acquis communautaire - zestaw praw i przepisów unijnych. Muszą je zaakceptować wszystkie państwa przystępujące do Unii Europejskiej.
agencja płatnicza - akredytowana przez właściwego ministra spraw finansów publicznych jednostka odpowiedzialna za wydatkowanie środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej
audyt - ogół działań, poprzez które uzyskuje się niezależną ocenę funkcjonowania instytucji - ich legalności, gospodarności, celowości, rzetelności. Audyt jest zazwyczaj przeprowadzany przez odrębną komórkę, podporządkowaną bezpośrednio kierownikowi instytucji (audyt wewnętrzny) lub przez firmę zewnętrzną (audyt zewnętrzny).
beneficjent - osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadającą osobowości prawnej, korzystająca z publicznych środków wspólnotowych i publicznych środków krajowych na podstawie umowy o dofinansowanie projektu albo decyzji, o której mowa w art. 11 ust. 7;
beneficjent końcowy - jednostka, która jest odpowiedzialna za zlecanie odbiorcy (projektodawcy) realizacji projektu. Jest to jednostka przyznająca pomoc. Do obowiązków beneficjentów końcowych należy też m.in. ogłaszanie konkursów, przeprowadzanie oceny formalnej wniosków, organizowanie prac Komisji Oceny Projektów, podpisywanie umów z projektodawcami, monitorowanie realizacji projektów, wypłata/ zwrot kosztów poniesionych przez projektodawców, przedkładanie wniosków o płatność do Instytucji Pośredniczącej i przedkładanie Instytucji Pośredniczącej raportów z realizacji działania. beneficjentami końcowymi SPO RZL są: Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej (Departament Wdrażania EFS), Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu (Departament Strategii Edukacyjnej i Funduszy strukturalnych, Wydział Wdrażania), wojewódzkie urzędy pracy, Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości i Urząd Służby Cywilnej. Każda instytucja będąca beneficjentem końcowym będzie posiadać punkt konsultacyjny, w którym będzie można zasięgnąć informacji na temat ubiegania się o środki i wymogów dotyczących realizacji projektów.
CEFTA (Central European Free Trade Agreement) - porozumienie o powołaniu Środkowoeuropejskiej Strefy Wolnego Handlu, podpisane 21 grudnia 1992 roku przez Czechy, Polskę, Słowację i Węgry. Przyjęto w nim przede wszystkim harmonogram redukcji stawek celnych i barier pozataryfowych we wzajemnym handlu. CEFTA zakłada powstanie całkowicie wolnej strefy wymiany handlowej (dotyczącej towarów przemysłowych) między państwami, które są stronami porozumienia w okresie od 5 do 8 lat.
DJP (duża jednostka przeliczeniowa) - umowna jednostka odpowiadająca zwierzęciu o masie ciała 500 kg lub wielu zwierzętom o łącznej masie ciała 500 kg.
dokumenty programowe (operacyjne) - dokumenty w postaci programów lub planów rozwoju, opracowywane na potrzeby wydatkowania środków wstępnie przyznanych (alokowanych) danemu obszarowi lub sektorowi przez Komisję Europejską w ramach Funduszy Strukturalnych. Określają m.in. cele i główne kierunki wydatkowania środków na podstawie analizy aktualnej sytuacji i trendów rozwojowych danego obszaru lub sektora, kryteria i sposoby realizacji konkretnych projektów, osoby i instytucje odpowiedzialne za wykonanie określonych zadań oraz szacowaną wielkość i rozbicie środków z uwzględnieniem współfinansowania ze wszystkich osiągalnych źródeł budżetowych. Dokumentami programowymi są Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich, jego Uzupełnienie oraz Poradnik Projektodawcy i Poradnik Beneficjenta Końcowego.
działalność rolnicza - rozumie się przez to produkcję roślinną i zwierzęcą, w tym również produkcję materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego i reprodukcyjnego, produkcję warzywniczą, roślin ozdobnych i grzybów uprawnych, sadownictwo, hodowlę i produkcję materiału zarodowego ssaków, ptaków i owadów użytkowych, produkcję zwierzęcą typu przemysłowego fermowego oraz chów i hodowlę ryb.
działanie - grupa projektów realizujących ten sam cel. Działanie stanowi etap pośredni między priorytetem a projektem. Np. w SPO RZL w ramach Priorytetu 1 wyróżniamy 6 Działań
działka rolna, to zwarty obszar gruntu rolnego, na którym prowadzona jest jedna uprawa o powierzchni nie mniejszej niż 0,10 ha, wchodzący w skład gospodarstwa rolnego
dobra kultura rolna - definicja w Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dn. 7 kwietnia 2004r. (Dz.U. Nr 65, poz. 600)
EQUAL - jedna z Inicjatyw Wspólnotowych, w ramach której wsparcie kierowane jest dla projektów służących promowaniu nowych sposobów zwalczania wszelkich form dyskryminacji i nierówności na rynku pracy, dotykających zarówno osoby bezrobotne, jak i zatrudnione. Inicjatywa ta finansowana jest z EFS.
Europejska Konwencja Praw Człowieka - Została przyjęta przez Radę Europy 4 listopada 1950 roku. Zakłada wspólną ochronę praw m.in. do życia, wolności, nietykalności, bezpieczeństwa osobistego, poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, wolności myśli, sumienia, wyznania oraz wolnego wyrażania opinii. Przestrzeganie praw zapisanych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka podlega kontroli Europejskiej Komisji Praw Człowieka oraz Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) - Został powołany traktatem o Europejskiej Wspólnocie Gospodarczej (ze zmianami wprowadzonymi traktatem o Unii Europejskiej). Zadaniem EBI jest przyczynianie się do zrównoważonego i stabilnego rozwoju Rynku Wewnętrznego w interesie wszystkich państw członkowskich. EBI udziela pożyczek i gwarancji umożliwiających finansowanie projektów we wszystkich sektorach gospodarki, m.in. projektów rozwoju regionów mniej rozwiniętych, projektów modernizacji i przekształcania przedsiębiorstw, oraz innych projektów obejmujących większą liczbę państw członkowskich (najczęściej z zakresu: transportu, telekomunikacji, energetyki, przemysłu i ochrony środowiska). EBI pomaga krajom Europy Środkowej i Wschodniej, Afryki, Karaibów i Pacyfiku.
Europejski Fundusz Społeczny - jeden z Funduszy Strukturalnych, który powołany został w celu wspierania wspólnotowej polityki społecznej. Finansuje on działania państw członkowskich w zakresie przeciwdziałania bezrobociu i rozwoju zasobów ludzkich. Ze środków funduszu finansowane są głównie szkolenia zawodowe, stypendia, praktyki zawodowe, doradztwo i pośrednictwo zawodowe, analizy i badania dotyczące rynku pracy itp.
Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOiR) - Został utworzony w 1990 roku, z siedzibą w Londynie. Ma wspierać przedsięwzięcia gospodarcze podmiotów z Europy Środkowej i Wschodniej. Udziałowcy Banku to 57 państw, w tym kraje Unii Europejskiej (51 udziałów) i Polska oraz Europejski Bank Inwestycyjny.
Europejski System Walutowy (ESW) Reguluje kwestie współpracy walutowej państw członkowskich Unii Europejskiej. W ramach ESW funkcjonują trzy elementy: EURO* (waluta europejska), mechanizm wymiany i interwencji w zakresie kursów walutowych ograniczający wahania kursu wszystkich walut członkowskich względem siebie (Exchange Rate Mechanism) oraz różne mechanizmy kredytowe.
Euroregiony - to obszary współpracy przygranicznej (transgranicznej), będące wynikiem porozumienia przygranicznych jednostek samorządu terytorialnego - lokalnych i regionalnych. Problematyka funkcjonowania euroregionów została uregulowana w Europejskiej Konwencji Ramowej o Współpracy Transgranicznej (z 1980 roku) oraz w Europejskiej Karcie Regionów Granicznych i Transgranicznych (z 1995 roku). Celem euroregionów jest przede wszystkim współpraca gospodarcza, rozwój połączeń komunikacyjnych, ochrona środowiska, działalność kulturalno-edukacyjna i turystyka. W Europie Zachodniej funkcjonują m.in. euroregiony "Saar-lor-Lux", "Arge-alp", "Euregio", "Regio Basilensis". W obszarze polskiego przygranicza funkcjonują (w różnym stopniu rozwoju) następujące euroregiony: "Bug", "Karpaty", "Nysa", "Pomerania", "Pro Europa Viadrina", "Sprewa-Nysa-Bóbr", "Tatry".
ewaluacja - ocena oddziaływania pomocy strukturalnej Wspólnoty w odniesieniu do postawionych jej celów oraz analiza jej wpływu na problemy strukturalne. Jest ona prowadzona przed rozpoczęciem programu - ocena wstępna (tzw. ex-ante), w trakcie programu - ocena bieżąca (tzw. interim) i po zakończeniu - ocena końcowa (tzw. ex-post).
ESU - (ang.: European Size Unit) przedstawia ekonomiczną wielkość gospodarstwa obliczoną na podstawie standardowych nadwyżek bezpośrednich (1 ESU = 1200 EUR).
fundusze strukturalne - zasoby finansowe UE służące realizacji polityki strukturalnej. Celem polityki strukturalnej jest pomoc słabiej rozwiniętym regionom i sektorom gospodarek państw członkowskich i w konsekwencji zmniejszenie różnic w poziomie rozwoju i życia pomiędzy poszczególnymi obszarami. Na fundusze strukturalne składają się: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejski Fundusz Społeczny (EFS), Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej Sekcja Orientacji (EFOiGR) oraz Finansowy Instrument Wspierania Rybołówstwa (FIWR).
gospodarstwo niskotowarowe - gospodarstwo rolne, którego wielkość ekonomiczna mierzona wartością standardowych nadwyżek bezpośrednich wynosi 2 ESU do 4 ESU.
Inicjatywy Wspólnoty - programy finansowane z funduszy strukturalnych, mające na celu rozwiązanie problemów występujących na terenie całej Unii Europejskiej. Liczba i charakter Inicjatyw Wspólnotowych ulegają zmianom w zależności od zidentyfikowanych problemów mających wpływ na funkcjonowanie Unii Europejskiej. W latach 2000-2006 są to: EQUAL, INTERREG, LEADER + i URBAN.
instytucja płatnicza (ang. Paying authority) - jedna lub kilka instytucji lub organów krajowych, regionalnych lub lokalnych, wyznaczonych przez państwo członkowskie w celu przygotowania i przedkładania wniosków o płatności oraz otrzymywania płatności z Komisji.
instytucja pośrednicząca - jednostka podlegająca instytucji zarządzającej, której instytucja zarządzająca przekazuje część uprawnień. Do zadań instytucji pośredniczącej należy m.in. zagwarantowanie prawidłowości operacji finansowych, przedkładanie i potwierdzanie wniosków o płatność do instytucji zarządzającej, przygotowywanie rocznej prognozy wydatków oraz rocznego raportu o nieprawidłowościach w realizacji programu. Dla SPO RZL instytucjami pośredniczącymi będą: Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej oraz Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu.
instytucje rynku pracy - są to: publiczne służby zatrudnienia, niepubliczne instytucje rynku pracy oraz wszystkie instytucje wpływające na rynek pracy poprzez kształtowanie i obsługę procesów na nim zachodzących. Należą do nich np. pracodawcy, instytucje szkolące.
instytucja wdrażająca - podmiot publiczny lub prywatny, odpowiedzialny za realizację działania w ramach programu operacyjnego na podstawie umowy z instytucją zarządzającą;
instytucje zarządzające - to instytucje odpowiedzialne za zarządzanie poszczególnymi programami operacyjnymi. Przed realizacją programu operacyjnego instytucja zarządzająca przygotowuje uzupełnienie danego programu operacyjnego i przekazuje do akceptacji Komitetowi Monitorującemu program operacyjny, a następnie przesyła do Komisji Europejskiej. W gestii instytucji zarządzającej leży też zapewnienie, że wydatki współfinansowane środkami pochodzącymi z UE są poprawnie zarządzane i księgowane oraz, że wszystkie instytucje zaangażowane w zarządzanie danym programem operacyjnym mają od momentu rozpoczęcia kwalifikowalności wydatków zapewnione odpowiednie zaplecze techniczne i zdolność administracyjną. Instytucja zarządzająca stoi także na straży zgodności z prawem wspólnotowym zarządzania i wdrażania pomocy operacyjnej oraz zgodności z politykami Wspólnoty Europejskiej operacji podejmowanych w ramach Podstaw Wsparcia Wspólnoty. Jest ona również odpowiedzialna za zgodność z wspólnotowymi zasadami polskich zasad zawierania kontraktów publicznych i pomocy publicznej. Instytucja zarządzająca dostarcza instytucji płatniczej wnioski o płatność zgodnie z wszelkimi wytycznymi wydanymi przez tę instytucję. Do zadań instytucji zarządzającej należy również przygotowanie i wdrożenie planu działań w zakresie informacji i promocji danego programu operacyjnego. Instytucja Zarządzająca ma obowiązek, przez co najmniej trzy lata od daty ostatniej płatności przekazanej przez Komisję Europejską, przechowywać wszelką dokumentację związaną z realizacją projektów.
Instytucje zarządzające poszczególnymi programami operacyjnymi to:
Ministerstwo Gospodarki i Pracy - Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw
Ministerstwo Gospodarki i Pracy - Rozwój Zasobów Ludzkich; Pomoc Techniczna
Ministerstwo Gospodarki i Pracy (we współpracy z samorządami 16 województw) - Zintegrowany Program Rozwoju Regionalnego
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi - Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb; Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego oraz Rozwój Obszarów Wiejskich
Ministerstwo Infrastruktury - Transport
Jednolita Płatność Obszarowa (JPO) - System jednolitej płatności obszarowej (ang. - Single Area Payment Scheme - SAPS) polega na podzieleniu podstawowej rocznej koperty finansowej (ang. annual financial envelope) przez kwalifikującą się do płatności referencyjną powierzchnię gruntów wykorzystywanych rolniczo (ang. utilised agricultural area - UAA) i wypłaceniu uzyskanej z podzielenia (ewentualnie zmniejszonej - zob. dalej) stawki płatności podstawowej, przysługującej na każdy hektar powierzchni wnioskowanych do płatności w danym roku.
Jednolity Akt Europejski (JAE) - układ zawarty przez państwa członkowskie Wspólnot Europejskich w 1986 roku (wszedł w życie 1 lipca 1987 roku). Do głównych postanowień JAE należą: włączenie Rady Europejskiej do systemu instytucji wspólnotowych, utworzenie Rynku Wewnętrznego (do końca 1992 roku) oraz wzmocnienie kompetencji Parlamentu Europejskiego.
Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej - pełny zbiór zasad i zaleceń prowadzenia gospodarstwa rolnego w sposób ograniczający zanieczyszczenia i degradację środowiska.
Komisja Oceny Projektów - komisja powoływana przez Końcowego Beneficjenta do oceny merytorycznej wniosku o finansowanie projektu. Ocena Komisji stanowić będzie podstawę do ułożenia listy rankingowej projektów i rekomendowanych do akceptacji dyrektorowi instytucji beneficjenta końcowego. W skład Komisji wchodzić przedstawiciele instytucji beneficjenta końcowego. Mogą w niej także uczestniczyć niezależni eksperci powołani w ramach Pomocy Technicznej Programu.
Komitet Monitorujący - komitet powoływany przez Instytucję Zarządzającą w celu zapewnienia właściwego monitorowania, ewaluacji oraz efektywnego wdrażania Programu Operacyjnego. Jego zadaniem jest m.in. zapobieżenie jednostronnym ocenom, wypracowanie kryteriów i sposobu oceny programu, nadzorowanie postępów w osiąganiu założonych celów i rezultatów wdrażania programu operacyjnego, a także podejmowanie decyzji o zmianach w realizacji programu. W jego skład wchodzą przedstawiciele wszystkich jednostek i środowisk zaangażowanych we zarządzanie i wdrażanie SPO RZL, a także przedstawiciele partnerów społecznych i władz regionalnych.
Komitet Sterujący - dla każdego z trzech Priorytetów SPO RZL powołano osobny Komitet Sterujący. Komitety są powoływane przez Instytucję Pośredniczącą. Są one odpowiedzialne m.in. za zatwierdzanie i ocenę realizacji ramowych planów działania Beneficjentów Końcowych.
kontrola finansowa - mechanizmy i środki zapewniające prawidłowe funkcjonowanie procesu gromadzenia i dysponowania funduszami Wspólnoty.
korekta wniosku - formularz wniosku wypełniany i składany przez wnioskodawcę na wezwanie ARiMR, jako korekta do wcześniej złożonego wniosku.
koszty kwalifikowane - są to koszty niezbędne dla realizacji projektu, które zostały uwzględnione w budżecie projektu, spełniają wymogi efektywnego zarządzania finansami, zostały poniesione po podpisaniu umowy z beneficjentem końcowym, są poparte stosownymi dokumentami oraz zgodne z przepisami Unii Europejskiej i krajowymi.
kryteria wyboru projektów - określony zestaw wymogów formalnych i merytorycznych, zawartych w Uzupełnieniu Programu, które muszą spełnić projekty, aby uzyskać dofinansowanie ze środków pomocowych. W przypadku EFS kryteria wyboru projektów formułowane są przez Instytucję Zarządzającą, a następnie aprobowane przez Komitet Monitorujący.
monitorowanie - proces systematycznego zbierania i analizowania wiarygodnych informacji finansowych i statystycznych dotyczących wdrażania projektów, którego celem jest zapewnienie zgodności realizacji projektów i programu z wcześniej zatwierdzonymi założeniami realizacji. Może ono dotyczyć zarządzania środkami pochodzącymi z Funduszy Strukturalnych lub postępów w realizacji programów i projektów.
najniższa emerytura - rozumie się przez to kwotę najniższej emerytury określoną w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004-2006 - dokument programowy stanowiący podstawę planowania poszczególnych dziedzin interwencji strukturalnych, jak i zintegrowanych wieloletnich programów operacyjnych. Zawiera propozycje celów, działań oraz wielkości interwencji Funduszy Strukturalnych i Funduszu Spójności, ukierunkowanych na zmniejszanie dysproporcji w rozwoju społeczno-gospodarczym pomiędzy krajem akcesyjnym a Unią Europejską. Na podstawie tego dokumentu kraj wchodzący do Unii prowadzi uzgodnienia z Komisją Europejską w zakresie Podstaw Wsparcia Wspólnoty.
następca - rozumie się przez to osobę fizyczną, rozpoczynającą działalność rolniczą po raz pierwszy z dniem przejęcia gospodarstwa rolnego od producenta rolnego ubiegającego się o rentę strukturalną, która nie ukończyła 40 roku życia w dniu złożenia wniosku o rentę strukturalną.
okres programowania - okres obowiązywania dokumentów programowych, stanowiących podstawę ubiegania się o pomoc ze środków Funduszy Strukturalnych. Obecny okres programowania to lata 2000-2006. Dla Polski okres programowania obejmuje lata 2004-2006.
partnerstwo - włączenie w proces podejmowania decyzji i ich realizację odpowiednich szczebli władz wspólnotowych i krajowych, jak również instytucji i środowisk regionalnych oraz lokalnych najlepiej znających potrzeby i możliwości swego regionu. Jest to jedna z zasad wdrażania Funduszy Strukturalnych.
partnerzy społeczni i gospodarczy - organizacje przedsiębiorców i pracodawców, związki zawodowe, samorządy zawodowe, organizacje pozarządowe oraz jednostki naukowe w rozumieniu art. 3 pkt 4 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o Komitecie Badań Naukowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 33, poz. 389 oraz z 2003 r. Nr 39, poz. 335), których działalność obejmuje zagadnienia związane z Narodowym Planem Rozwoju oraz programami operacyjnymi i strategią wykorzystania Funduszu Spójności;
Podstawy Wsparcia Wspólnoty (PWW) - dokument przyjęty przez Komisję Europejską w uzgodnieniu z danym państwem członkowskim, po dokonaniu oceny Narodowego Planu Rozwoju. Zawiera strategię i priorytety działań Funduszy i państwa członkowskiego, ich cele szczegółowe, wielkość przyznanego wkładu Funduszy i innych środków finansowych. Dokument ten winien być podzielony na priorytety i wdrażany za pomocą jednego lub kilku programów operacyjnych.
producent rolny - osoba fizyczna, prawna oraz jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej prowadząca na własny rachunek działalność rolniczą w gospodarstwie rolnym, położonym w granicach Rzeczypospolitej Polskiej.
programy operacyjne - to elementy wdrażające Podstawy Wsparcia Wspólnoty. Ich treść wynika bezpośrednio z celów i strategii ich osiągania określonych w Narodowym Planie Rozwoju. Są to zagadnienia, w ramach których przyznawana będzie pomoc z funduszy strukturalnych i funduszu spójności. Każdy z programów operacyjnych składa się z priorytetów, których elementami są poszczególne działania będące szczegółowym określeniem sposobu osiągnięcia celów NPR.W skład PWW wchodzi 7 programów operacyjnych, z czego 5 współfinansowanych będzie z jednego funduszu strukturalnego - są to tak zwane Sektorowe Programy Operacyjne SPO (SPO Wzrost konkurencyjności Przedsiębiorstw, SPO Transport, SPO Rozwój Zasobów Ludzkich, SPO Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego i Rozwój Obszarów Wiejskich, SPO Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb). Jeden z programów operacyjnych - Zintegrowany Program Rozwoju Regionalnego - współfinansowany będzie z 2 funduszy: Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego i będzie on zarządzany na poziomie krajowym, ale wdrażany w systemie zdecentralizowanym w województwach. Z kolei program operacyjny Pomoc Techniczna służy wsparciu wdrożenia funduszy strukturalnych. Dokument przyjęty przez Komisję, służący wdrażaniu Podstaw Wsparcia Wspólnoty i składający się ze spójnego zestawienia priorytetów, zawierającego działania wieloletnie, które mogą być wdrażane przez jeden lub kilka Funduszy, jeden lub kilka innych dostępnych instrumentów finansowych. Mogą one mieć charakter horyzontalny lub odnosić się do konkretnych sektorów gospodarki. SPO RZL jest jednym z pięciu sektorowych programów operacyjnych.
programowanie - proces organizowania, podejmowania decyzji i finansowania prowadzący do przygotowania dokumentów programowych. Przebiega on w kilku etapach i ma na celu przede wszystkim przygotowanie realizacji programów, na bazie wieloletniej współpracy oraz wspólnych działań Wspólnoty i państw członkowskich.
projekt - przedsięwzięcie realizowane w ramach działania, będące przedmiotem umowy o dofinansowanie projektu między beneficjentem a instytucją zarządzającą, instytucją wdrażającą albo działającą w imieniu instytucji zarządzającej instytucją pośredniczącą, współfinansowane ze środków UE
publiczne środki krajowe - środki finansowe pochodzące z budżetu państwa oraz państwowych funduszy celowych, środki budżetów jednostek samorządu terytorialnego, środki innych jednostek sektora finansów publicznych, a także inne środki jednostek oraz form organizacyjno-prawnych sektora finansów publicznych;
publiczne środki wspólnotowe - środki finansowe pochodzące z budżetu Wspólnot Europejskich, a w szczególności z funduszy strukturalnych, o których mowa w przepisach Unii Europejskiej w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego, w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR) oraz zmieniających i uchylających niektóre rozporządzenia, rozporządzeniu w sprawie Instrumentu Finansowego Wspierania Rybołówstwa oraz rozporządzeniu ustanawiającym Fundusz Spójności, ujęte w załączniku do ustawy budżetowej, służące realizacji Narodowego Planu Rozwoju;
regionalny program operacyjny - dokument służący realizacji Narodowego Planu Rozwoju, składający się ze spójnego zestawienia priorytetów operacyjnych i działań, odnoszący się do województwa albo województw, przygotowany przez zarząd województwa albo zarządy województw działające w porozumieniu;
Rynek Wewnętrzny (Jednolity Rynek) - obszar Unii Europejskiej bez granic wewnętrznych, w którego ramach zapewniono swobodny przepływ towarów, osób usług i kapitału.
sektorowy program operacyjny - dokument służący realizacji Narodowego Planu Rozwoju, składający się ze spójnego zestawienia priorytetów operacyjnych i działań, odnoszący się do sektora gospodarki, przygotowany przez właściwego ministra;
strategia wykorzystania Funduszu Spójności - dokument określający kierunki wydatkowania środków z Funduszu Spójności, uzgodniony z Komisją Europejską, przygotowany przez ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego;
system realizacji - zasady i procedury obowiązujące instytucje uczestniczące we wdrażaniu Narodowego Planu Rozwoju, programów operacyjnych i strategii wykorzystania Funduszu Spójności, obejmujące monitorowanie, sprawozdawczość, kontrolę i ocenę;
strefa wolnego handlu - zinstytucjonalizowana forma współpracy ekonomicznej, wykraczająca poza ramy zwykłej umowy handlowej. Opierając się na umowie międzynarodowej, kraje strefy wolnego handlu zobowiązują się do stopniowego eliminowania barier handlowych, przede wszystkim wewnętrznych taryf celnych. W odróżnieniu od unii celnej, w której objęte nią państwa tworzą jednolity system (taryfę) ceł zewnętrznych, kraje skupione w strefie wolnego handlu zachowują swe narodowe cła zewnętrzne wobec państw trzecich.
strefy priorytetowe - obszary wdrażania wszystkich pakietów rolnośrodowiskowych. Wyznaczone zostały na terenach wyróżniających się szczególnymi walorami przyrodniczymi lub krajobrazowymi, a także na obszarach problemowych z punktu widzenia programów rolnośrodowiskowych.
uzupełnienia programów - to dokumenty przedstawiające strategię realizacji celów zdefiniowanych w programach operacyjnych. Zawierają one szczegółowy opis działań przewidywanych do realizacji w ramach poszczególnych priorytetów programów operacyjnych, wraz z kryteriami wyboru projektów, listą beneficjentów końcowych i ostatecznych odbiorców. Uzupełnienie programu zawiera też opis systemu wdrażania programów operacyjnych, opis zadań najważniejszych instytucji odpowiedzialnych za zarządzanie, wdrażanie, monitorowanie i kontrolę realizowanych działań, a także procedurę wyboru projektów. W uzupełnieniu znajduje się też plan finansowy, przedstawiający podział środków przeznaczonych na realizację poszczególnych działań z podziałem na lata (w przypadku polskim - 2004-2006).
wdrażanie - realizacja projektu /programu. Etap wdrażania następuje po etapie programowania.
wkład własny - określoną w umowie o dofinansowanie projektu albo decyzji, o której mowa w art. 11 ust. 7, część nakładów ponoszonych przez beneficjenta na jego realizację, niepodlegającą zwrotowi;
wniosek o płatność - wniosek kierowany przez Instytucję Zarządzającą do instytucji płatniczej w celu dokonania okresowych płatności na rzecz beneficjentów końcowych. Płatności te umożliwiają zwrot kosztów poniesionych przez projektodawców.
wspieranie rozwoju regionalnego - zespół działań Rady Ministrów na rzecz trwałego i zrównoważonego rozwoju województw, oparty na jednolitych zasadach dostępu województw do publicznych środków krajowych i publicznych środków wspólnotowych, których przeznaczenie określają priorytety rozwoju regionalnego ustalone w Narodowej Strategii Rozwoju Regionalnego.
Wspólnota Europejska (WE) - wspólnota, której celem jest stworzenie wspólnego rynku oraz unii gospodarczo-walutowej, a także dzięki wdrożeniu wspólnej polityki i działań, wspieranie w całym ugrupowaniu harmonijnego i zrównoważonego rozwoju działalności gospodarczej, wysokiego poziomu zatrudnienia i ochrony socjalnej, równości praw kobiet i mężczyzn, zrównoważonego i nieinflacyjnego wzrostu, wysokiego stopnia konkurencyjności i spójności gospodarczej, wysokiego poziomu ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego, podnoszenie standardu i jakości życia, gospodarczej i społecznej spójności oraz solidarności między państwami członkowskimi. Działania Wspólnoty są regulowane wspólnymi politykami, do których należą: wspólna polityka rolna, wspólna polityka handlowa, wspólna polityka transportowa i polityka ochrony środowiska, polityka regionalna i strukturalna WE, unia gospodarczo-walutowa, wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa.
współfinansowanie ze źródeł krajowych - środki pochodzące z budżetu państwa, Funduszu Pracy, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, budżetów jednostek samorządu terytorialnego i środków Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, które w zależności od Działania, zapewniają współfinansowanie realizacji projektów. Wkład krajowy przewiduje również udział środków prywatnych.
wycofanie wniosku - formularz wniosku wypełniany i składany przez wnioskodawcę w przypadku, gdy chce wycofać wniosek z własnej inicjatywy. Można tego dokonać w każdym czasie, ale tylko do dnia powiadomienia wnioskodawcy przez ARiMR o stwierdzonych nieprawidłowościach we wniosku lub do dnia powiadomienia go o zamiarze przeprowadzenia kontroli na miejscu lub do dnia, w którym podczas kontroli na miejscu stwierdzono nieprawidłowości.
Układ z Schengen - Został podpisany w 1985 roku w luksemburskim mieście Schengen przez Belgię, Francję, RFN, Holandię i Luksemburg. Jego głównym celem jest stopniowe znoszenie kontroli granic w ruchu osobowym między państwami - stronami Układu. W 1990 roku podpisano nowy Układ (wszedł w życie w 1995 roku), uzupełniający postanowienia Układu z 1985 roku o kwestie dotyczące jednolitej polityki wizowej (jedna wiza na terytorium całej Unii Europejskiej), współpracy policji (Komputerowy System Informacji) oraz współdziałania w zakresie postępowania azylowego w Unii Europejskiej.
Unia polityczna - Mimo braku w Traktacie z Maastricht postanowień dotyczących unii politycznej, można mówić o elementach stanowiących jej podstawy. Należą do nich: obywatelstwo Unii, Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa, wymiar sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne oraz wzmocnienie kompetencyjne organów Wspólnot Europejskich.
zamówienia publiczne - opłacane przez zamawiającego usługi, dostawy lub roboty budowlane wykonywane przez dostawców lub wykonawców.
zasoby genetyczne zwierząt gospodarczych - gatunki zwierząt, które są lub mogą być wykorzystywane do produkcji żywności oraz w rolnictwie, a także populacje wewnątrz tych gatunków. Populacje wewnątrz każdego gatunku mogą być klasyfikowane jako: populacje dzikie i zdziczałe, populacje krajowe (lokalne) i populacje pierwotne, standaryzowane rasy, wyselekcjonowane linie, odmiany, rody oraz zakonserwowany materiał genetyczny.
zmiana wniosku - formularz wniosku wypełniany i składany przez wnioskodawcę z własnej inicjatywy. Można tego dokonać w każdym czasie, ale tylko do dnia powiadomienia wnioskodawcy przez ARiMR o stwierdzonych nieprawidłowościach we wniosku lub do dnia powiadomienia go o zamiarze przeprowadzenia kontroli na miejscu lub do dnia, w którym podczas kontroli na miejscu stwierdzono nieprawidłowości.
zwykła dobra praktyka rolnicza to mierzalne standardy dotyczące ochrony środowiska w zakresie produkcji rolnej, które stanowią obowiązkowe wymogi dla beneficjentów programu rolnośrodowiskowego i wsparcia działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW).
żywotność ekonomiczna gospodarstwa - gospodarstwo uważane jest za żywotne kiedy jego wielkość ekonomiczna jest na poziomie przynajmniej 4 ESU, biorąc pod uwagę uśrednioną wartość standardowej nadwyżki bezpośredniej (SGM) w 4 makroregionach Polski. Do obliczenia wykorzystywany jest kalkulator wielkości ekonomicznej gospodarstwa.