Pedagogika Marii Montesorii
Pedagogika Marii Montesorii pomaga w rozwijaniu indywidualnych cech osobowości, w formowaniu prawidłowego charakteru, zdobywaniu wiedzy, umiejętności szkolnych i współdziałania. Cele te realizowane są poprzez pomoc dziecku w: rozwijaniu samodzielności i wiary we własne siły, wypracowaniu szacunku do porządku i do pracy, wypracowaniu zamiłowania do ciszy i w tej atmosferze do pracy indywidualnej i zbiorowej, uniezależnieniu od nagrody, szacunku do pracy innych, osiąganiu spontanicznej samodyscypliny wynikającej z dziecięcego posłuszeństwa.
Ważną częścią pedagogiki Montesorii jest oryginalny zestaw pomocy dydaktycznych. Jego cechy to: prostota, precyzja, estetyka wykonania, uwzględnienie zasady stopniowania trudności, dostosowany do potrzeb rozwojowych dziecka, logiczna spójność ogniw ciągów tematycznych, ograniczenie - dany rodzaj występuje tylko raz w jednym egzemplarzu.
Materiał można podzielić na 5 kategorii:
Materiał do ćwiczeń z praktycznego życia
Materiał sensoryczny
Materiały do nauki języka, matematyki, kultury i innych dziedzin wiedzy.
Materiał artystyczny związany z muzyką, plastyką.
Materiały religijne np. przedstawiające przypowieści biblijne.
Bardzo ważne w metodzie Marii Montesorii jest otoczenie w którym przebywa dziecko. Może ono wspomagać w pełni harmonijny rozwój osobowości dziecka - sprawia że czuje się ono szczęśliwe i radosne; szybko i chętnie się uczy.
Pedagogika Janusza Korczaka
Janusz Korczak - pisarz, działacz społeczny, lekarz, współtwórca i kierownik Domu Sierot; w Warszawie oraz sierocińca Nasz Dom. Jego fundamentem było traktowanie dziecka jako pełnoprawnego partnera z niezbywalnym prawem do serdecznej miłości. Stosował własny oryginalny system wychowania dzieci. Szerzył wśród ludzi zainteresowania problemami wychowania i zrozumienia różnych potrzeb.
W praktyce pedagogicznej Janusza Korczaka znalazł wyraz szacunek dla dziecka jako człowieka rozwijającego się poprzez własną aktywność. Był wrogiem zamkniętego, sztywnego, mało elastycznego systemu wychowawczego. Odnosił się sceptycznie do wszelkich „receptur” w wychowaniu, określanych jako jedynie skuteczne. Wskazywał ogólne kierunki działania, ogólne zasady, które wychowawca powinien dostosowywać zawsze do konkretnych potrzeb i warunków konkretnych dzieci w określonych sytuacjach. Wychowanie to proces twórczy, ustawiczne poszukiwanie własnych skutecznych form i metod. Zgodnie z hasłem Korczaka „Dziecko jest dobrym rzeczoznawcą własnego życia” funkcje sędziów w Sądzie Koleżeńskim pełniły same dzieci. Skład Sądu koleżeńskiego był następujący: 5 wychowanków tworzących zespół sędziowski oraz wychowawca pełniący rolę sekretarza. Istniał specjalny kodeks w którym ze 100 paragrafów 99 było uniewinniających lub umarzających sprawę. Sąd miał prawo sądzenia nie tylko dzieci, ale i dorosłych. Miało to ogromne znaczenie wychowawcze i zmieniło pozycję wychowanka w procesie wychowania.
Pedagogika Petera Petersena
Peter Petersen - pedagog niemiecki, profesor uniwersytetu w Jenie, stworzył oryginalny system wychowania i nauczania, realizowany od 1924roku, w szkole eksperymentalnej. Zbiorowość uczniów w szkole Petersena tworzyła wspólnotę, wzorowaną na rodzinie, nie było przedmiotów nauczania ani podziału na klasy. Wspólnoty uczniów gromadziły dzieci z 3 roczników a następnie z 2 roczników, do wspólnoty wyższej przechodził rocznik najstarszy. Członkami wspólnot byli również nauczyciele i rodzice. Nauczanie odbywało się przez opracowywanie kolejnych tematów, jednak priorytetowe znaczenie miało wychowanie realizowane przez wspólnotę. Petersen był zwolennikiem narodowego socjalizmu po dojściu Hitlera do władzy Eksperyment Petersena nie powiódł się na skutek działań III Rzeszy.
Pedagogika Celestyna Freineta
Celestyn Freinet był francuskim pedagogiem który żył w latach 1896-1966. Pochodził z biednej chłopskiej rodziny. I to środowisko przyrodnicze i ludzkie określiło jego stosunek do podstawowych zagadnień społecznych, filozoficznych i pedagogicznych. Od starszych braci, dziadków, pasterzy przejmował mądrość życiową na którą składały się obserwacje i doświadczenia wielu generacji. W 1920 roku zaczął uczyć w dwuklasowej, wiejskiej szkole. Freinet stwierdził że tradycyjne nauczanie nie budziło zainteresowania uczniów. Pierwszą nowość jaką wprowadził w 1926roku było założenie szkolnej drukarni. Umożliwiło mu to wprowadzenie następnych innowacyjnych technik nauczania. W 1934 roku założył szkołę prywatną w której zaczął stosować nowe idee pedagogiczne, opracowane przez siebie. Uważał że pedagogika nie jest czymś stałym, niezmiennym lecz jej celem powinno być tworzenie warunków dla rozwoju dziecka.
Główne założenia pedagogiki Freineta to: nie ma podziału na dydaktykę i wychowanie; szkoła nie może selekcjonować dzieci na lepsze i gorsze; w pracy pedagogiczne najważniejszy jest rozwój osobowości każdego dziecka; pedagogika oparta jest na prawach dziecka; w rozwoju zawodowym nauczyciela ważna jest wymiana doświadczeń; założenia pedagogiczne realizowane są za pomocą technik które ułatwiają pracę nauczyciela.
Pedagogika krytyczna
Jest zróżnicowanym ruchem badawczym. Źródeł jej należy poszukiwać w filozofii krytycznej np. w szkole Frankfurckiej, a także w radykalizmie społecznym lat 60-tych. Zajmujący się tą pedagogiką nawiązują do K. Poppera który wystąpi z krytyką historycyzmu opowiedział się za stosowaniem w nauce śmiałych hipotez i poddawaniu ich surowej krytyce. Pedagogika krytyczna nie bazuje na żadnej jednorodnej myśli filozoficznej. Ścisły związek utrzymuje natomiast z socjologią, czerpiąc z niej inspiracje i szeroko współpracując. Psychologię traktuje natomiast wybiórczo, ograniczając się niemal wyłącznie do psychologii rozwojowej.
Pedagogika antyautorytarna
Pedagogika antyautorytarna jest prądem pedagogicznym, uwydatnia w swoich przesłankach rolę swobody i indywidualność dziecka i jego wychowawców. Jest również prądem w naukach o wychowaniu, który został ukształtowany w odniesieniu do różnych wymagających posłuszeństwa odmian autorytaryzmu i totalitaryzmu w świecie, w tym przede wszystkim w procesie kształcenia i wychowania młodego pokolenia. W pedagogice antyautorytarnej wyróżnia się dwa nurty:
-polityczny
-edukacyjny
Nurt polityczny- przedstawiciele zabiegają o wolną osobowość człowieka w wolnym społeczeństwie. Prąd ten jest wynikiem m. in. rozliczenia młodego pokolenia powojennych Niemiec z generacją zaangażowaną czynnie w wojnę ich rodziców. Pojawił się lęk wśród rodziców dzieci, by nie popełnić w tym procesie jakiś błędów. W Europie do prekursorów tej pedagogiki zalicza się Teodora W. Adorno- rozliczał niemieckich pedagogów z zaangażowania w pedagogikę przemocy i zobowiązań ich do kierowania pedagogiki miłości i tolerancji. Od Nowego Wychowania oczekiwano zapobiegania prewencji przed stałą skłonnością społeczeństwa do stosowania agresji i przemocy. Apelując po Oświęcimiu Adorno, zwrócił uwagę na dwa możliwe źródła totalitaryzmu:- wychowanie we wczesnym dzieciństwie i na ogólną oświatę.
Nurt Edukacyjny- antypedagogika jest następstwem buntu młodzieży, negującego tradycyjne autorytarne wychowanie i nauczanie, oraz upominającego się o partnerskie relacje między dorosłymi a dziećmi. Aleksander Neill- jego zdaniem praktycznie wszystkie dzieci są źle wychowywane, gdyż tylko nieliczne z nich wyrastają w rodzinie, która gwarantowałaby im wolność, możliwość bycia sobą, wyrażanie własnych przeżyć i doznań bez agresji wobec innych osób. Przesłaniem Neilla nie jest narzucanie dzieciom dorosłej wizji świata, ale wbudowanie ich w harmonię wzajemnych stosunków. Dziecko powinno rozwijać się wg własnych postaw, powinno mieć prawo do swobodnego rozwoju.
Pedagogika emancypacyjna
Centralną rolę odgrywa pojęcie emancypacji, czyli wyzwolenia jednostek od społecznej przemocy przez aktywny udział w kreowaniu antyrepresyjnych form wychowania i współżycia, ale i autonomię, wyzwolenie i uzyskanie przez młodego człowieka wewnętrznej niezależności od autorytetów. Pedagogika emancypacyjna nie zgadzała się na to aby osobowość człowieka była kształtowana z zewnątrz by była przystosowywana do normatywnych ideologicznych i politycznych żądań swoich władz państwowych, postulowała by człowiek stawał się takim, jakim chciałby być zalecała podjęcie walki ze strukturami władzy by ją zniszczyć i nie reformować. Pedagogika emancypacyjna jest normatywnym nurtem w naukach o wychowaniu o zróżnicowanej strukturze i założeniach. Można wyróżnić dwa nurty: polityczny i indywidualistyczno - anarchiczny. Pierwszy nurt poprzez nadanie mu politycznie instrumentalnego charakteru sprawił że ta pedagogika stała się ruchem protestu przeciwko nowoczesnemu społeczeństwu przemysłowemu, przeciwko ideologii oraz przeciwko szeroko rozumianym zagrożeniom ekologicznym. Drugi nurt jest źródłem romantycznej czy utopijnej wiary w ukształtowanie nowego człowieka w doskonałym, wolnym od władzy i przemocy społeczeństwie. Zasady dotyczące nauki to: dewiza „róbcie co chcecie”, swoboda chodzenia do szkoły, szkołą zarządzają i kierują dzieci, lekcje odbywają się na zasadzie zajęć fakultatywnych, decyzję o rozpoczęciu nauki pisania i czytania podejmuje wychowanek, nie zwraca się uwagi na stroje i uczesanie, dzieci nie obawiają się nauczycieli, nie ma lekcji religii.
Pedagogika międzykulturowa
Istnieją zasadnicze różnice w kwestii oceny zjawiska globalizacji i jego konsekwencji. Niektórzy twierdzą, iż jej istotą jest wzajemna wymiana wartości ze strony równoprawnych kultur, społeczeństw czy narodów. Inni z kolei utrzymują że globalizacja to nic innego jak amerykanizacja (coca - colizacja) to znaczy jednostronny eksport kultury Stanów Zjednoczonych na cały świat. Nie ulega przy tym wątpliwości że jedynym z najistotniejszych czynników globalizacji jest zmiana społeczna i kulturowa wynikająca z gwałtownego rozwoju nowych technologii w szczególności informacyjnych.
Pedagogika ekologiczna
Edukacja ekologiczna powinna współprzyczyniać się do takiego wychowania człowieka, które usprawniłoby go we wszystkich zakresach koniecznych do rozwijania pełni swojego człowieczeństwa w tych wszystkich sytuacjach życia, jakie mogą być jego udziałem jakie pojawiać się będą w przyszłości w związku z zachodzącymi przeobrażeniami życia człowieka i społeczeństw, dokonującymi się w warunkach rozwijającej się cywilizacji naukowo - technicznej. Edukacja ekologiczna i edukacja ogólnotechniczna posiadają wspólne płaszczyzny i tereny zainteresowań w wymiarach etycznych. Wychowywać to zmieniać człowieka, to zmieniać jego system wartości ukształtowanych w danym środowisku. Takie zrozumienie podstawowej kategorii pedagogiki, jaką jest wychowanie, ukazuje kierunek rozumowania w zakresie w relacji dziedzin wychowania, ogólnego, technicznego i ekologicznego oraz łączące go te dziedziny wychowania etyczno - moralnego. Edukacja ogólnotechniczna (wychowanie przez technikę lub dokładnej wychowanie przez działalność techniczną) jest dziedziną wychowania ogólnego. Przedmiotem jej zainteresowania jest ogół zjawisk pedagogicznych wychowanków, którzy aktywnie i świadomie włączają się w całokształt działań technicznych, celowo dla nich organizowanych. Najkrócej więc mówiąc edukacja ogólnotechniczna oznacza proces wspomagania rozwoju wychowanków w zakresie przyjmowanych przez jednostkę wartości ujawnianych przez nią w określonych sytuacjach technicznych. Uczyć techniki obecnie, oznacza ukazywać wychowankom technikę jako system zróżnicowania działań człowieka na jego drodze prowadzącej ku wartościom.