Stosunek administracyjnoprawny
Pojęcie stosunku administracyjnoprawnego jest jednym z kluczowych w całej nauce prawa administracyjnego. Poprzez koncepcję stosunku administracyjnoprawnego próbuje się nawet wyodrębnić prawo administracyjne jako odrębną gałąź prawa.
Stosunek administracyjnoprawny jest stosunkiem prawnym. Według szeroko akceptowanego w teorii prawa poglądu za stosunek prawny uznaje się taką sytuację, w której istnieje obowiązek zachowania się jednego podmiotu wobec drugiego. Obowiązek istnieje ze względu na obowiązującą normę.
Jedną z klasycznych definicji stosunku administracyjnoprawnego w nauce prawa administracyjnego podał Longchamps, który określił go jako stosunek prawny powstający wtedy, gdy prawo przedmiotowe ma dla dwóch podmiotów, takie znaczenie że w określonych warunkach sytuacja prawna jednego podmiotu jest połączona w pewien sposób z sytuacją podmiotu drugiego.
Jeżeli wspominane prawo przedmiotowe jest prawem administracyjnym, to mamy do czynienia ze Stosunkiem administracyjnoprawnym.
Pamiętać należy zastrzeżenia Longchampsa który zaznaczał, iż tworzy pojecie stosunku administracyjnoprawnego jako swoiste narzedzie do dalszej szczegółowej analizy problemów w obrebie nauki prawa administracyjnoprawnego i przestrzegał przed automatyczną uniwersalizacją stworzonego przez siebie pojęcia.
Podmioty stosunku administracyjnoprawnego
Należą do elementów stosunku administracyjnoprawnego obok przedmiotu stosunku administracyjnego oraz treści stosunku administracyjnego.
Do podmiotów elementów stosunku administracyjnoprawnego należy zaliczyć po pierwsze organ administracji publicznej- zalicza się tu każdy podmiot, który został upowazniony czy to w drodze przepisu prawa, czy w drodze porozumienia administracyjnego, do załatwienia spraw w drodze decyzji administracyjnej. Przy tym należy pamiętaż ze organy publiczne biora również udział w relacjach czysto cywilnoprawnych (np. kupują, sprzedają, dzierżawią). Fakt uczestniczenia organu administracji publicznej w jakimś stosunku prawnym nie przesadza, że jest to stosunek administracyjnoprawny. Organ administracji publicznej wystepując w danym stosunku prawnym, musi posiadać i wykazywać władztwo państwowe. Stosunek administracyjnoprawny ma charakter władczy, więc pociąga za sobą przede wszystkim nierównorzędność stron, co zasadniczo odróżnia stosunek administracyjnoprawny od stosunków cywilnoprawnych. Nierównorzedność stron, polega na tym że organ administracji publicznej sam i w dominujący sposób kształtuje prawa i obowiązki drugiej strony stosunku, oczywiście w granicach i na podstawie prawa. Istnieją jednak kategorie stosunków administracyjnoprawnych, w których z formalnego punktu widzenia, Nierównorzędność podmiotów ulega zatarciu- chodzi tu np. o porozumienia administracyjne lub tzw. swoiste umowy publicznoprawne.
Drugą kategorią podmiotów uczestniczących w stosunku administracyjnoprawnym są tak zwani inni uczestnicy. Praktycznie może to być każdy podmiot: osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka nieposiadająca osobowości prawnej. Ważny jest fakt że podmioty te musza być podmiotem praw lub obowiązków administracyjnoprawnych czyli muszą posiadać osobowość prawa administracyjnego. Podmiotowość w sferze stosunków administracyjnoprawnych wynika z norm prawa administracyjnego. Jest to zdolność organizacyjnoprawna, która należy do podmiotów wyodrębnionych organizacyjnie i posiadających własne interesy chronione przez prawo. Wynika z tego fakt że podmiotem stosunku administracyjnoprawnego może być podmiot nieposiadający osobowości prawnej w rozumieniu prawa cywilnego. Drugim podmiotem stosunku administracyjnoprawnego może być inny organ administracji publicznej- mowa wtedy o wewnętrznych stosunkach administracyjnoprawnych.
Czynności faktyczne administracji
Czynności faktyczne stanowią grupę zróżnicowanych czynności dokonanych przez organy administracji, wyróżniających się specyficznymi cechami, są podejmowane celem bezpośredniej i praktycznej realizacji konkretnych zadań administracji. Stanowią one fragment realizacji zadań państwa.
Czynności faktyczne są podejmowane na podstawie i w celu wykonania obowiązujących norm prawnych. Nie są one podejmowane bezpośrednio w celu tworzenia, zmiany lub znoszenia stosunków prawnych, mimo iż w drodze faktów mogą wywoływać określone skutki prawne (np. doręczenie decyzji administracyjnej).Czynności te podlegają kontroli, której zasadniczym kryterium jest zgodność działania z prawem.
Wyodrębniamy dwa rodzaje działań w grupie czynności faktycznych:
działania społeczno-organizatorskie
czynności materialno-techniczne
Ja skupię się na czynnościach materialno-technicznych:
czynności materialno-techniczne - to rodzaj czynności faktycznych, które wyróżniają się tym że:
posiadają wyraźnie określoną podstawę prawną (upoważnienie mające postać aktu normatywnego albo aktu administracyjnego
wywołują konkretne skutki prawne
Do podjęcia takich czynności konieczna jest wyraźna podstawa prawna.
Czynności materialno-techniczne dzielimy na:
zewnętrzne- za pomocą których administracja we władczy sposób może wkraczać bezpośrednio w sferą prawną podmiotów sfery zewnętrznej (podmioty niepodporządkowane służbowo, ani organizacyjnie). Przykładowo są to:
czynności związane z rozpowszechnianiem treści aktów normatywnych: ogłaszanie aktów normatywnych poprzez rozplakatowanie obieszczeń lub ich publikację.
wydanie zaświadczeń
czynności stanu cywilnego: sporządzenie aktu stanu cywilnego
czynności rejestracyjne: rejestracja pojazdu
określone czynności w postępowaniu administracyjnym- udostępnienie akt, wezwania
czynności egzekucyjne- rozproszenie nielegalnego zgromadzenia, zajęcie nieruchomości
działania związane z ruchem drogowym (np. blokada kół, badanie trzeźwości kierowców)
wewnętrzne- za pomocą których dochodzi do wykonania poleceń służbowych w podmiocie administrującym, w tym sporządzanie analiz lub prognoz, zestawień statystycznych użytecznych dla pracy organu, czynności kancelaryjne jak rejestracja pism wpływających i wychodzących.