Profilaktyka a Promocja zdrowia

PROFILAKTYKA

Jest to szereg działań mających na celu zapobieganie chorobie bądź innemu niekorzystnemu zjawisku zdrowotnemu przed jej rozwinięciem się, poprzez kontrolowanie przyczyn i czynników ryzyka

Celem profilaktyki jest podjęcie szybkich i skutecznych działań przywracających zdrowie, ma ona również na celu zahamowanie postępu lub powikłań już istniejącej choroby. Dzięki temu prowadzi do ograniczenia niesprawności i inwalidztwa.

Istotnym elementem profilaktyki jest także zapobieganie powstawaniu niekorzystnych wzorów zachowań społecznych, które przyczyniają się do podwyższania ryzyka choroby.

Wyróżniamy trzy fazy profilaktyki:

• profilaktyka wczesna,

• profilaktyka pierwotna (I fazy),

• profilaktyka wtórna (II fazy),

• profilaktyka III fazy.

Profilaktyka wczesna - mająca na celu utrwalenie prawidłowych wzorców zdrowego stylu życia i zapobieganie szerzeniu się niekorzystnych wzorców zachowań, w odniesieniu do osób zdrowych,

Profilaktyka pierwotna - (I fazy) mająca na celu zapobieganie chorobie poprzez kontrolowanie czynników ryzyka, w odniesieniu do osób narażonych na czynniki ryzyka,

Profilaktyka wtórna - (II fazy) zapobieganie konsekwencjom choroby poprzez jej wczesne wykrycie i leczenie (przesiewowe badania skriningowe mające na celu wykrycie osób chorych),

Profilaktyka (III fazy) - działania zmierzają w kierunku zahamowania postępu choroby oraz ograniczeniu powikłań. Ma na celu opóźnianie powikłań.

Profilaktyka - korzyści:

• Poprawa świadomości zdrowotnej populacji

• Poprawa stanu zdrowia ludności

• Zmniejszanie ilości osób z powikłaniami chorób i trwałym inwalidztwem

• Zmniejszanie liczby zachorowań i zgonów

• Zwiększenie wykrywalności chorób we wczesnym stadium rozwoju

• Zwiększanie odsetka wyleczeń

• Zmniejszanie absencji chorobowej

• Obniżenie kosztów leczenia

• Mniejsze straty finansowych (zasiłki chorobowe, straty produkcyjne).

Przesiewowe badania skriningowe

Zorganizowane działanie polegające na wczesnym wykryciu w populacji chorób lub stanów patologicznych za pomocą stosowanych masowo prostych, bezpiecznych i wiarygodnych testów diagnostycznych

Badania skriningowe prowadzone są w odniesieniu do chorób stanowiących znaczny problem zdrowotny danej populacji, charakteryzujących się częstym występowaniem stadiów przedklinicznych, dość długim okresem między pierwszymi oznakami choroby a jej pełnym obrazem i możliwością wyleczenia.

Profilaktyka a promocja zdrowia

• Profilaktyka, czyli prewencja to działanie zapobiegawcze, głównie medyczne, skierowane przeciwko chorobom,

• Promocja zdrowia - to działanie w kierunku zachowania zdrowia.

Różnice pomiędzy prewencją a promocją

Podejście prewencyjne:

• Punkt wyjścia - choroba

• Cel - uniknięcie choroby

• Grupa oddziaływania - grupa szczególnego ryzyka

Podejście promocyjne:

• Punkt wyjścia - zdrowie

• Cel - pomnażanie rezerw i potencjału zdrowia

• Grupa oddziaływania - cała populacja

Promocja zdrowia - proces umożliwiający ludziom zwiększenie kontroli nad własnym zdrowiem, jego poprawię i utrzymanie.

Pierwsza Międzynarodowa Konferencja Promocji Zdrowia odbyła się w 1986 roku w Ottawie.

Przewlekła obturacyjna choroba płuc.

Priorytetowe programy polityki zdrowotnej m.st. Warszawy w 2005 roku

• Program profilaktyki i wczesnego wykrywania cukrzycy,

• Program profilaktyki stomatologicznej u dzieci i młodzieży,

• Program profilaktyki schorzeń układu ruchu i aktywizacji fizycznej osób starszych,

• Program opieki zdrowotnej nad kobietą ciężarną,

• Program szczepień ochronnych przeciw grypie dla osób po 65 r.ż.,

• Program profilaktyki narządu mowy i słuchu u dzieci w wieku przedszkolnym,

• Program profilaktyki narządu mowy i słuchu u młodzieży i osób dorosłych,

• Program profilaktyki chorób alergicznych,

• Program profilaktyki zdrowotnej dla kobiet i mężczyzn w okresie menopauzy i andropauzy,

• Program rehabilitacji i readaptacji osób niepełnosprawnych umysłowo i fizycznie,

• Program opieki nad osobami z chorobą Alzheimera,

• Program promocji zdrowia psychicznego w szczególności skierowanego do młodzieży.

• Program szczepień ochronnych przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu A dla dzieci w wieku 7 lat w środowisku nauczania i wychowania,

• Programy promujące zdrowy styl życia i edukacyjne (programy prozdrowotnego odżywiania się, aktywności ruchowej dla wszystkich grup wiekowych, przeciwdziałania nałogom, poprawy świadomości zdrowotnej populacji).

Wybrane programy profilaktyczne realizowane przez NFZ

Program profilaktyki raka szyjki macicy - czynniki ryzyka

Program profilaktyki raka szyjki macicy, choroba może dotknąć każdą z kobiet, choć wyróżnić można kilka czynników ryzyka:

• Infekcje wirusem brodawczaka ludzkiego HPV,

• Wczesne rozpoczęcie współżycia

• Duża liczba partnerów seksualnych

Program profilaktyki raka piersi:

• Przyczyny nowotworu złośliwego raka sutka nie do końca są znane

• Wiek pomiędzy 50 a 69 lat

• Wystąpienie raka piersi wśród członków rodziny

• Mutacje stwierdzone w genach BRCA1 i/lub BRCA 2

• Pierwszą miesiączkę przed 14. rokiem życia

• Menopauza po 55. roku życia

• Urodzenie dziecka po 35 roku życia

• Bezdzietność

• Inne niż nowotwór choroby piersi

Ważne dni w promocji zdrowia

Luty

Międzynarodowy dzień walki z rakiem - 4 lutego

Światowy Dzień chorego - 11 lutego

Marzec

Światowy Dzień Gruźlicy - 24 marca

Kwiecień

Światowy Dzień Zdrowia - 7 kwietnia

Światowy Dzień Chorych na Chorobę Parkinsona - 11 kwietnia

Maj

Europejski Dzień Walki z Dyskryminacją Osób Niepełnosprawnych - 5 maja

Ogólnopolski Tydzień Promocji Karmienia Piersią - 26 maja - 1 czerwca

Światowy dzień bez papierosa - 31 maja

Czerwiec

Światowy dzień Krwiodawstwa - 14 czerwca

Światowy dzień osteoporozy - 24 czerwca

Wrzesień

Światowy dzień FAS - alkoholowego zespołu płodowego

Światowy dzień pierwszej pomocy - druga sobota września

Światowy dzień serca - ostatnia niedziela września

Światowy dzień Choroby Alzheimera - 21 wrzesień

Październik

Międzynarodowy dzień walki z WZW C - 1 października

Światowy dzień zdrowia psychicznego - 10 października

Światowy dzień menopauzy i adnropauzy - 18 października

Listopad

Światowy dzień Rzucania Palenia Tytoniu - 14

Grudzień

Światowy dzień AIDS - 1grudzień

Europejski Tydzień Autyzmy - 1-7 grudnia

Dzień walki z gruźlicą i chorobami płuc

---