoczenie zewnętrzne -celowe

wym. ekonomiczny wym. międzynarodowy

właściciele konkurenci

klienci

zw. zawodowe wym.

wym. technolo-

prawno- dostawcy giczny

polityczny regulatorzy sojusznicy

strategiczni

wym. socjokulturowy

Otoczenie celowe

Dostawcy, nabywcy, konkurenci tworzą tzw. otoczenie konkurencyjne. Analiza tego otoczenia obejmuje sektor w jakim działa przedsiębiorstwo.

Właściciele często stanowią poważny problem dla menedżerów - ograniczają działania kierowników , dążą do dużego zysku w krótkim czasie.

Związki zawodowe wywierają duży wpływ na politykę płac i zatrudnienia

Regulatorzy jednostki oddziałujące i regulujące praktyki organizacji np. Agencja Ochrony Środowiska.

Sojusznicy strategiczni czyli przedsiębiorstwa współpracujące ze sobą w ramach wspólnych przedsięwzięć.

Otoczenie ogólne

Wymiar prawno polityczny to państwowa regulacja działalności gospodarczej i ogólne stosunki pomiędzy gospodarką i państwem. Zawiera panujący porządek prawny , stopień szczegółowości norm prawnych oraz obejmuje panujący system polityczny , sposób sprawowania władzy, stopień ingerencji czynników politycznych w gospodarkę.

Interwencjonizm państwowy, polityka aktywnego oddziaływania państwa na przebieg procesów gospodarczych. Przeciwieństwo liberalizmu gospodarczego. Do głównych narzędzi pozwalających realizować politykę interwencjonizmu należą:

1. podejmowanie przez państwo przedsięwzięć inwestycyjnych pozwalających zwiększyć zatrudnienie bez wzrostu podaży dóbr i usług (np. roboty publiczne);

2. dotacje do nierentownych przedsiębiorstw lub ich nacjonalizacja;

3. protekcjonizm w zakresie handlu zagranicznego;

4. polityka monetarna;

5. polityka fiskalna.

Nacjonalizacja, przejmowanie na własność państwa prywatnych przedsiębiorstw lub ziemi - przeciwieństwo prywatyzacji.

Protekcjonizm, polityka mająca na celu ochronę rynku krajowego przed konkurencją zagraniczną poprzez ograniczenie importu oraz pobudzanie eksportu.

Narzędziami ograniczającymi import są: cła, ograniczenia ilościowe (kontyngenty, embargo) i bariery pozataryfowe (utrudnianie importu np. poprzez długotrwałość i drobiazgowość odpraw celnych, stawianie bardzo wysokich wymagań jakościowych importowanym towarom, zakazy wykorzystywania w przedsiębiorstwach i instytucjach państwowych surowców, materiałów i innych towarów pochodzenia zagranicznego itp.). Pobudzeniu eksportu służą dotacje dla przedsiębiorstw podejmujących produkcję eksportową.

Polityka protekcjonizmu powoduje natomiast wzrost cen, ograniczenie dostępności towarów, obniżenie efektywności ogólnogospodarczej, zmniejszenie realnych dochodów gospodarki.

Polityka pieniężna / polityka monetarna, część ekonomicznej polityki państwa obejmująca decyzje dotyczące kształtowania podaży pieniądza, w celu dostosowania jej do potrzeb gospodarki.

Ponieważ podaż pieniądza uzależniona jest od jego emisji oraz od wartości udzielonych przez banki komercyjne kredytów, sterowanie nią polega na utrzymywaniu określonego, możliwie stabilnego tempa emisji pieniądza oraz regulowaniu aktywności kredytowej banków komercyjnych. Instrumentami polityki pieniężnej są:

1. stopa procentowa kredytu refinansowego, tj. kredytu zaciąganego przez banki komercyjne w banku centralnym. Jej podwyższenie powoduje wzrost stóp oprocentowania kredytów w bankach komercyjnych, ograniczenie wartości udzielanych przez nie kredytów i zmniejszenie podaży pieniądza.

2. stopa rezerw obowiązkowych, wyrażająca minimalną relację wartości rezerw gotówkowych banków komercyjnych do wartości depozytów. Jej podwyższenie przez bank centralny zmniejsza możliwości udzielania kredytów przez banki komercyjne, a zatem ogranicza podaż pieniądza, obniżenie tej stopy powiększa podaż pieniądza.

3. stopa rezerw specjalnych, określająca procentowo część depozytów, którą banki komercyjne obowiązkowo muszą przekazać do banku centralnego jako rezerwę specjalną. Skutki jej zmian są identyczne jak w przypadku stopy rezerw obowiązkowych.

4. operacje otwartego rynku.

Stopa procentowa, wielkość mierzona procentowo wyrażonym stosunkiem kwoty, którą płaci się za użytkowanie kapitału pieniężnego do wielkości tego kapitału, najczęściej ustalana na okres roku.

Polityka pieniężna może mieć charakter ekspansywny (łagodny) - państwo, wykorzystując wymienione instrumenty, zwiększa podaż pieniądza w celu pobudzenia popytu globalnego, wzrostu dochodu narodowego i zatrudnienia (powstaje tu jednak realna groźba inflacji), albo restrykcyjny (twardy) - państwo ogranicza podaż pieniądza, dążąc do zmniejszenia nadmiernego popytu i związanego z tym wzrostu cen (ten typ polityki pieniężnej wykorzystywany jest w walce z inflacją). Realizując określone cele polityki ekonomicznej, państwo posługuje się zazwyczaj odpowiednią kombinacją polityki pieniężnej i polityki fiskalnej.

Polityka fiskalna ogół decyzji rządu dotyczących wydatków i podatków. Jest częścią polityki finansowej państwa. Podstawowymi zadaniami polityki fiskalnej są:

1. redystrybucja dochodów

2. stabilizacja gospodarki - wykorzystywanie dochodów i wydatków budżetu państwa do pobudzania lub hamowania aktywności gospodarki odpowiednio do potrzeb wynikających z przebiegu cyklu gospodarczego.

Aktywna (dyskrecjonalna) polityka fiskalna może mieć charakter ekspansywny - państwo poprzez zwiększenie własnych wydatków, obniżenie kwot płaconych podatków lub jedno i drugie równocześnie pobudza niedostateczny popyt globalny, co wpływa na uaktywnienie procesów gospodarczych i wzrost dochodu narodowego, albo restrykcyjny - nadmierny popyt globalny jest ograniczany przez zmniejszenie wydatków budżetowych, podwyższenie podatków lub obydwa te instrumenty.

Wymiar socjokulturowy to przede wszystkim zwyczaje , nawyki , wartości i demograficzne cechy społeczeństwa. Obejmuje otoczenie kulturowe, socjologiczne, demograficzne i edukacyjne.

Wymiar technologiczny tworzą dostępne metody pozwalające przekształcić zasoby przedsiębiorstwa w produkty i usługi.

Wymiar międzynarodowy to zakres w jakim organizacja uczestniczy w działalności gospodarczej w innych krajach lub pozostaje pod jej wpływem. Na otoczenie międzynarodowe składa się między innymi stan koniunktury światowej gospodarczej , działalność międzynarodowych organizacji i instytucji , czynniki socjokulturowe w różnych krajach , polityka gospodarcza prowadzona przez różne kraje i ugrupowania integracyjne np. Unia Europejska, NAFTA itd. Na skutek daleko posuniętego rozwoju techniki i sieci informacji praktycznie każde przedsiębiorstwo pozostaje pod wpływem wymiaru międzynarodowego.

Wymiar ekonomiczny to ogólna kondycja systemu gospodarczego , w którym działa organizacja (poziom i tempo inflacji , stopa bezrobocia , koniunktura czy majątek gospodarczy).

Inflacja

Trwały wzrost ogólnego poziomu cen, przy uwzględnieniu zmian jakości towarów w pewnym okresie czasu. Inflacja powoduje spadek siły nabywczej pieniądza i płac realnych, zwiększenie ryzyka działań gospodarczych i stan niepewności oraz zagrożenia dla społeczeństwa. Inflacja ciągniona przez popyt (inflacja nabywców) występuje wówczas, gdy całkowita wielkość planowanych wydatków wzrasta szybciej niż całkowita wielkość produkcji. Inflacja ciągniona przez koszty (inflacja kosztowa lub inflacja dostawców) pojawia się wtedy, gdy nałożone są ograniczenia na podaż jednego lub kilku produktów lub też, gdy cena jednego lub kilku zasobów zostaje zwiększona. Inflacja strukturalna powstaje wówczas, gdy producenci nie mogą sprawnie zmienić struktury produkcji w odpowiedzi na zmiany struktury gospodarki. Inflacja w połączeniu ze stagnacją powoduje stagflację. Jest to jednoczesne występowanie w długim okresie wysokiego poziomu bezrobocia oraz inflacji.

Ministerstwo Finansów prognozuje spadek inflacji rok do roku w marcu do 7,0 proc. z 7,4 proc. w styczniu - poinformował główny analityk resortu.

GUS poinformował, że inflacja rok do roku w styczniu spadła do 7,4 proc. z 8,5 proc. w grudniu, czyli poniżej oczekiwań analityków.

Prezes NBP Leszek Balcerowicz twierdzi, że w drugiej poł. roku dynamika spadku inflacji będzie mniejsza niż w pierwszej poł.

Prezes NBP skomentował dane o inflacji w styczniu." Jest to dobra wiadomość świadcząca o tym, że warto mieć dobrą politykę monetarną i dbać o skłonność do oszczędzania, natomiast decyzje co do przyszłości, co do stóp, muszą być podejmowane na podstawie informacji poprzedzających moment decyzji. Trzeba przede wszystkim  odnosić się do przyszłości" - powiedział Balcerowicz.

Według prezesa NBP dla dalszego spadku inflacji ważne są działania rządu ograniczające dynamikę cen żywności.

PKB

Koniunktura, stan gospodarki mierzony wielkością produkcji, rozwojem gospodarczym, wielkością sprzedaży, stanem bezrobocia itp.

Obliczanie PKB: Nowa ustawa przewiduje obliczanie wartości rocznego PKB zgodnie z systemem rachunków narodowych, określonym w regulacji UE. Polega to na oszacowaniu trzech równych co do wartości kategorii makroekonomicznych, określających PKB poprzez:

- rozmiary działalności produkcyjnej - obliczane w cenach rynkowych i równające się sumie wartości dodanej krajowych jednostek produkcyjnych, powiększonej o podatki od produktów, a pomniejszonej o dotacje do produktów;

- końcowy rezultat działalności produkcyjnej - obliczany jako suma popytu finalnego, czyli spożycia, akumulacji i salda wymiany z zagranicą; 

- sumę dochodów pierwotnych - jednostek krajowych uzyskiwanych przez sektory instytucjonalne działające na terenie kraju oraz jednostek sektora zagranicznego netto. 

Ministrowie spodziewają się, że w 2001 r. polski PKB zwiększy się o 5,7%, a średnioroczna inflacja zmaleje do 6,1%.

Gdyby spełniły się oczekiwania ministrów, to wzrost gospodarczy byłby w 2001 r. większy niż w 2000 roku (wyniesie prawdopodobnie 5,0-5,2%), zaś średnioroczna inflacja spadłaby o około 3 pkt. proc. (w 2000 r - 9,0%).

KERM przyjął dokument: „Polska 2025 - długookresowa strategia rozwoju”. Wynika z niego, że nawet jeśli Polska w najbliższych dziesięcioleciach będzie rozwijała się w tempie 7% rocznie (przy założeniu, że kraje UE zachowają w tym czasie średnią dynamikę rozwoju z lat 1994-98) to przeciętny poziom PKB na 1 mieszkańca w UE osiągniemy dopiero w 2021 r.

Bezrobocie, zjawisko gospodarcze polegające na tym, że pewna część ludzi zdolnych do pracy i poszukujących jej nie znajduje zatrudnienia.

Jego miarą jest stopa bezrobocia, będąca relacją liczby zarejestrowanych bezrobotnych do zasobu siły roboczej lub do liczby ludności w wieku produkcyjnym (16-65 lat mężczyźni i 16-60 lat kobiety).

Pewien poziom bezrobocia (3-4%) jest w gospodarce nieunikniony, a nawet konieczny (umożliwia dostosowanie struktury produkcji do zmieniających się potrzeb).

W zależności od przyczyn wyróżniamy:

- bezrobocie frykcyjne, obejmujące osoby czasowo bezrobotne z powodu zmiany miejsca pracy lub kwalifikacji,

- bezrobocie strukturalne, związane z ograniczeniem produkcji lub zanikaniem pewnych dziedzin działalności gospodarczej, w związku z czym powstaje nadmiar pracowników reprezentujących określone zawody,

- bezrobocie technologiczne, związane z wprowadzaniem postępu technicznego, zastępowaniem pracy ludzi pracą maszyn i urządzeń,

- bezrobocie klasyczne, pojawiające się, gdy w wyniku działalności związków zawodowych lub ustawodawstwa pracy poziom płac jest wyższy od poziomu równowagi (pracodawcy zmniejszają wówczas popyt na pracę),

- bezrobocie koniunkturalne (Koniunktura), powstaje w wyniku zmniejszenia się popytu globalnego w fazie załamania gospodarczego (Cykl gospodarczy).

Cykl gospodarczy, cykl koniunkturalny, wahania produkcji i zatrudnienia wokół krótkookresowego trendu. W procesie wzrostu gospodarczego aktywność gospodarcza ulega na przemian nasileniom i załamaniom; cykl gospodarczy to inaczej okres pomiędzy jednym a drugim załamaniem.

Za przyczynę występowania cykli gospodarczych uznaje się najczęściej wahania w działalności inwestycyjnej przedsiębiorstw.

Główny Urząd Statystyczny potwierdził oficjalnie, że stopa bezrobocia pod koniec stycznia wyniosła 15,6 procent. Jest to znaczący wzrost w stosunku do stycznia ubiegłego roku, gdy stopa bezrobocia wynosiła 13,7 procent.

W końcu stycznia w urzędach pracy było zarejestrowanych ponad 2 miliony 830 tysięcy bezrobotnych. GUS podał, że pod koniec stycznia na jedną aktualną ofertę pracy przypadało 395 osób, podczas gdy rok wcześniej - 289 osób.

W ciągu najbliższych 10 lat trzeba będzie stworzyć około 1,5 mln miejsc pracy, tylko po to, żeby bezrobocie już nie rosło - uważa Janusz Witkowski, wiceprezes Głównego Urzędu Statystycznego.

"Będzie ogromna presja na rynek pracy w okresie najbliższych 5 lat. Wszystko wskazuje na to, że w latach 2001-2005 przyrost ludności aktywnej zawodowo wyniesie 860-890 tys. Ta liczba wyznacza minimalny przyrost miejsc pracy, który powinien nastąpić w ciągu pięciu lat, aby wchłonąć demograficzny rozwój ludności aktywnej zawodowo".

Sposoby zwalczania bezrobocia:

Obniżenie obciążeń podatkowych i inne ułatwienia dla pracodawców zakłada przyjęty przez rząd "Harmonogram działań mających na celu wspieranie przedsiębiorczości i powstawanie nowych miejsc pracy".

Wicepremier i minister pracy Longin Komołowski liczy, że do zwiększenia liczby miejsc pracy przyczyni się porozumienie między związkami zawodowymi i organizacjami pracodawców, które może zostać zawarte w marcu.

Rządowy harmonogram zakłada zmniejszenie obciążeń fiskalnych, zwłaszcza małego biznesu; umożliwienie zatrudnienia większej liczby absolwentów i bezrobotnych, możliwość zawierania dowolnie wielu umów o pracę na czas określony, stopniowe zwalnianie pracodawców od obowiązku wypłacania wynagrodzeń za okres niezdolności do pracy, wspieranie eksportu, ułatwienia przy zakładaniu przedsiębiorstw m.in. przez zmniejszenie liczby wymaganych zezwoleń i uelastycznienie limitu godzin nadliczbowych.

"Stawiamy na turystykę, jak inne kraje, które - jak Hiszpania - zwalczały bezrobocie" - powiedział Buzek. Tym staraniom mają towarzyszyć działania na rzecz przestrzegania prawa pracy.

Deficyt budżetowy, niedobór dochodów budżetu państwa w stosunku do jego wydatków (inaczej - nadwyżka wydatków nad dochodami). Źródłami finansowania deficytu budżetowego mogą być kredyty bankowe udzielane przez bank centralny, emisja papierów wartościowych (obligacji, weksli, bonów skarbowych), podwyższenie stopy podatkowej, a w ostateczności dodatkowa emisja pieniądza.

Deficyt budżetowy, przy niewielkich jego rozmiarach, może mieć korzystny wpływ na gospodarkę, zwłaszcza w okresie recesji (interwencjonizm państwowy). Przekroczenie jego "bezpiecznej" granicy (5% produktu narodowego brutto) może wywołać poważne zaburzenia w gospodarce (inflacja).

Z kół rządowych dochodzą różne wiadomości - jedne źródła informują, że Ministerstwo Finansów kierowane przez Jarosława Bauca zaproponuje deficyt fiskalny nie przekraczający 2,0% PKB, inne - że Rada Ministrów wybierze mniej restrykcyjny wariant i zdecyduje się na deficyt w wysokości 2,3-2,4% PKB.

W lutym deficyt budżetowy wynosił 50% ogólnego deficytu założonego na rok 2001.

Dług publiczny, dług narodowy, dług państwowy, suma pozostających do spłacenia przez państwo lub inny związek publicznoprawny (np. samorząd terytorialny) pożyczek, kredytów i innych zobowiązań.

Źródłami długu publicznego są deficyt budżetu państwa, samorządów terytorialnych, sektora znacjonalizowanego (dług wewnętrzny) oraz kredytowe międzynarodowe transakcje gospodarcze (dług zagraniczny).

Dług publiczny obejmuje nie spłacone zobowiązania z różnych okresów wraz z należnymi odsetkami. Wierzycielami długu publicznego mogą być rządy i organy terytorialne innych państw, krajowe i międzynarodowe instytucje finansowe (banki, instytucje lokacyjne), jednostki i organizacje społeczne oraz ludność.

5

Otoczenie wewnętrzne

zarząd, pracownicy,

kultura

---