Metody ograniczania wydalania azotu do środowiska
1.prawidłowe bilansowanie białka w dawce pokarmowej (dostarczanie poziomu białka do zapotrzebowania zwierzęcia)
Na wykorzystanie białka paszowego duży wpływ ma również zawartość aminokwasów oraz ich wzajemny stosunek. Im bardziej skład aminokwasowy białka jest zbliżony do zapotrzebowania zwierząt tym większe jest jego wykorzystanie i przez to są mniejsze straty azotu.
Reakcja wydzielonego azotu przy jednoczesnym zmniejszeniu spożycia białka przez zwierzęta jest możliwa poprzez zastosowanie aminokwasów syntetycznych, które uzupełniają białko naturalne w dawce. Ważny jest również odpowiedni stosunek energii do lizyny. Pozwala to bowiem na lepsze wykorzystanie tego aminokwasu, a przez to zmniejsza wydzielanie azotu.
2.stosowanie różnych dodatków paszowych t.j. probiotyków albo wyciągów roślinnych.
Jednym z takich preparatów jest
DE-ODORASE i MICRO-AID.
Oparte są one na wyciągu z palmy amerykańskiej Yucca schidioera. Preparaty te zmieniają jakościowo i ilościowo mikroflorę przewodu pokarmowego, zwiększając ilości mikroorganizmów zarówno w jelicie cienkim jak i odchodach. Mikroorganizmy te mają zdolność wiązania amoniaku i syntezy białka bakteryjnego.
Substancje czynne zawarte w tych wyciągach ograniczają również rozwój bakterii urolanych(?), które maja zdolność rozkładania mocznika do amoniaku. Na bakterie niszcząco działają również saponiny oraz glikoproteidy.
3. W produkcji zwierzęcej stosuje się preparaty oraz substancje ograniczające wydalanie amoniaku lub go wiążące. Dodajemy je do ściółki albo bezpośrednio do odchodów. Zaliczamy do nich: *wapno palone *kwasy organiczne *preparaty torfowe zeolity *kompleksy bakteryjne
4.zastosowanie enzymów paszowych, które poprawiają strawność składników pokarmowych.
Zboża stosowane w żywieniu zwierząt charakteryzują się udziałem tzw. polisacharydów nieskrobiowych (β-glukanów, arabinoksylanów, hemicelulaz i celulaz). Ich wysoki poziom powoduje obniżenie strawności skł. pokarmowych poprzez wiązanie enzymów trawiennych i ich dezaktywację. Dodanie do mieszanek paszowych β-glukanazy, ksylanazy, celulazy czy hemicelulazy zwiększa strawność tych polisacharydów a przez to pozostałych skł. pokarmowych paszy (zmniejszając ilość wydalanego azotu w kale).
5.Innym sposobem polepszania strawności paszy jest stosowanie zabiegów barotermicznych (ekstruzja, mikronizacja, granulowanie) Procesy te polegają na działaniu wysoką temp. oraz ciśnieniem na paszę.
Powodują:
*inhibicję substancji antyżywieniowych t.j.: inhibitory proteaz, lektyny, tianiny oraz inaktywują ureazę.
*zniszczenie 3-rzędowej struktury białka, przez co staje się ono podatniejsze na działanie enzymów proteolitycznych.
*rozkład polisacharydów nie skrobiowych i zwiększają strawność paszy.
6.Stosuje się również konserwanty oraz deoksykanty, które mają zdolność wiązania amoniaku w jelicie cienkim.
Aminokwasy egzogenne
*walina *leucyna *izoleucyna *treonina *tryptofan *lizyna *metionina *fenyloalanina *histydyna *arginina
Aminokwasy endogenne
*glicyna *alanina *seryna *kwas asparaginowy *kwas glutaminowy *prolina *hydroksyprolina
Aminokwasy względnie egzogenne (semiegzogenne)
*cystyna *cysteina *tyrozyna
Aminokwasy ograniczające (limitujące) - aminokwasy których niedobór w org. powoduje zahamowanie syntezy białka.
np. u świni to: lizyna, metionina, treonina i tryptofan.
Korzyści ze stosowania aminokwasów syntetycznych:
1.ekonomiczny sposób na pokrycie zapotrzebowania na ograniczające aminokwasy egzogenne
2.pozwalają na redukcję białka w dawce
3.obnizenie poziomu białka pozwala na unikanie zaburzeń pokarmowych u młodych zwierząt
4.pozwalają na lepsze wykorzystanie energii z powodu odpowiedniego poziomu białka oraz aminokwasów w dawce
5.wykazują prawie 100% strawność dla zwierząt
spotykamy:
chlorowodorek L-lizyny 78%
L-lizyna 98%
DL-metionina 99%
L-treonina 98%
DL-tryptofan 98%
L-tryptofan 98%
Maksymalny udział pasz w mieszankach dla tuczników
1.mieszanki zbożowe
*jęczmień80% *pszenżyto75% *pszenica60% *żyto40% *owies nagi40% *kukurydza30% *owies zwykły10% *otręby10% *mączka z ryb3% *mączka z krwi3% *mleko w proszku5%
2.pasze wysokobiałkowe
*poekstrakcyjna śruta sojowa20%
*poekstrakcyjna śruta rzepakowa dwuzerowa20%
*groch,peluszka,łubin10-15%
3.pasze
*zielonki max6kg *kiszonki(z kukurydzy)4kg *susz i siano0,5kg *ziemniaki parowane9kg *buraki cukrowe8kg *buraki pastewne9kg *marchew2kg *zboża3kg *pasze wysokobiałkowe0,5kg *mleko odtłuszczone3l *serwatka15l
Mieszankami pełnoporcjowymi, nazywamy te które charakteryzują się wysoką koncentracja energii oraz dużą zawartością białka.
Aminokwasami limitującymi u drobiu są aminokwasy siarkowe czyli metionina, cystyna i cysteina.
Ze względu na zakaz stosowania mączek zwierzęcych w żywieniu zwierząt stosujemy dodatek aminokwasow syntetycznych, które pozwalają ograniczyć ilość białka w mieszance i prawidłowo zbilansować ilość aminokwasów egzogennych.
Tucz blojlerów
trwa 6-8tyg. do masy ok2kg.
do5-6dnia dajemy mieszankę pełnoporcjową prestarte
do3tyg starter
do6tyg grover
7tydz(przed ubojem) finisher
Mieszanki te nie powinny zawierać takich dodatków paszowych jak kokcydiostatyki ani pasz które zmieniłyby smak i zapach tusz.
Maksymalne udziały pasz w mieszankach pełnoporcjowych dla blojlerów
*pszenica40%jeżeli jest enzym paszowy to bez ograniczeń
*jęczmień i pszenżyto20% jeśli enzym paszowy40%
*nagi jęczmień i owies5% jeśli enzym25%
*żyto10% *owies oplewiony oraz otręby5% *poekstrakcyjna śruta sojowa bez ograniczeń *kukurydza60% *poekstrakcyjna śruta rzepakowa10% *olej paszowy5-8% *susz5% *drożdże paszowe5% *groch, bobik8%
Związki azotowe niebiałkowe w żywieniu przeżuwaczy.
Białko ogólne - stanowią wszystkie związki zawierające azot w paszy
Zaliczamy do niego:
*białko właściwe - NPN(non-protein-nitrogen). =ZAN
Za pomocą analizy chemicznej metodą Kiedala wyznaczamy zawartość azotu w paszy i na podstawie badań wiemy że zawartość N w białku to 16% stąd mamy współczynnik do przeliczania N na białko 100/16=6,25 przeliczając przez ten współczynnik otrzymujemy zawartość białka ogólnego w paszy.
NPN występujące w paszy to:
amidy, puryny, azotany, a także aminokwasy. Występują one w większych ilościach w cebulach, kłączach, korzeniach oraz w młodych zielonkach. Średnio ok15% całego azotu rośliny występuje w związkach azotowych niebiałkowych.
Do NPN zaliczamy również mocznik - nie jest to pasza naturalna. Podany zwierzętom przeżuwającym jest rozkładany w żwaczu do amoniaku i CO2. Bakterie żwaczowe wykorzystują amoniak do budowy białka bakteryjnego. Przy wysokiej wydajności krów niezbędne jest stosowanie dawek pokarmowych o wysokim poziomie pasz wysokobiałkowych. Pasze te są drogie, więc do uzupełnienia poziomu białka w dawkach możemy wykorzystać mocznik.
Zasady stosowania mocznika
1.mocznik stosuje się w dawkach niedoborowych w białko.
2.mocznik stosujemy w formie granulowanej lub płynnej do pasz, bezpośrednio przed odpasem lub wcześniej np. do kiszonek.
3.stosując mocznik należy zapewnić udział łatwodostępnych węglowodanów w postaci pasz wysokoenergetycznych np. zbóż lub melas. Gdy mocznik dostaje się do żwacza to ulega szybkiemu rozkładowi i przy braku łatwodostępnych węglowodanów jest źle wykorzystywany.
4.stosując mocznik należy uwzględnić dodatek związków zawierających siarkę, która jest niezbędna do syntezy aminokwasów siarkowych (najczęściej stosuje się siarczan amonu).
5.Przy stosowaniu mocznika do dawki zwiększamy również poziom Ca Co Zn stosujemy również dodatek soli
Kiedy mocznik może spowodować zachorowania:
*kiedy podawany jest w nadmiarze (max 20-30g/100kg masy ciała)
*kiedy jest niedostatecznie wymieszany z paszą
*kiedy zwierzęta są nieprzyzwyczajone do podawania mocznika
*kiedy podaje się go zwierzętom bardzo młodym
*kiedy stosowany jest w dawkach o wysokim poziomie białka
max w dawkach dla krów mlecznych
*siano łąkowe12kg *siano z lucerny lub koniczyny5kg *zielonka z trwałych użytków zielonych10%(masy ciała) *zielonka z lucerny lub koniczyny40kg *słoma i plewy3kg *buraki cukrowe8kg *buraki półcukrowe15kg *buraki pastewne25kg *marchew, brukiew 15-20kg *kiszonka z trawy łąkowej, kukurydzy i liści buraków, wysłotków15-35kg *zboża, otręby pszenne, wysłodki buraczane suszone3kg *poekstrakcyjna śruty, otręby żytnie, nasiona strączkowych1,5-2kg
1000g(1kg)mocznika zawiera 46% azotu czyli 460gN
Białko ogólne z mocznika to 460gx6,25=2875g
Makroelementy w żywieniu
Nieprawidłowe pokrycie zapotrzebowania na składniki mineralne prowadzi do uszkodzeń szkieletu, obniżenie wydajności oraz płodności zwierząt. Pasze stosowane w żywieniu zwierząt zawierają małe ilości składników mineralnych dlatego też należy je uzupełniać dodatkiem minerałów oraz pasz pochodzenia zwierzęcego.
WAPŃ=Ca
*niedobór powoduje krzywicę u młodych a u dorosłych łamikost (osteomalację).-występuje najczęściej u zwierząt wysokowydajnych tj. krowy mleczne, lochy w okresie laktacji
*Dobrym źródłem wapnia jest:
mleko, serwatka natomiast mało mają pasze roślinne.
*Aby uzupełnić wapń należy dodać do mieszanki kredy pastewnej, czystego węglanu wapnia lub ewentualnie fosforanami wapniowymi.
FOSFOR=F
*niedobór ma podobne objawy jak jak w przypadku wapnia i wit.D
*źródłem są fosforany wapniowe oraz sodowe w mieszankach, pasze pochodzenia zwierzęcego i drożdże
*w odróżnieniu od wapnia zawartość fosforu w paszach roślinnych jest wystarczająca do pokrycia potrzeb na ten składnik(tylko 10-40% fosforu wykorzystują zwierzęta monogastryczne i jest to fosfor strawny). Pozostałą ilość nazywamy fosforem fitynowym - nieprzyswajalnym.
*Fityny to organiczne połączenie alkoholu inozytolu oraz kw. fosforowego. Mają zdolność do wiązania Ca Mg Fe Zn Cu oraz tworzą nierozpuszczalne niestrawne kompleksy białkiem. Działają hamująco na enzymy pokarmowe obniżając wykorzystanie skł.pokarmowych.
Ograniczanie wydalania fosforu do środowiska:
I.Fosfor fitynowy czyli nieprzyswajalny jest rozkładany w przewodzie pokarmowym przez enzym fitazę. (zw. monogastryczne nie mają tego enzymu) Aby udostępnić im ten fosfor należy go wprowadzić z zewnątrz.
Wyróżniamy 3 rodzaje fitazy:
*fitaza natywna(endogenna) zawarta w niektórych zbożach tj. pszenica, pszenżyto, otręby pszenne
*fitaza endogenna jelitowa - enzym wytwarzany przez mikroorganizmy jelita grubego u świń, ma znikome znaczenie w podwyższaniu strawności i dostępności fosforu dla zwierząt dlatego że absorpcja fosforu w tym fragmencie jelita jest znikoma
*fitaza egzogenna (mikrobiologiczna) pochodzi z fermentacji szczepu Aspergillus, najbardziej aktywna dlatego produkowana jest przemysłowo i stosowana jako dodatek paszowy
Fitaza może zwiększyć strawność fosforu od 40do70%.
II. poddawanie odpowiednim zabiegom pasz np. moczenie, ekstruzja. powodują one aktywację fitazy natywnej, zwiększają strawność fosforu ok5%
III. zastosowanie odpowiedniego doboru komponentów roślinnych w mieszankach
IV. zastosowanie fazowości żywienia i dokładnego pokrywania zapotrzebowania na ten składnik uwzględniając zawartość fosforu strawnego.
V. zachowanie odpowiednich proporcji fosforu do innych skł. mieszanki tj. Ca i wit.D które pozostają w ścisłej zależności od siebie
Mikroelementy w żywieniu
W żywieniu zwierząt zaleca się dodatek niektórych mikroelementów (Fe Mn Zn Cu J Se Co) których niedobór może spowodować pogorszenie wyników odchowu i rozrodu. Stosuje się nieorganiczne sole tj. tlenki, siarczany, węglany w celu pokrycia zapotrzebowania na te skł.mineralne.
Składniki mineralne w procesie trawienia ulegają przemianie do wolnych jonów i w tej postaci są absorbowane. Mogą jednak tworzyć nierozpuszczalne lub trudnostrawne kompleksy z pozostałymi składnikami paszy i są wtedy niedostępne dla zwierząt.
Dlatego wzrosło zainteresowanie organicznymi formami mikroelementów, ponieważ w tej postaci są bardziej dostępne tzn. łatwiej pobierane, transportowane i wchłaniane w przewodzie pokarmowym niż normalne jony metali. Są również aktywniejsze biologicznie ponieważ odmienny transport i metabolizm powodują że są efektywniejsze w docieraniu do tkanki docelowej. Wykazują się większa trwałością (są zabezpieczone biochemicznie przed niekorzystnym działaniem ze strony innych składników paszy które mogą obniżać ich wchłanianie.
Pozytywny wpływ stosowania organicznych form mikroelementów u zwierząt:
*są efektywniej wchłaniane w jelicie cienkim
*powodują polepszenie produktywności i zdrowotności (szczególnie u młodych)
*pozytywnie działają na reprodukcję
*mają działanie antystresowe
*stanowią mniejsze zagrożenie dla środowiska ze względu na swoją wysoką dostępność
Organiczne formy mikroelementów różnią się czynnikiem chelatującym lub kompleksującym zwanym ligandem. Wyróżniamy:
*aminokwasy *peptydy *białka *polisacharydy
Ze względu na różne ligandy dzielimy formy org. mikroelementów na 4 grupy:
1.kompleks jonu metalu z aminokwasem lub z kilkoma - produkt powstały z kompleksowania rozp. soli metalu z aminokwasem. Może to być kompleks zdefiniowany np. kompleks miedzi z metioniną lub k.niezdefiniowany np. kompleks cynku z aminokwasem.
2. chelat jon metalu z aminokwasem - produkt reakcji jonu metalu rozp. soli z aminokwasem. Powoduje wzrost masy cząsteczkowej chelatu w porównaniu z kompleksami aminokwasowymi
3.białczan (proteinian) metalu - produkt powstały w wyniku chelatowania rozp. soli metalu aminokwasowym lub częściowo zhydrolizowanym białczanem
4.kompleks metalu z polisacharydem - kompleksowanie rozp. soli metalu z roztworem polisacharydu
*chelat żelazowo - aminokwasowy (owce i prosięta, okres rejestracji bezterminowy)
*kompleks miedzi i siarczanu lizyny (świnie,cielęta,okres rejestracji do2004)
*metioninian miedzi (owce, okres rejestracji bezterminowy)
*chelat miedzi z aminokwasem (bezterminowy)
*chelat manganowy (wszystkie zw.)
*chelat cynku (wszystkie zw.)
SELEN
*niedobór powoduje zespół chorobowy MMA= (metritis- zapalenie macicy; mastitis- zapalenie wymienia; agalectia- bezmleczność)