Wentylacja mechaniczna

WPROWADZENIE
Współczesna era wentylacji mechanicznej rozpoczęła się w połowie XX wieku, kiedy epidemia polio pochłaniała wiele istnień ludzkich. W 1952 roku w Kopenhadze podczas epidemii poliomyelitis ponad 300 chorych spośród 3000 wymagało zastosowania sztucznej wentylacji. Nieinwazyjna wentylacja ujemnym ciśnieniem przy pomocy „żelaznego płuca” nie mogła uchronić przed śmiercią chorych z postacią opuszkową poliomyelitis.
Wtedy po raz pierwszy na tak masową skalę wprowadzono wentylację dodatnim ciśnieniem przez tracheostomię. Studenci medycyny, pielęgniarki, wolontariusze dzień i noc ręcznie wentylowali chorych ratując im życie. Śmiertelność w postaci opuszkowej polio spadła z 90% do 20% - był to punkt zwrotny w historii medycyny. Wkrótce Engstrom skonstruował pierwszy respirator do wentylacji dodatnim ciśnieniem.

DEFINICJA
Wentylacja mechaniczna to metoda leczenia, w której urządzenie medyczne zwane respiratorem zastępuje czynność oddechową chorego. Zadaniem wentylacji mechanicznej jest wymuszenie ruchu gazów w drogach oddechowych i w płucach.
Metodę tę stosuje się w ostrej fazie wielu schorzeń i urazów, zwykle w oddziałach intensywnej terapii.
Sprzęt stosowany do wentylacji mechanicznej (respiratory) przeszedł długą drogę od prostych urządzeń ciśnieniowo - zmiennych do urządzeń sterowanych mikroprocesorami, w których czujniki w sposób ciągły kontrolują z wdechu na wdech przepływ, ciśnienie i objętość gazu.

METODY
Pierwsza generacja respiratorów stosowanych w latach 50-tych była przeznaczona do podtrzymywania wentylacji pęcherzykowej u chorych, którzy nie mogli oddychać z powodu chorób nerwowo - mięśniowych. Kolejne lata przynosiły nową wiedzę o patofizjologii oddychania i coraz doskonalsze metody wentylacji dostosowane do potrzeb różnych grup pacjentów.
Dostępne są obecnie metody wentylacji od kontrolowanej wentylacji mechanicznej ( całkowicie narzuconej przez respirator) poprzez częściowe wspomaganie wentylacji (pacjent oddycha częściowo samodzielnie, nie jest jednak zdolny do wysiłku oddechowego zapewniającego potrzebną mu wentylację pęcherzykową), aż do całkowicie samodzielnej wentylacji wspomaganej jedynie ciśnieniem.
Decyzje dotyczące wyboru metody wentylacji nabrały cech bardzo specjalistycznych i wymagają od lekarza wiedzy o fizjologii oddychania, metodach wentylacji, oraz w jaki sposób wentylacja mechaniczna i poszczególne jej rodzaje wpływają na inne narządy i układy.
Do tchawicy chorego wprowadza się rurkę intubacyjną, do której podłącza się przewody łączące z respiratorem. Tą drogą respirator dostarcza powietrze/tlen do płuc chorego (wdech) i tą samą drogą powietrze opuszcza płuca (wydech). Lekarz anestezjolog reguluje pracę respiratora odpowiednio do stanu chorego.
Kiedy chory powraca do zdrowia stopniowo zmniejsza się udział respiratora w oddychaniu - ten proces nazywa się odzwyczajaniem chorego od respiratora, a lekarz reguluje tak pracę tego urządzenia, aby wspomagała ona jedynie własne oddechy pacjenta. Kiedy oddech chorego staje się prawidłowy odłącza się respirator i usuwa się rurkę z tchawicy. Chory znów oddycha samodzielnie.
Jednak nie zawsze tak się dzieje. Istnieje grupa chorób, które prowadzą do trwałej, nieodwracalnej niewydolności oddechowej, pacjent nie jest w stanie samodzielnie oddychać i jego życie jest zagrożone. Wtedy przewlekła wentylacja mechaniczna może wydłużyć życie chorego nawet o kilka - kilkanaście lat.

PRZEWLEKŁA WENTYLACJA MECHANICZNA
Przewlekłą wentylację mechaniczną,  w zależności od stanu pacjenta i wskazań medycznych, prowadzi się dwoma metodami: 
   - metodą nieinwazyjną i
   - metodą inwazyjną  (patrz dalej).

WENTYLACJA NIEINWAZYJNA
Głównym zadaniem wentylacji nieinwazyjnej jest zapewnienie wspomagania wentylacji bez użycia rurki intubacyjnej lub tracheostomijnej.
Powietrze dostarczane jest do dróg oddechowych chorego przez maskę szczelnie przylegającą do jego twarzy i obejmującą nos, nos i usta lub rzadziej całą twarz.
Metoda ta znalazła swoje trwałe miejsce w wentylacji domowej pacjentów z przewlekłą niewydolnością  oddechową w przebiegu różnych schorzeń:
1. we wczesnej fazie postępowania
2. jako sposób zapobiegania nasilaniu się przewlekłej niewydolności oddechowej
3. jako alternatywa dla tracheostomii

PRZECIWWSKAZANIA DO STOSOWANIA WENTYLACJI NIEINWAZYJNEJ
1. Brak odruchów obronnych (śpiączka, masywny zespół opuszkowy)
2. Zaburzenia połykania
3. Nieefektywny odruch kaszlowy
4. Wentylacja 24 godz/dobę

POWIKŁANIA STOSOWANIA WENTYLACJI NIEINWAZYJNEJ
1. Zmiany (odleżyny) na skórze twarzy
2. Ból w miejscu ucisku maski
3. Wysychanie śluzówek nosa
4. Podrażnienie oczu
5. Rozdęcie żołądka
6. Bezsenność
7. Dyskomfort
8. Brak współpracy

WENTYALCJA INWAZYJNA
W zaawansowanej postaci niewydolności oddechowej, kiedy oddech chorego jest całkowicie niewydolny i wentylację mechaniczną trzeba prowadzić całą dobę, kiedy współistnieją zaburzenia połykania (dysfagia) i upośledzenie odruchu kaszlowego wentylację można prowadzić metodą inwazyjną przez tracheostomię.


Firma MEDI-system prowadzi Ośrodek Przewlekłej Wentylacji Mechanicznej od 2003 roku. Patrz: Ośrodek MEDI-system "Konstancja"

1

---