(1)
Rynek to mechanizm koordynujący zachowania nabywców i sprzedawców uczestniczących w procesie wymiany dóbr i usług.
albo
Rynek to ogół transakcji kupna i sprzedaży dóbr oraz ogół warunków w których są zawierane transakcje wymienne między sprzedawcami oferującymi dobra a nabywcami reprezentującymi zapotrzebowanie na określone dobra.
(2)
Popyt to ilość dobra, jaką nabywcy są gotowi zakupić przy różnym poziomie ceny
Podaż to ilość dobra, jaką sprzedawcy są gotowi zaoferować przy różnym poziomie ceny
(3)
Rynki:
Geograficznie:
- lokalny
- regionalny
- krajowy
- zagraniczny
- międzynarodowy
- światowy (globalny)
(4,5,6)
Rynki cd.
Według zakresu:
dóbr i usług konsumpcyjnych
czynników produkcji
według relacji popyt-podaż:
sprzedawcy (producenta)
nabywcy (konsumenta)
według stopnia swobody:
wolny
regulowany (kontrolowany)
(8)
Cena równowagi jest to cena równoważąca dany rynek. Oznacza ona cenę przy której ilość nabywana (wielkość zapotrzebowania) jest równa ilości oferowanej.
(12,13)
Efekt substytucyjny - obniżka cen danego dobra, przy stałych cenach pozostałych, powoduje wzrost popytu gdyż konsumenci zastępują nim inne dobra.
Efekt dochodowy - obniżka cen danego dobra powoduje wzrost siły nabywczej, gdyż przy stałym dochodzie konsumenci mogą zwiększyć zakupy tego dobra.
(14)
Pozacenowe determinanty popytu:
dochody konsumentów
ceny dóbr substytucyjnych i komplementarnych
mody, gusty (preferencje) konsumentów
przewidywane zmiany cen i dochodów
efekt naśladownictwa i demonstracji
liczba i struktura ludności
(15)
Dobra substytucyjne - zastępują dane dobro w zaspokojeniu potrzeby
Dobra komplementarne - uzupełniają zaspokojenie potrzeby przy pomocy danego dobra
(16)
Dobra normalne (zwykłe) to takie dobra, na które popyt wzrasta wraz ze wzrostem dochodu.
Dobro niższego rzędu to takie dobro na które popyt maleje przy wzroście dochodu.
(17,18,19)
Paradoks Giffena:
Wzrost cen dóbr niższego rzędu powoduje wzrost popytu na nie, gdyż jest ono wciąż relatywnie tanie. Efekt dochodowy jest silniejszy niż efekt substytucyjny.
Paradoks Veblena:
Spadek cen dóbr luksusowych powoduje spadek popytu na te dobra.
Paradoks spekulacyjny:
Oczekiwanie wzrostu ceny powoduje wzrost popytu, co z kolei przekłada się na rzeczywisty wzrost ceny.
(20)
Pozacenowe determinanty podaży:
koszty produkcji
postęp techniczny
podatki i subsydia
przewidywane zmiany cen
liczba firm w branży
interwencja państwa
warunki klimatyczne
(22)
Rola Państwa:
ustanawianie prawa
nabywanie i sprzedawanie dóbr i usług
płatności transferowe
nakładanie podatków
stabilizacja gospodarki
alokacja zasobów
(23,24)
Dobro publiczne to takie dobro, które - konsumowane przez jedną osobę - może być jednocześnie konsumowane przez innych
Efekt zewnętrzny występuje wtedy, kiedy produkcja lub konsumpcja dobra bezpośrednio oddziałuje na przedsiębiorstwa lub konsumentów, którzy nie kupują ani nie sprzedają tego dobra, oraz kiedy ten wpływ nie znajduje pełnego odzwierciedlenia w cenach.