Księgarz

Kod klasyfikacji: 522106

Rozdział klasyfikacji: Handel, dziedziny pokrewene i usługi

Klasa klasyfikacji: Sprzedawcy, akwizytorzy

Zadania i czynności

Księgarz zajmuje się przede wszystkim działalnością handlową w zakresie pośrednictwa pomiędzy wydawcą a czytelnikiem. Celem jego pracy jest organizowanie sprzedaży książek, wydawnictw i innych artykułów użytku kulturalnego, takich jak: mapy, ryciny, reprodukcje dzieł sztuki, nuty, płyty kompaktowe, kasety magnetofonowe i kasety video. Księgarz znajduje zatrudnienie w księgarniach, wydawnictwach i hurtowniach. Obok działalności handlowej, ważne znaczenie - wśród wykonywanych przez niego zadań - odgrywa działalność kulturalno-oświatowa. Poprzez swoją pracę popularyzuje książki i czytelnictwo.

Podstawową działalnością księgarza jest sprzedaż książek i innych wydawnictw oraz udzielanie o nich kompetentnej i wyczerpującej informacji zainteresowanym klientom. Miejscem jego pracy mogą być małe sklepy, gdzie pracuje tylko jedna osoba, większe księgarnie, a nawet supermarkety, w których wieloosobowy zespół obsługuje kilkanaście działów tematycznych (literatura piękna, poezja, albumy, działka - ogród itp.)

Obowiązkiem księgarza jest stałe uzupełnianie wiedzy o książkach. Musi znać nie tylko książki, które sprzedaje, ale także wszelkie informatory wydawnicze, nowości, zapowiedzi i katalogi. Ta wiedza pozwala mu podjąć trafne decyzje przy składaniu zamówień dla swojej księgarni. Bardzo ważne jest oczytanie, posiadanie ogólnej wiedzy o literaturze polskiej i obcej.

Księgarz może być również zatrudniony w specjalistycznych placówkach: w księgarni technicznej, obcojęzycznej, muzycznej, pedagogicznej, antykwariacie i innych. Powinien orientować się w tematyce sprzedawanych książek, czyli np. pracownik księgarni o profilu technicznym musi interesować się nauką i najnowszymi rozwiązaniami w zakresie techniki. Ta wiedza znacznie ułatwi mu udzielanie klientowi informacji i rady, która pozycja byłaby dla niego najbardziej przydatna, jaki tytuł na pewno poleci laikowi, a jaki jest przeznaczony dla specjalisty w tej dziedzinie lub studenta uczelni technicznej.

Księgarz może być także zatrudniony w wydawnictwie. Tam pracuje przeważnie w dziale handlowym. Odpowiednie działy w wydawnictwach np. dział promocji i reklamy przygotowuje materiały informacyjne, do których należą katalogi wydawnicze na cały rok, zapowiedzi wydawnicze na poszczególne miesiące i konkretne oferty handlowe, które kieruje się do hurtowni. Do takich ofert dołącza się zwykle egzemplarze okazowe książek tańszych, dzięki temu hurtownik ma możliwość zapoznania się z książką i dokonania interesującego go zamówienia.

Zawód księgarza w wydawnictwie wymaga określonych predyspozycji, przede wszystkim łatwości w nawiązywaniu kontaktów z ludźmi. Aby dana hurtownia skorzystała z oferty wydawnictwa, trzeba przekonać ją do towaru, który oferuje.

Hurtownia książek to także jedno z miejsc pracy księgarza. Tu zajmuje się on przede wszystkim kompletowaniem zamówień klientów. Do jego zakresu pracy należy również nadzór nad wysyłką i utrzymywanie dobrych kontaktów z wydawnictwami i księgarniami.

Ważną częścią pracy księgarza zarówno w księgarni, hurtowni czy też w wydawnictwie jest działalność marketingowo-promocyjna. To właśnie on dba o ciekawe ekspozycje książek, organizuje kampanie promocyjne i reklamowe przyciągające klientów. Organizowane przez księgarzy spotkania autorskie, kiermasze, targi i wystawy propagują czytelnictwo i wpływają na dobre wyniki handlowe.

Księgarz korzysta w pracy z wielu narzędzi, maszyn i urządzeń. Są to katalogi i kartoteki, odtwarzacze płyt kompaktowych, magnetofony i magnetowidy, drukarki i kasy fiskalne. Przede wszystkim jednak musi biegle posługiwać się komputerem.

Komputer w księgarni jest nie tylko podstawowym narzędziem pracy księgarza, w większych placówkach służy także klientom, którzy za jego pomocą mogą sami dokonać przeglądu interesujących ich pozycji wydawniczych oraz ustalić ich miejsce w księgarni.

Współczesny księgarz powinien mieć opanowanych kilka dziedzin zawodowych. Ważna jest znajomość zasad marketingu, reklamy, biegła obsługa komputera. Na dużą uwagę zasługuje dobra prezencja i kulturalny, miły stosunek do klienta. Najważniejszą cechą księgarza jest jednak zamiłowaniem do książek.

Podstawowe predyspozycje kandydata do wykonywania tego zawodu to przede wszystkim posiadanie wiedzy ogólnej na temat książek, rynku wydawniczego, tego, co się aktualnie wydaje oraz cierpliwość i umiejętność rozmowy z klientem.

Zadaniem księgarza jest nie tylko uzyskiwanie dobrych wyników handlowych. Praca ta daje możliwości rozwijania własnych pasji, zainteresowań, to ciągłe odkrywanie czegoś nowego, co więcej, zawód ten to możliwość spełniania ważnego posłannictwa, jakim jest upowszechnianie czytelnictwa, wiedzy i kultury.

Środowisko pracy

materialne środowisko pracy

Księgarz pracuje głównie w pomieszczeniach zamkniętych: lokalach sklepowych, biurowych i magazynach, ale organizuje również pracę na wolnym powietrzu: kiermasze, stoiska, wystawy, giełdy i targi.

Typowe miejsce pracy księgarza to jednak sama księgarnia. Specyfika oferowanego tu towaru wymaga specjalnych warunków lokalowych. Pomieszczenia są suche, ciepłe i dobrze oświetlone. W niewielkich (metrażowo) placówkach czynniki uciążliwe, które szczególnie mogą dać się we znaki w trakcie pracy, wiążą się zwykle z koniecznością ciągłego przebywania i przemieszczania się w warunkach ograniczonych, wąskich przestrzeni, dojść i przejść między ciasno ustawionymi regałami. Ten problem z pewnością nie dotyczy pracy księgarza w hurtowniach książek, gdzie pomieszczenia magazynowe zlokalizowane są na dużych powierzchniach. Tam przemieszczanie towaru odbywa się zwykle za pomocą wózków transportowych. W celu odpowiedniego ułożenia książek lub podania (dostarczenia) ich klientowi może zaistnieć konieczność skorzystania z podręcznej drabinki (zwykle nie wyższej niż1,5 m).

Ze względu na specyfikę towaru, wszechobecny w pomieszczeniu (trudny do całkowitego wyeliminowania) kurz i pył, zapach klejów i farby drukarskiej z pewnością nie sprzyja osobom z przewlekłymi alergicznymi nieżytami błon śluzowych nosa, gardła, krtani i tchawicy.

warunki społeczne

W zawodzie księgarza praca ma przede wszystkim charakter indywidualny. W większych placówkach może być zorganizowana w wieloosobowym zespole, w którym jednak każdy indywidualnie odpowiada za wykonanie powierzonych mu zadań. Praca księgarza polega na bardzo intensywnych kontaktach z ludźmi, polegających głównie na świadczeniu usług w zakresie udzielania informacji, rad i wskazówek odnośnie oferowanych publikacji wydawniczych czy też innych artykułów użytku kulturalnego. W większości wypadków, można śmiało stwierdzić, iż kontakty te nie niosą z sobą ryzyka powstawania konfliktów. Kontakty zawodowe księgarza z przedstawicielami hurtowni, wydawnictw lub innych księgarni mają głównie formę pisemną lub utrzymywane są za pomocą urządzeń telekomunikacyjnych (telefony, faksy).

warunki organizacyjne

Godziny pracy w tym zawodzie są w zasadzie stałe, chociaż w niektórych wypadkach istnieje konieczność pracy zmianowej. Dotyczy to w szczególności zatrudnionych w hurtowniach oraz dużych księgarniach czy supermarketach. Księgarz pracuje najczęściej 8 godzin dziennie, zwykle w godz. 10.00 - 18.00. Ten rodzaj pracy jest nadzorowany jedynie w zakresie poszczególnych celów i zadań na danym stanowisku pracy, natomiast w przypadku samodzielnie prowadzonej placówki, trudno tu mówić o zależności w hierarchii organizacyjnej.

Na uwagę zasługuje tu jeszcze zagadnienie związane z wyglądem zewnętrznym. Preferowane jest ubranie schludne, czyste i niezbyt wyszukane lub intrygujące. Księgarz powinien wzbudzać zaufanie klienta, tak więc zarówno przesadna elegancja, jak i zbyt niedbały lub wyzywający strój mogą skutecznie zniechęcić klienta do korzystania z usług danej placówki.

Wymagania psychologiczne

Praca księgarza polega przede wszystkim na stałym kontakcie z ludźmi. Są to zarówno klienci, oczekujący informacji, rad czy wskazówek, jak i pracownicy innych księgarni, hurtowni, wydawnictw, z którymi placówka współpracuje. Tak więc niezbędną cechą w tym zawodzie jest doskonała umiejętność nawiązywania kontaktów z ludźmi, łatwość komunikowania się z nimi oraz umiejętność przekonywania i postępowania z ludźmi. Księgarz musi wykazać się również dużą cierpliwością, zwłaszcza podczas obsługi trudnych, niezdecydowanych klientów, którzy z jednej strony domagają się poświęcenia im dużej ilości czasu, a z drugiej - niejednokrotnie nie potrafią sprecyzować swoich oczekiwań i mają problemy z wyborem prezentowanych im pozycji, a w końcu najwięcej zastrzeżeń budzi zbyt wysoka cena.

Księgarz musi być także osobą spostrzegawczą, żywo reagować na sygnały klientów, również te pozawerbalne (bezsłowne, wynikające ze sposobu zachowania, mimiki, gestów). Czasami sam musi się zorientować i domyśleć, że klient potrzebuje pomocy i umiejętnie - bez narzucania się ze swoimi radami i wskazówkami - podsunąć do rozważenia kilka rozwiązań.

Niezbędną cechą księgarza jest również dobra pamięć, która z pewnością ułatwi mu poruszanie się i orientację wśród wielu tytułów, pozycji i rodzajów wydawnictw.

Ważne jest również posiadanie zainteresowań naukowych. Księgarza powinna charakteryzować ciekawość świata i ciągłe rozszerzanie swojej wiedzy. Jeśli jest zatrudniony w księgarni specjalistycznej np. muzycznej, niezbędne są wówczas zainteresowania głównie tą dziedziną.

Musi wiedzieć nie tylko, jak jest tematyka posiadanych publikacji, ale również jakie pozycje już się ukazały, a jakie dopiero będą w najbliższym czasie wydawane.

Wymagania fizyczne i zdrowotne

Pomimo, iż praca wykonywana przez księgarza zaliczana jest do prac lekkich, wymaga się w tym zawodzie dużej sprawności układu kostno-stawowego. Najwięcej bowiem czynności wykonuje on w pozycji stojącej, chodząc, sięgając i podając żądane pozycje.

Nierzadko konieczne jest również przenoszenie książek lub całych paczek, w związku z tym przeciwwskazane w tym zawodzie są z pewnością choroby kręgosłupa.

Praca księgarza polega przede wszystkim na kontakcie z ludźmi, tak więc sprawą oczywistą jest brak wad wymowy oraz posiadanie dużej sprawności narządu słuchu i wzroku. Ze względu na nieuniknioną obecność kurzu, który łatwo osiada na książkach, zapachu klejów i farb drukarskich, przeciwwskazania do pracy w tym zawodzie stanowią choroby skóry rąk, alergie, przewlekle, alergiczne nieżyty błon śluzowych nosa, gardła krtani i tchawicy.

Ze względu na specyficzny charakter pracy, wymagający ciągłego stania i chodzenia oraz stałego kontaktu ustnego i wzrokowego z klientem, kategoryczne przeciwwskazania do pracy w tym zawodzie to: głuchota i wyraźne osłabienie słuchu, niepełnosprawność ruchowa i wzrokowa.

Warunki podjęcia pracy w zawodzie

W zawodzie księgarza niezbędne jest posiadanie wykształcenia średniego. Istnieją dwie możliwości zdobycia tego zawodu:

ukończenie technikum księgarskiego - dla młodzieży po szkołach gimnazjalnych; nauka trwa 4 lata, absolwenci otrzymują świadectwo ukończenia technikum oraz uprawnienia do wykonywania zawodu: technik księgarz,

ukończenie szkoły policealnej - dla młodzieży po szkołach średnich, nauka trwa 2 lata, absolwenci otrzymują uprawnienia do wykonywania zawodu: technik księgarz.

W szkołach tych szczególny nacisk kładzie się na nauczanie przedmiotów zawodowych, takich jak min.: organizacja obrotu księgarskiego, bibliografia księgarska, księgoznawstwo, reklama książki, kultura i literatura współczesna, elementy prawa, zarys wiedzy o gospodarce, pracownia informatyczna.

Niezwykle ważną rolę odgrywają zajęcia praktyczne, które zwykle odbywają się w księgarni szkoleniowej. Zadaniem tych zajęć jest min.: poznanie działalności placówki księgarskiej i pogłębienie nabytych wiadomości poprzez konfrontację teorii z praktyką, opanowanie metod sprzedaży stosowanych w księgarstwie, pogłębienie znajomości asortymentu księgarskiego. Duże znaczenie ma również odbywanie praktyki zawodowej, która może mieć miejsce w księgarniach, zwrotowniach, składach i magazynach wydawnictw oraz w komórkach funkcjonalnych związanych bezpośrednio z obrotem księgarskim.

Decydując się na wybór tego zawodu, należy pamiętać, że księgarz to nie tylko handlowiec, odpowiedzialny za organizowanie sprzedaży książek i innych wydawnictw, ale to przede wszystkim miłośnik literatury, kultury i czytelnictwa.

Możliwości awansu w hierarchii zawodowej

W zawodzie księgarza w zasadzie trudno mówić o możliwości osiągania kolejnych szczebli w karierze zawodowej. W przypadku niewielkiej placówki pełni on funkcje zarówno podwładnego, jaki i szefa. Awans może tu oznaczać założenie i prowadzenie własnej firmy. W dużych i nowoczesnych księgarniach można pracować na stanowisku kierownika (księgarni lub działu). Wówczas osoba taka odpowiedzialna jest w szczególności za organizację pracy zespołu pracowniczego, organizację marketingu (rynku książki), reklamy i popularyzację wydawnictw.

W większych hurtowniach i wydawnictwach taki pracownik jest zatrudniony na samodzielnym stanowisku pracy, wykonując szereg różnego rodzaju zadań i czynności, wymagających znajomości nie tylko zasad sprzedaży i rynku wydawniczego, ale przede wszystkim nowoczesnych metod promocji, reklamy, marketingu i handlu. Coraz częściej pracodawcy zatrudniając takiego pracownika, preferują osoby legitymujące się wyższym wykształceniem (ekonomicznym bądź humanistycznym).

Możliwości podjęcia pracy przez dorosłych

Nie można tu jednoznacznie określić granicy wiekowej, uprawniającej do wykonywania pracy w tym zawodzie. Teoretycznie, tę pracę można podejmować w każdym wieku, mając dobry stan zdrowia i odpowiednie kwalifikacje zawodowe. Praktycznie jednak, ze względu ogromny postęp techniczny, konieczność posiadania umiejętności w zakresie obsługi coraz nowocześniejszego sprzętu komputerowego, sieci i programów informatycznych, sprzętu audiowizualnego - wymagania pracodawców niepomiernie wzrastają. Preferują oni bowiem ludzi młodych, legitymujących się coraz to wyższymi kwalifikacjami zawodowymi.

Polecana literatura

Klasyfikacja Zawodów i Specjalności, tom 5, zeszyt 5, str. 88, Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej, Warszawa 1995

Źródło danych: Przewodnik Po Zawodach, wyd. II, MPiPS

1

---