' 22. Przedstaw genezę, przebieg i konsekwencje wojny stuletniej.
Geneza czyli przesłanki wojny:
- problem dynastyczny, czyli spór o sukcesję, po zmarłym (1328) Karolu V, ostatnim z synów Filipa IV Pięknego; nie posiadał on męskiego potomka i pretensje zgłaszali: Filip hrabia Evreux (wnuk Filipa III), król Anglii Edward III, przez matkę Izabelę wnuk Filipa IV oraz Filip Valois (Walezjusz) okrzyknięty przez parów (baronów i prałatów) Francji królem w 1328;
- spór terytorialny o Gujennę (Akwitanię), po licznych wojnach XII-XIII w. francusko-angielskich, przyczółek brytyjsko-francuskich Plantagenetów na terenie Francji; Plantageneci będąc królami Anglii w Gujennie pozostawali lennikami kr6lów Francji; w 1337 r. Filip VI Walezjusz ogłosił konfiskatę tego lenna, co z kolei wywołało odpowiedź Edwarda III w postaci nazwania Walezjusza uzurpatorem i zgłoszeniem swoich praw do korony francuskiej;
- sprawa Fłandrii; hrabstwo to ekonomicznie związane z Anglią (angielska wełna stanowiła podstawowy surowiec dla miejscowego sukiennictwa), politycznie było zależne od Francji, która dążyła do wzmocnienia tam swojej dominacji, co wywołało we Frandrii opór i wzrost proangielskich sympatii; .
- wsparcie przez Francję szkockiego oporu przeciwko angielskiej dominacji; - nadzieja bogatych hzpów ze strony rycerstwa angielskiego
Przebieg Charakterystyczne dla ponad stuletnich zmagań angielsko-francuskich
(1337-1453) byty krótkie kampanie. Dowodzili nimi najczęściej władcy lub ich najbliżsi. Kampanie składały się z oblężeń i łupienia miast, zamków, klasztorów, potyczek i czasem większych bitew. "Pr4edielaly te sezonome kampanie okresy dtugich rokomań, zccńiegów i pretargów dyplomatycznych. Rozejmy, zawieszenia broni, nawet ceremonialne traktaty pokojów nie trwaFy (...) długo. Działania wojenne szybko wznmviano. Jednak2e niski poziom techniki, słaby stopień opanowania przyrody, trudności kornur2ikacyjne, a pnede oszystkim slabości i braki średniorviecznego aparatu politycznego, aministracyjnego i finansowego nie pomvalaly stronom konfliktu "utr,ymyvać i rvyżyvić ivielkiej armii" W sumie "uniemożliwiały prowadzenie wojny przez dłuższy czas i na wielką skalę" (Edward Potkowski, Crecy-Orlean 1346-1429").
Pirwsze kilkadziesiąt lat to sukcesy Anglików. Ważniejsze zwycigstwa wojsk Edvvarda III zostały odniesione pod Sluys (1340), Crecy (1346), Poitiers
; (1356). Anglikom udało się też podporządkować Bretanię i Flandrię. Etap ten - zanyka-pokój v Bretigny (1360). Kolejna faza wojny związanajest z rządami Karola V vve Frańcji. Jego energia doprowadziła w 1367 r. da wznowienia działań militarnych i kontrofensyvy franenskiej. Terenem walki stała się
- rbwnież Hiszpania, gdzie obydwie strony iiiterweniowały popierając zwolenników. Francji Etdało się odzyskać część wpływów we Frandrii i Bretanii. Chwiejne stanowlsko zajmowała Burgundia, choć tym razem wasalny kraj okazał się bardziej lojalnyn. Rozejm w 1389 r. zakończył ten etap.
-- Na przełomie XIV/XV w. Franeja pogrążyła się iv wojnie domowej. Wykorzystali ten fakt Anglicy wznawiając dziatania wojenne (1415). Odnieśli ` svielkie zwycięstvo pod Azincourt (1415), opanowali Normandię, Bretanię, na
_ ich stronę przeszła Biirgundia i efektem tych sukcesów stał się traktat w 'royes v {1420). Była to właściwie kapitulacja Francji. Król Karol VI uznavał swym następcą angilskiego Henryka V i wydawał za niego swoją córkę. Wydziedziczony został tym sposobem, syn ehorego umysłowo Karola VI, Karol VII. Układ wywołał oburzene niemałej części francuskiej elity, która poparła Karola VIi po śrnierci zarówno swego ojca jak i Henryka V (1422). Karol VII został pokonany przez Angłików pod Cravant i Verneuił {i423-24) i Francja fakty
cznie posiadała dwóch królów. Oprócz niego, panująeego na kurczącym się obszarze, w Paryżu koronowano młodocianego Henryka VI. Koniec Karola VII wydawał si przesądzony, aż nagle nastąpił przełom, punkt zvrotny wraz z pojawieniem się charyzmatycznej Joanny d'Arc, prostej v°iejskiej dziewczyny, która natchnęła w°iarą v< sukces otoczenie króla i odniosła sukces pod Orleanem (maj 1429). Mimo że Joanna w następnym roku wpadła w ręce Anglików pod Compiegne (whrótce spalona), losy wojny odwróciły się, szeregi francuskie rosły, na terenach zajętych przez wroga wybuchło powstanie. Kolejnąprzerwą stał się pokój w Arras ( 1435). Francja za cenę uznania faktycznej suwerenności Burgundii, zawierała z nią sojusz. Ostatnie walki miały miejsce w latach 1449-53, gdy Karol VII wyparł Anglików z Normandii i Gujenny.
Konsekwencje: zniszezenia vvojenne - spustoszenie Francji, przyspieszenie procesów centralizacji pańsriva i władzy we Francji i pośrednio w Anglii (nie licząc kryżysu podczas tzw. wojny 2 róż, czyli domowej między dwoma liniami dynastii).