TRADYCJA LITERACKA
Michał Słowiński
Dyrektywa historyzmu
Dzieło nie pozostaje w próżni i wiąże się z procesem historycznym. W większym lub mniejszym stopniu nawiązuje do przeszłości literackiej.
Dyrektywa historyczna obowiązuje krytyka, gdy:
-bada proces rozwojowy, który zależy od kontekstu historycznego
-rekonstruuje proces historyczno-literacki
-opisuje jeden prąd literacki,nie utwór (odzwierciedlenie procesu dziejowego)
2. Utwór nosi w sobie literacką historię. W teraźniejszości jest zawarta przeszłość. A przeszłość jest wzorem dla epok następnych, ale nie czerpią z niej wszystkiego, gdyż następuje selekcja.
3. Trzy przypadki procesu historycznoliterackiego:
PRZESZŁOŚĆ = TERAŹNIEJSZOŚĆ
Pewne czynniki stają się wartością ogólną.
Pewne normy, pewne rzeczy tracą swą pierwotność.
Np. Sonet- nie zastanawiamy się, kto pierwszy napisał go. Sonet stal się wartością ogólną.
Każda epoka tworzy swój model przeszłości literackiej. Pewne dzieła są wartościowe, mimo to żyją tylko w swojej epoce. Nie są uniwersalne. Nie oddziałują na współczesną praktykę literacką.
TRADYCJA LITERACKA
Istnieje przeszłość we współczesności. Pewne czynniki z przeszłości oddziałują na współczesną praktykę pisarską. Łączą się z elementami nowymi, innowacje.
Ogólne pojęcie tradycji literackiej (potoczne):
Wszystko to, co w historii literatury było cenne, stanowi pomnik kultury narodowej.
Dwoistość tradycji literackiej:
→ praktyka twórcza (pisanie)
→ świadomość literacka
TRADYCJA A WPŁYW
Tradycja- czynnikiem aktywnym jest teraźniejszość. Nawiązania do czegoś z przeszłości, ale wprowadzenie elementów nowych (nowatorstwo) przeszłość + teraźniejszość
Wpływ- czynnikiem aktywnym jest przeszłość. Wtórność, epigonizm. Dokładne, wierne naśladowanie kogoś z innej epoki. Brak innowacji.
Co i w jaki sposób czerpie współczesność z epok poprzednich?
Wybór elementów elementów przeszłości (+ innowacja)
Punkty odniesienia - prąd, kierunek, szkoła poetycka
Nie ma tradycji dla danej epoki, nie da się odwołać do własnej epoki, bo nie jest ona w pełni zbudowana
8. Tradycja literacka jako ZJAWISKO RELATYWNE.
Nie istnieje ogólny i skrystalizowany kanon tradycji. Każdy ma swoją wizję przeszłości. Tradycja dla każdego będzie inna. Istnieje indywidualna selekcja. Tradycja nie istnieje w liczbie pojedynczej.
Tradycja literacka, jako ZJAWISKO SYNKRETYZMU.
Pisarz współczesny nie konstruuje wzoru w jego czystej postaci, ale utrwala go z różnorakimi nowatorstwami. Wzór się przyjmuje z jego wszystkimi naleciałościami!
Analiza tradycji:
Tradycje gatunkowe,stylistyczne
Odwołanie do rzeczywistości pozaliterackiej np. odwołanie do jakiegoś światopoglądu.Elementy, które uwarunkowały powstanie formy.
Dwojaki stosunek do formy
DYNAMICZNY - pisarz wprowadza wzory od nowa w życie, które przynależą do danego kontekstu, a pisarz próbuje osadzić je w nowej sytuacji. Nowe zastosowanie „starych zasad”. Dynamiczny stosunek do tradycji jest zazwyczaj stosunkiem twórczym. Czynnie wpływa na kształtującą się sytuację historycznoliteracką.
STATYCZNY - pisarz sięga po formy niejako już zakończone, oderwane od tych tendencji dzięki którym powstały. Pisarz nie zastosowuje zasad twórczych.
Konwencja literacka - pewne wykształcone przez dany prąd obrazy, zestawienia metaforyczne; posługiwanie się przy pewnych tematach określanym stylem.
Stylizacja - kształtowanie utworu na podstawie wzoru.