Ustawa o środkach żywienia zwioerząt: Ustawa o środkach żywienia zw.- została wprowadzona w 2001 r., a w 2003r zostały wprowadzone poprawki. Jest ona przystosowana do prawa paszowego .Obowiązującego obecnie w UE. W ustawie tej określono nast. definicje: Środki żywienia zw. - pasze dodatki, paszowe i prefiksy Pasze - materiały paszowe i mieszanki Materiały paszowe - prod. poch. roślinnego lub zw. w stanie naturalnym. Świeże lub konserwowane albo przetworzone oraz inne subst. org., a także subst. zawierające dodatki paszowe lub ich nie zawierające , przeznaczone do bezpośredniego żywienia zw. lub do sporządzania mieszanek paszowych albo premiksów. Dodatki paszowe- subst. przetworzone lub nieprzetworzone , a także mikroorg. tworzące kolonie , dodawane do pasz lub premiksów w celu: poprawy cech materiałów paszowych i mieszanek lub środków spożywczych poch zw. zaspokojenia potrzeb żywieniowych zw. lub doskonaleniu prod. zw., w szczególności w wyniku wpływu na florę żołądkowo- jelitową lub na strawność paszy uzupełnieniu pasz lub premiksów skł. pok. umożliwiającymi osiągnięcie szczególnych celów w żywieniu zw. lub zaspokojenie szczególnych potrzeb żywieniowych żywieniowych zw. w danym okresie zapobieganiu szkodliwemu wpływowi odchodów zw. na środowisko lub zmniejszenia tego wpływu albo poprawy warunków środowiska w którym są utrzymywane zw. Premiks- mieszanina dodatków paszowych lub mieszanka jednego lub więcej dodatków paszowych z materiałem paszowym , przeznaczoną do wytworzenia pasz. Mieszanki paszowe - mieszaniny : materiałów paszowych bez zawartości albo z zaw. dodatku paszowe lub prefiksu materiału paszowego z dodatkiem paszowym lub prefiksem przeznaczone do stosowania w żywieniu zw. w formie mieszanki paszowej pełnoporcjowej albo mieszanki paszowej uzupełniającej Mieszanka paszowa uzupełniająca - przeznaczona do stos. wraz z innymi paszami, zaw3. składniki pok. lub dodatki paszowe w ilości większej niż wymagania w odniesieniu do mieszanki paszowej pełnoporcjowej Mieszanka paszowa pełnoporcjowa - mieszanka paszowa przeznaczona do bezpośredniego żywienia zwierząt o zawartości składników pokarmowych wystarczającej do zaspokojenia dziennych potrzeb żywieniowych zwierząt danego gatunku w określonym wieku oraz użytkowych w określony sposób. Mieszanka paszowa dietetyczna - zaspokajająca szczególne potrzeby żywieniowe, które ze wzg. na specjalny skład fizyko- chemiczny lub sposób przygotowania różni się od powszechnie stos. mieszanek paszowych i jest przeznaczona dla zw.: u których procesy trawienia, przyswajania ,metabolizmu są lub mogą być tymczasowo zakłócone lub uległy nie odwracalnym zmianom dla których ze wzg. na stan fizjologiczny jest wskazane kontrolowanie spożycia określonych substancji w paszach. Substancja niepożądana - suvbst. lub produkt z wyj. czynników patogennych, obecne na zew. lub wew. środka żywienia zw. i stanowiące potencjalne niebezpieczeństwo dla zdrowia człowieka, zw. lub dla środowiska a także mogące niekorzystnie wpływać na prod. zw. Okres karencji - minimalny czas jaki powinien upłynąć od dnia zakończenia karmienia zw. paszami zaw. określone dodatki paszowe do dnia uboju tych zw. lub wytworzenia środków spoż. poch. zw. o wymaganych cechach jakościowych . Art. 4.1 - Zabrania się wytwarzania , wprowadzania do obrotu i stos. w żywieniu zw. : subst. o działaniu hormonalnym, termostatycznymi beta- agonistycznym subst. szkodliwie wpływających na zdrowie zw. jakości środków spożywczych poch zw. i środowisko w wypadku zw. gospodarczych - materiałów paszowych zaw. źródło białka poch . z tk. zw. pasz zaw. subst. nie pożądane w ilości przekraczającej dopuszczalną ich zawartość pasz zepsutych w szczególności o zmienionym smaku, wyglądzie , zapachu, w wyniku procesów fermentacyjnych , gnilnych gnilnych i innych spowodowanych działaniem drobnoustrojów , grzybów, roztoczy, temp, światła, wilgotności i upływem czasu Antybiotyki zabronione: a)awoparcyna b) cynk- babytracyny c)tyrozyna d) spiromycyna e) wirginiamycyna f) flavophospholipol g)monenzyna Dozwolone antybiotyki: a) flavofosfalipol - króliki(do 2009 r.) b) salinomycyna- sól sodowa - stos. u tuczników i Świn( do 30.09.2009r.) c) avilamycyna - stos. dla świń, tuczników, kurcząt rzeźnych i indyków ( do20.01.2013r.) Dozwolone probiotyki: a)Saccharomyces cerevisae-Biosaff.Sc, b) Yea-Sacc, c) Levucell, d) Enterococcus faecium-Cylactin, Probios, d)Bacillus cereus-Paciflor, Toyocerin, e) Pediococcus acidulacti-Fermaid i Bactocell, f) Bacillus ticheniformis i B.subtilis-Bioplus Kokcydiostatyki- antybiotyki stos. w leczeniu kokcydiozy u drobiu . Wymagają najczęściej 5 dniowego okresu karencji, bo przechodzą do org. ptaka. Antybiotyki kokcydiostatyczne mają odmienne działanie od antybiotyków paszowych. Powodują one zaburzenia w metabolizmie pierwiastków poprzez np. hamowanie syntezy kw. nukleinowych czy też antagonizm w stos. do wit. B1 z tego powodu nie mogą być stos. w okresie użytkowania nieśnego u drobiu. Dozwolone kokcydiostatyki: 1.Sól sodowa- semduramycyny(Aviax 5%) 2. Chlowodorek robenidyny 66(Cycostat 66G) 3.Sól sodowa lasalocidu A 15(Avatec 15%), 4.Bromowodorek nalofuginonu 6(Stenorol) 5.Salinomycyna-sól sodowa 120(Sacox 120) 6.Maduramycyna amonu alfa 1(Cygro 1%) 7.Diclazuril 0,5 i 0,2(Clinacox 0,5% i 0,2% Premix) 8.Nazaryna 80-nikarbazyn 80(Maxiban G 160)

Zasady stos. dodatków paszowych i premiksów: Dodatki paszowe z gr. antybiotyków, stymulatorów wzrostu, kokcydiostatyków, oraz wit A,D, Cu, selen mogą być dodawane do mieszanki paszowej wyłącznie w formie prefiksu. Dodatki paszowe z gr. kokcydiostatyków nie mogą być mieszane z antybiotykami, stymulatorami wzrostu w przypadku gdy działanie antybiotyku lub stymulatora wzrostu wykazują też kokcydiostatyki. W prefiksach prefiksach miesz. paszowych mogą być mieszane dodatki paszowe pod warunkiem że istnieje fizyko-chem. i biologiczna zdolność tych dodatków z mat. paszowym wchodzącym w skląd prefiksu albo mieszanki paszowej. Dopuszcza się zast. dodatków paszowych z gr. : antybiotyków, kokcydiostatyków lub stymulatorów wzrostu łącznie z dodatkami paszowymi z gr :mikroorg. pod warunkiem że mieszanina taka jest dopuszczona w rejestrze dodatków paszowych w części dotyczącej mikroorg. Enzymy paszowe Probiotyki -dost. w postaci żywych kultur jako preparaty płynne, mrożone, liofilizowane, suszone , otoczkowane oraz jako spory. W prd. zw. probiotyki mogą być stosowane okresowo 1,2,3 - krotnie .Najczęściej podaje się pierwszą dawkę probiotyku od razu po urodzeniu zw. gdy zasiedlenie przew. pok. mikroflorą patogenną jest jeszcze nie wielkie. Drugą dawkę można podawać przy odsadzaniu zw. Preparaty probiotykowe mogą być wprowadzane do pomieszczeń inwentarskich poprzez rozpryskiwanie , mogą być też podawane w sposób ciągły. Preparat probiotykowy podawany jest wtedy z wodą pitną ale przede wszystkim stos. się go jako dodatek do mieszanek pełno porcjowanych lub premiksu. Dawki preparatów probiotykowych powinny być zgodne z zapisem rejestracyjnym stos. się je w ilości 0,5-1,5 kg /t mieszanki pełnoporcjowej lub od 0,5 - 1 g/szt . Probiotyki mogą też być stos. do sporządzania kiszonek, preparat zwie się Lactamyl. Enzymy paszowe - z punktu widzenia produkcji zwierzęcej najbardziej interesującą grupą enzymów są hydrolazy. Do tej grupy zaliczamy enzymy trawienne, rozkładające wielkocząsteczkowe związki pokarmowe zawarte w paszach do prostych związków. W 1993r. Komisja Europejska uznała enzymy paszowe jako dodatek paszowy. W klasyfikacji żywienia dzielimy je na 4 podstawowe grupy: I klasa Fitazy (fosfotazy): Nr rejestracyjny - E.C.3.1. Mikroorganizmy- Aspergillus niger i Aryzoe:fitazy. Rodzaje rozkładających związków wielkocząsteczkowych - sole kw. fitynowego (fityniany), rozkładające do fosforu organicznego. II Klasa Glikozydazy: Nr rejestracyjny - E.C.3.2. Rodzaje rozkładających związków wielkocząsteczkowych - enzymy amylolityczne (rozkładające dwu i wielocukry) hydrolizujące wiązania dwucukrowe i wielocukrowe. III Klasa Lipazy: Nr rejestracyjny - E.C.3.3. Rodzaje rozkładających związków wielkocząsteczkowych - enzymy lipolityczne hydrolizujące: trójglicerydy do monoglicerydów oraz ..... IV Klasa Proteazy: Nr rejestracyjny - E.C.3.4. Rodzaj rozkładających związków wielkocząsteczkowych - enzymy prolityczne rozkładające białko. Typy enzymów: Fitazy (Fityniany) obniżają wykorzystanie makro- i mikroorganizmów, białka a przede wszystkim fosfory fitynowego. Inaktywują enzymy trawienia. β- glukanazy (β-glukany) polisacharydy nieskrobiowe występujące w: jęczmień i owies oraz jęczmień i owies bez łusek, które pęcznieją i tworzą śluz. Niszczą objętość treści pokarmowej, zwalnia się tempo przechodzenia treści pokarmowej przez przewód pokarmowy. Powstający śluz powoduje pogorszenie strawienia, zmniejsza wchłanianie składników pokarmowych, sprzyja nadmiernemu rozwojowi patogennych mikroorganizmów. Pektynaza (pektyny) występują w nasionach strączkowych, rozkładane w jelicie grubym lub w przedżołądkach przeżuwaczy i powstają wtedy gazy (H, CO2, Metan). Arabinoksylanaza (arabinoksylany) występują w zbożach: żyto, pszenżyto, pszenica; powodują upośledzenie wchłaniania białek, tłuszczy i niektórych witamin. Ksylanaza (ksylany) występują w zbożach: żyto, pszenżyto, pszenica; powodują upośledzenie wchłaniania białek, tłuszczy i niektórych witamin. Amylaza (skrobia) zboża. Celuloza ( celuloza, hemiceluloza) zboża strączkowe. Hemiceluloza (hemiceluloza) zboża strączkowe. Esterazy (tłuszcze, estry) zboża. Lipazy (tłuszcze, estry) zboża. Proteazy (białko) zboża. Polisacharydy nieskrobiowe - składnik włókna pokarmowego, rozpuszczalne w wodzie ...... β- glukanazy pektyniany ksylanazy arabinoksylany Enzymy paszowe dodawane do mieszanek jako enzymy trawiennie ulegają w jelicie cienkim rozkładowi do jonu wchłoniętych AA. Jest to ważna cecha i wskazują na to, że enzymy paszowe mogą być stosowane bez okresu karencji, a z drugiej strony nie istnieje możliwość ich przedawkowania. W przypadku enzymów paszowych należy pamiętać, że mieszanki, do których są dodawane w późniejszej obróbce (granulowanie) nie mogą być poddane temp. wyższej niż 70-75ºC. Należy pamiętać, że aktywność enzymów paszowych maleje wraz z okresem przechowywania. Nie są podawane do mieszanek w formie czystej, lecz w postaci odpowiednio stabilizowanych preparatów, gdzie grupa enzymów lub enzym jest naniesiony na odpowiedni nośnik. Enzymy u zwierząt: Drób - najwrażliwsze na działanie rozpuszczalnych w wodzie polisacharydów nieskrobiowych, dlatego stosowanie enzymów paszowych hydrolizujących grupy węglowodorów nieskrobiowych daje u nich najważniejsze efekty. Świnie- stosowanie enzymów daje mniej widoczne efekty produkcyjne, ale jest uzasadnione szczególnie u prosiąt, które nie mają dobrze rozwiniętego układu enzymatycznego. A nie rozłożone części pokarmu i niska liczebność mikroflory pożytecznej (bakterie kw.mlekowego) może spowodować namnażanie się mikroorganizmów powodujących biegunkę, dlatego podawanie enzymów paszowych obniża występowanie biegunek, poprawia wykorzystanie paszy i zwiększa przyrosty masy ciała. Przeżuwacze- ze względu na charakter żywienia enzymy paszowe są rzadko stosowane dla w pewnych wypadkach ich stosowanie jest uzasadnione np. przy stosowaniu dużych ilości pasz treściwych (krowy wysoki mleczne). W takich przypadkach rozwój bakterii celulolitycznych jest zaburzone. Tak więc dodatek enzymów paszowych celulolitycznych rekompensuje niedostatek enzymów bakteryjnych. Enzymy paszowe dopuszczalne do obiegu: Awizyme - przeznaczone dla drobiu 0,5-1kg/tonę mieszanki pełnoporcjowej. Nowozyme Biofed Plus - dodatek pojedynczy lub w postaci mieszanek. Drób, prosięta, 0,5-1kg/ tonę mieszanki pełnoporcjowej. Kemzyme Dry - preparat enzymatyczny, mieszanka enzymatyczna. Drób, prosięta 0,5-1kg/ tonę mieszanki pełnoporcjowej. Porzyme - preparat enzymatyczny, mieszanka enzymatyczna. Prosięta, warchlaki ok. 1kg/tonę mieszanki pełnoporcjowej.

Konserwanty- krótkołańcuchowe kw. organiczne lub ich sole dodawane pojedynczo lub w postaci mieszanin do pasz. W skład konserwantów wchodzą najczęściej kw. mlekowy, kw. mrówkowy, kw. propinonowy, kw. sorbowy, kw. cytrynianowy. Mogą zawierać również kw. nieorganiczne np. kw. ortofosforowy. Konserwanty powodują: ograniczenie i zapobieganie rozwojowi szkodliwej mikroflory bakteryjnej i grzybowej w paszach przechowywanych w złych warunkach lub o niskiej wartości. mają właściwości wiązania wody przechowywanych w mieszankach lub surowcach paszowych co przeciwdziała kondensacji pary wodnej i wzrostowi wilgotności zapobiegają efektowi buforowania paszy w początkowym odcinku przewodu pokarmowego zwiększają przyswajalność składników pokarmowych zmniejszając pH, zwiększając efektywność niektórych enzymów trawiennych tj. amylaza, lipaza, proteaza działają stabilizująco na mikroflorę przewodu pokarmowego przez zmianę pH obniżeniu ulega poziom toksycznego NH3 i amin biogennych w jelicie cienkim, przyczyniając się do polepszenia wchłaniania białek i tłuszczy dodatek pozytywnie wpływa na gospodarkę mineralną, poprawiają się efekty produkcyjne czyli wykorzystanie paszy, spożycie, przyrosty masy ciała, ale przy odpowiednio zbilansowanej mieszance pełnoporcjowej. Konserwanty: Acid Lac Dry- prosieta, warchlaki - mieszaniny kw. organicznych. Cytronic - drób, świnie, cielęta - mieszanina kw. organicznych, dodatek kw. nieorganicznych (kw. ortofosforowy). Cytronix - drób, świnie, cielęta - mieszanina kw. organicznych, dodatek kw. nieorganicznych (kw. ortofosforowy). Lactomix - drób, świnie, cielęta - konserwant do kiszonek. Mycofar - mieszanina kwasów organicznych i ich soli. Detoksykanty- w niektórych warunkach przy nadmiernej wilgotności przy wahaniach temp. w paszach mogą rozwijać się pleśnie wytwarzające metabolity o działaniu toksycznym tj. mikotokstyny - których działanie jest rakotwórcze u zwierząt i neurotoksyczne, teratogenne; osłabiają odporność zwierząt i obniżają płodność. Do takich pasz stosuje się wiele naturalnych i syntetycznych detoksykantów (sorbentów), które wiążą mikotoksyny. Zaliczamy tutaj krzemiany (kaolin), glinokrzemiany (modernit, klinoptylolit); tlenek glinu; węgiel aktywowany; bentonit oraz torf. Wszystkie te substancje dużymi zdolnościami sorpcyjnymi, działanie ich rozpoczyna się w przewodzie pokarmowym i polega na odłączaniu cząstek mikotoksyn od pasz i jej absorpcji a następnie wydalaniu wraz z kałem w nienaruszonej formie. Glinokrzemiany wiążą nie tylko mikotoksyny ale także składniki pokarmowe, dlatego też nie wolno ich stosować dowolnie ale tylko wg wskazań producenta. Detoksykanty wykazują również właściwości wiązania amoniaku w jelicie cienkim. Detoksykanty i konserwanty nie wymagają okresu karencji. Dodawane do pasz pozywtynie wpływają na środowisko: ograniczają bowiem wydzielanie amoniaku i amin biogennych mogą być stosowane z innymi dodatkami paszowymi. Dostępne detoksykanty: Klinoplylkt - wiąże mikotoksyny, poprawia wykorzystanie składników, obniża wilgotność, redukcja poziomu amoniaku - 2-4kg/t Glinokrzemian- wiąże mikotoksyny, poprawia wykorzystanie składników, obniża wilgotność, redukcja poziomu amoniaku - 1kg/ t na każde 20 kg ciała. Preparaty barwiące- w Polsce przeważa pobyt na jaja o żółtku żółtym i żółto-pomarańczowym. Żółte tuszki brojlerów. W żywieniu drobiu stosuje się barwniki paszowe. Obecnie na rynku dostępne są dwa rodzaje barwników paszowych: pochodzenia naturalnego - zawierają wyciągi z roślin; źródłem barwników mogą być tutaj: płatki kwiatów, nagietka, akasmitki, a także papryka czerwona, dynia, oraz odpady owoców cytrusowych i pomidory. pochodzenia syntetycznego - otrzymywane na drodze syntezy chemicznej zaliczmy tutaj: kantaksantyna (barwnik czerwony) astaksantyna (barwnik różowy) ester kw. β-karatynowego jest to barwnik żółty. Barwniki naturalne i syntetyczne mogą być ze sobą połączone lub stosowane z innymi dodatkami paszowymi, nie wymagają okresu karencji. Barwniki paszowe dopuszczone: Carophyll Yellow- nioski, brojlery, powodują pigmęcję żółtka jaj i tuszek brojlerów. Carophyll Pink - łososie, pstrągi, pigmentacje ryb łosiosowatych i skorupiaków (krewetki( ok. 1 kg Caropasz - mieszanina 1 i preparatu czerwonego przeznaczone do pigmentacji kur nieśnych 0,5-2kg/ tonę mieszanki.

---