DZIESIĘĆ PRAW ASERTYWNEGO CZŁOWIEKA

Po pierwsze

Masz prawo do samodzielnego oceniania swoich zachowań, myśli i emocji, oraz prawo do bycia za nie odpowiedzialnym.

Przesąd: Nie powinieneś samodzielnie oceniać sam siebie i swoich zachowań. Powinieneś być oceniany poprzez zewnętrzne prawa i autorytety, które są większe i silniejsze, niż ty.

Prawda: Nikt nie ma prawa zmuszać cię do jakichkolwiek zachowań i poglądów pod presją jakichkolwiek argumentów.

Jest to podstawowa zasada, z której wywodzą się dalsze. Mówi ona, że każdy jest architektem własnego życia, ma swobodę wyboru systemu wartości. Nikt nie ma prawa narzucać ci, co masz robić, według jakich zasad masz żyć i jakie mieć poglądy. Masz prawo żyć własnym życiem, według tego, co ci się wydaje dobre, pamiętaj jednak, że ponosisz za swoje czyny odpowiedzialność.

Uwaga! Zachowanie asertywne nie może ograniczać praw drugiej osoby, także tych ogólnoludzkich, wynikających z szeroko przyjętych norm. Zachowanie krzywdzące nie jest asertywne. Wystarczy kierować się zasadą: "Nie czyń drugiemu, co tobie niemiłe".

Po drugie

Masz prawo do nie wyjaśniania, czy nie usprawiedliwiania swoich zachowań.

Przesąd: Jesteś odpowiedzialny przed innymi za swoje zachowanie, dlatego powinieneś się zawsze usprawiedliwić, albo przynajmniej wytłumaczyć.

Prawda: Nie musisz nikomu wyjaśniać motywów swojego postępowania, usprawiedliwiać dlaczego myślisz tak, a nie inaczej. Masz prawo zachować milczenie.

Uwaga! Unikanie odpowiedzialności nie jest zachowaniem asertywnym. Jesteś także odpowiedzialny za skutki twojego milczenia.

Po trzecie

Masz prawo do samodzielnej oceny stopnia odpowiedzialności za czyny drugiej osoby.

Przesąd: Kiedy widzę, że drugi człowiek ma problem, powinienem mu bezwzględnie pomóc go rozwiązać.

Prawda: Decyzja o pomocy drugiej osobie, która właśnie ponosi odpowiedzialność za swój czyn, należy wyłącznie do ciebie i nie jest wymuszona.

Na przykład: Masz w pracy koleżankę, która nie radzi sobie z komputerem. Do tego nie umie przyjąć krytyki szefa odnośnie swojej pracy. Wiesz także, że ma ciężką sytuację z mężem. W takiej sytuacji od ciebie zależy, czy jej pomożesz. Pamiętaj, że narzekanie i wybuchy płaczu ze strony takiej osoby nie są argumentem, ale manipulacją.

Uwaga! Nieudzielenie pomocy osobie, której zagraża niebezpieczeństwo utraty życia, może podlegać karze pozbawienia wolności.

Po czwarte

Masz prawo do zmiany poglądu.

Przesąd: Nigdy nie powinieneś zmieniać poglądów. Świadczy to o nieodpowiedzialności i chwiejności.

Prawda: Masz prawo zmienić poglądy, czy sposób swojego postępowania. Moralna ocena, czy coś jest to dobre, czy złe, jest prywatną sprawą każdego człowieka. Pamiętaj jednak, że uznając coś za dobre nie pozbywasz się odpowiedzialności za swoje czyny.

Po piąte

Masz prawo popełniać błędy

Przesąd: Nie możesz popełniać błędów. Świadczy to o twojej niewiarygodności. Jeśli popełniłeś błąd, powinieneś mieć poczucie winy. W takim przypadku inni mają prawo kontrolować co robisz.

Prawda: Popełnianie błędów jest naturalnym wynikiem ludzkiego działania. Nikt nie może wymagać od ciebie, abyś był doskonałą maszyną.

Pozwolić sobie na możliwość popełnienia błędu oznacza równocześnie otworzyć się na rozwój i zdobycie nowych doświadczeń. Między innymi dlatego małe dzieci uczą się tak szybko i chętnie, ponieważ nie znają systemu nauki, w którym pomyłki są niedopuszczalne.

Uwaga! Masz prawo popełnić błąd, ale ponosisz odpowiedzialność za konsekwencje swoich decyzji.

Po szóste

Masz prawo stwierdzić: Nie wiem.

Przesąd: Powinieneś znać odpowiedź na wszystkie pytania dotyczące twojej przyszłości, kompetencji oraz motywacji twojego działania.

Prawda: Kiedy czegoś nie wiesz albo nie rozumiesz, masz prawo to przyznać bez poczucia winy.

Kiedy w pracy coś jest dla ciebie niejasne, zawsze masz prawo przyznać się do niewiedzy, bez potrzeby kombinowanie wyjścia z niezręcznej sytuacji.

Na manipulatywne uwagi typu Czy wiesz, ile byś zyskał na zmianie tej pracy? możesz po prostu odpowiedzieć "Nie wiem".

[edytuj] Po siódme

Masz prawo do bycia niezależnym od dobrej woli i oceny innych.

Przesąd: Z wszystkimi ludźmi powinieneś być w dobrych relacjach. Wzorowa współpraca ze wszystkimi jest niezbędna do życia. Jeśli ktoś cię nie lubi, to znaczy, że coś jest nie w porządku z twoim postępowaniem.

Prawda: Konflikty i nieporozumienia są normalnym zjawiskiem w życiu człowieka. Niemożliwe jest bezwarunkowe bycie lubianym przez wszystkich.

Nasze działanie prawie zawsze spotka się z krytyką, która nie musi od razu oznaczać, że ktoś jest nam wrogi. Przymus bycia ze wszystkimi w dobrych układach prowadzi do uzależnienia się od ich opinii, ogranicza naszą wolność.

Zastanów się, jak reagujesz na chłodne spojrzenie szefa, albo na uwagi w rodzaju "Jeśli to zrobisz, to pożałujesz...". Czasem chcąc uniknąć konfliktu ulegamy manipulacji, podejmując działanie niezgodne z naszym przekonaniem.

Po ósme

Masz prawo do podejmowania nielogicznych decyzji.

Przesąd: Twoje decyzje powinny mieć zawsze rozumowe i logiczne wyjaśnienie.

Prawda: W życiu spotykamy się z sytuacjami, w których nie istnieją gotowe scenariusze postępowania. Masz prawo kierować się wewnętrznym przeświadczeniem, jak powinieneś postąpić.

Po dziewiąte

Masz prawo stwierdzić: Nie rozumiem cię.

Przesąd: Musisz spełniać oczekiwania innych ludzi, nawet te niewypowiedziane. Jeżeli nie rozumiesz ich skrytych potrzeb, jesteś nieczułym ignorantem, niezdolnym do życia w harmonii z innymi.

Prawda: Nie masz przymusu do spełniania skrytych oczekiwań innych osób, czy to najbliższych, czy współpracowników. Nie musisz za wszelką cenę starać się zrozumieć ich potrzeb i motywów postępowania.

Po dziesiąte

Masz prawo stwierdzić: Nie zależy mi na tym.

Przesąd: Musisz za wszelką cenę być stale coraz lepszy. Musisz dążyć do doskonałości. Jeśli ktoś ci zasugeruje jak to zrobić, musisz go słuchać. Inaczej będziesz bezwartościowy i nie zasłużysz sobie na szacunek nawet od samego siebie.

Prawda: Masz prawo do własnego określenia ideału. Nie musisz być idealnym według wymagań drugiego człowieka, ponieważ pojęcia doskonałości i poprawności są zawsze subiektywne.

Aby uniknąć manipulacji w tej materii, dobrze jest zaklasyfikować swoje osobiste, wewnętrzne motywacje w kategoriach chcę..., muszę..., powinienem.... Kategoria powinienem... oznacza najprawdopodobniej obszar w którym podlegasz manipulacji.

---