12.05.11

ANTROPOLOGIA MIASTA

Do tej pory studiowano głównie wiedze o ludach pierwotnych. Później zajęto się pojęciem miast, analizowano je pod względem takich samych zagadnień, jak w przypadku wsi.

TRIADA: człowiek, kultura, społeczeństwo

Człowiek tworzy świat, pisze teksty i je czyta - takim samym motywem może być miasto. Miasto to określona przestrzeń. Człowiek nadaje jej znaczenie i tym samym wykrawa z niej miejsce. Przestrzeń zamienia się w miejsce.

Josif Brocki - „Tryptyk...” - idąc z ojcem do domu, wstępowaliśmy do sklepu, by kupić materiały (...) Opowiadał mi, co znajdowało się tu czy tam przed wojną (...) Zacząłem widzieć różnice między formą a treścią (...) - np. architektura, przestrzeń miasta, która nasiąka znaczeniami.

MIASTO JAKO HETEROGENICZNY TEKST

Któremu przypisuje się ogólny tekst, na podstawie którego można odczytać pewne znaczenia.

SUBIEKTYWIZACJA przestrzeni miejskiej, miejski indywidualizm i święte zakątki.

Upadek wielkich narracji i wartość biografii. Badacze twierdzą, że żyjemy dziś w epoce ponowoczesności, w epoce post modernistytcznej. Cechuje ją upadek wielkich narracji i co się z tym wiąże. Co to jest? Człowiek to istota, która żyje opowieściami. Opowieści te mają dwuznaczny charakter:

• jednostkowy, podmiotowy, indywidualny (służy to kształtowaniu tożsamości)

• ponadjednostkowy, zbiorowy (konstruowanie tożsamości zbiorowej)

Wielkie opowieści są zatem jednostkowe i ponadjednostkowe.

Np. JP2 jest taką opowieścią, wielką narracją. Polacy utożsamiają się z nim.

Mówi się, że współcześnie te wielkie opowieści odgrywają coraz mniejszą rolę.

Filozofowie myślą o świecie, którego charakter jest zupełnie inny, niż kiedyś. Te wielkie opowieści rozpadną się na mniejsze opowieści, które już się ze sobą nie spajają. Świat przestaje być spójną całością, dochodzi wtedy do przewartościowania każdej dziedziny życia.

Np. ktoś chodzi do Kościoła, ale też inspiruje się buddyzmem.

Epoka New Age - misz masz.

Całościami jesteśmy my, jako ludzie, mający możliwość wyboru. Człowiek może stworzyć w miarę spójną opowieść i nią żyć.

Rośnie zainteresowanie badaniami biograficznymi, bo każdy chce być niepowtarzalny, podmiot się sublimuje.

Dla chłopa ważna była akceptacja przez całą społeczność, wartości zbiorowe były bardzo ważne. Obecnie stawia się na indywidualność.

Są pewne tendencje w kulturze (romantyzm, Młoda Polska, ponowoczesność etc.). Podkreślanie induwidualizmu to cecha współczesności. Człowiek jednak nie zapomina do końca jednak tego, co było istotne kiedyś. Tendencje mogą być różne i całkiem silne, ale nigdy do końca nie wyprą tego, co było, wraca się do tematów zapomnianych. Ciągle pojawia się rola zbiorowości, ale nie jest już ona wiodąca.

PERCEPCJA I WYOBRAŻENIA UNIKATOWE

Percepcja (wg Ewy Szafrańskiej) to rejestracja świata zewnętrznego (percepcja indywidualna) przebiegająca w trzech elementach. To proces złożony, składający się z:

1. Odbioru

2. Wewnętrznej interpretacji (zrozumienia)

3. Identyfikacji

Percepcja może być;

1. Zbiorowa

...

2. Indywidualna

Dominuje w niej zindywidualizowanie, doświadczenia środowiskowe, ale nigdy nie jest ona wolna od wątków społeczno kulturowych, bo one kształtują optykę jednostki. Jest ona naznaczona kulturą. Czerpie ona z pewnych kulturowych kodów znaczeń, ona podpowiada, jest szyfrem, częścią większego świata i pomaga przy tym ten świat zrozumieć. Jest ona uzależniona od właściwości postrzegającego i samej jednostki, która interpretuje zjawiska. Przejawia się to poprzez depozyt kulturowy.

Bycie jednostki w przestrzeni przypomina spiralę. Ma charakter stopniowalny, naturę muszli. Tą muszlę opisujemy przy pomocy 8 warstw (izba, dzielnica, centrum miasta, etc. - Ryszrad Jałowicki)

Waertościowanie przestrzeni jest analogiczne do...? Myślimy w sposób ukierunkowany na centrum. Człowiek jest w centrum. Musi on się zreflektować w przestrzeni i z niej wykroić miejsce.

Przestrzeń staje się miejscem np. za sprawą jakiegoś specjalnego doświadczenia, sprawia ona, że dane miejsce jest oswojone, wiążą się z nim pewne sensy i znaczenia.

Magdalena Ujman miejsce jest czymś więcej niż układem w przestrzeni (...) stanowi niezbędny warunek do zadomowienia się członków w przestrzeni. Po co to? Aby móc egzystować.

Heidegger - trzeba budować, mieszkać, myśleć.

Yr Futum (?) - Miejsce- pauza w ruchu

Miejsce odznacza się stałością, konkretnością, to rzeczywistość, to coś, co jest osadzone w rzeczywistej przestrzeni. Przestrzeń ma zawsze charakter jakościowy, to system znaczeń, a nie relacji formalnych - Hanna Znaczyńska - Jej miejsce są niepowtarzalne, jakościowo zróżnicowane, nie istnieje w nim pustka. Charakteryzuje je topografia miejsc znaczących.

Miejsce jest ośrodkiem wartości, jest waloryzowana dwojako, ale najczęściej w sposób pozytywny. Jest konkretyzacją wartości. Podkreśla wartość w związku z drugim człowiekiem. Jest źródłem myśli sentymentalnych. Miejsce jest punktem, pauzą w ruchu czasu.

Charakter wyłaniany z przestrzeni ma charakter subiektywny. Miejsce ma charakter zmysłowy. Miejsce może być idealizowane z czasem. To konstruuje osobistą mitologię miejsca.

Eliade pisał, że wszystkie te miejsca mają specyficzne cechy, to święte zakątki prywatnego uniwersum.

Miejsce - fetysz. Doznania jednostkowe, widzenie, słyszenie, czucie + spotęgowanie zmysłowych uczuć + refleksje + doświadczenia zewnętrzne. Multisensoryczność - przekaz zmysłowy jest stopiony z miejscem. Miejsce może jednak wyzwalać ambiwalentne uczucia.

Miasta nadrealne, miasta niewidzialne, do których się wraca we wspomnieniach.

Wymarłe miasta (Gordon Mattaclark) - przywracanie miejsc z przestrzeni, w 1972 roku zaproponował aby domy na Humprey Street przeznaczone w do rozbiórki przerobić.

DIALEKTYKA SPACEROWANIA

Wytwarzanie miejsc. Jednym ze sposobów wytwarzania miejsc jest spacerowanie, rozumiane jako twórczość kulturowa, jako doświadczenie pełne zaangażowania.

Figura - kontemplujący spacerowicz.

Flaner - słowo francuskie, miało ono zabarwienie pejoratywne. Dotyczy ludzi bez stałego domu i zajęcia.

W 1806 - w tym roku ukazują się pewne wiadomości poświęcone flanerom. Występowali oni w powieściach takich autorów jak Zola, Hugo, Baudelaire, Proust, Dickens.

Flaner to samotny artysta, spacerowicz, przypatrujący się miejskiej scenerii, charakteryzuje go ciekawość, umiłowanie niedoskonałości i nowości. Jest on więc wyrazem modernistycznej postawy, obrazuje to stosunek indywidualności do społeczeństwa (Michał Dzionek).

Upadek dialektyki spacerowania miał miejsce wraz z powstaniem domów towarowych.

---