Bohaterowie samotni - literackie portrety

Samotność jest stanem wyobcowania, brakiem bliskich ludzi, możliwości porozumienia się z innym człowiekiem. Przyczyny samotności mogą być bardzo różne. Czasem jest ona wynikiem negatywnego stosunku do świata, czasem jest niezawiniona przez człowieka i wynika z zaistniałej sytuacji. Samotność doskwiera wielu ludziom niezależnie od pochodzenia, narodowości czy stanu majątkowego. Samotnym może być zarówno bogaty jak i biedny człowiek, biały, czarny czy żółty. Ten stan każdy odbiera podobnie w większym lub mniejszym stopniu, jest to ból, którego nie można się uśmierzyć środkami farmakologicznymi. Czasem wystarczy zwykły uśmiech czy życzliwe słowo by ktoś poczuł, że nie jest sam. Samotni są ludzie starzy, schorowani, zaniedbywani, zapomniani przez rodzinę. Wysiadują całymi dniami przy oknie lub przed telewizorem, żyją w odosobnieniu. Samotne są również sieroty i niechciane dzieci z domów dziecka. Samotność dotyka także ludzi nieatrakcyjnych fizycznie, brzydkich. Wstydzą się oni swojego wyglądu i niechętnie przebywają w towarzystwie innych ludzi, boją się, że zostaną wyśmiani lub niezaakceptowani.

Inna jest samotność i jej przyczyny tzw. „ życiowa „ znana wielu ludziom z doświadczenia, a inna jest samotność tzw. „ literacka „. Ta w literaturze służy do opisania pewnych charakterystycznych zachowań.

Żeby pokrótce przedstawić ten problem posłużę się kilkoma przykładami z literatury.

Najbardziej znanym literackim, antycznym „ samotnikiem „ jest Antygona z dramatu Sofoklesa. To piękna, młoda, odważna i honorowa dziewczyna. Buntuje się wobec rozkazu Kreona, który zabronił pochówku jej brata. Jest samotna w swoim buncie przeciw ustanowionym przez Kreona prawom. Tylko raz prosi swoją siostrę Ismenę o pomoc, ale ona odmawia jej pomocy w pogrzebaniu zwłok ich brata buntownika Polinejkesa. Antygona nie waha się zakwestionować rozkazu władcy, nie czuje się poddaną, jest królewska córką i zachowuje się odpowiednio do swego pochodzenia. Chce postępować zgodnie z zasadami etycznymi a nie narzuconymi przez władcę. Ponosi za to surową karę ale nie czuje się przegrana ponieważ zachowała swoja godność.

Najlepszym przykładem romantycznej literatury opisującej samotność jest „ Konrad Wallenrod „ Adama Mickiewicza. Porwany w dzieciństwie przez Krzyżaków, jako dorosły mężczyzna dowiaduje się o swoim pochodzeniu. Budzi się w nim potrzeba buntu przeciw Krzyżakom, walki z nimi dla przywrócenia Polakom ojczyzny. Jest zupełnie sam wśród wrogów, podstępem ryzykując życiem „ wysyła „ wojska krzyżackie na pewną śmierć. Samotność Wallenroda jest samotnością z wyboru, świadomie rezygnuje z własnego szczęścia, rodziny, z bólem odrzuca miłość ukochanej Aldony i poświęca się dla dobra ojczyzny.

Jednym z bohaterów samotnych z epoki Młodej Polski jest Doktor Judym z „ Ludzi bezdomnych „ Stefana Żeromskiego. Nie udaje mu się przekonać do swego programu, niesienia pomocy najuboższym, środowiska lekarzy warszawskich, niepowodzeniem kończy się również próba założenia własnej praktyki. Podczas pobytu w Cisach znów doznaje samotności, jego zapał zderza się z niechęcią pracodawców i współpracowników. Jedynie Joasia Podborska deklaruje mu swoja Judymowi. Jednak doktor odrzuca te pomoc twierdząc, że jeśli chce się poświecić służbie najbiedniejszym, nie może wiązać się z żadną kobietą. Jest człowiekiem, który swoje ideały niesienia pomocy najbardziej potrzebującym przedkłada ponad miłość, rodzinę i własne szczęście. Zawód lekarza pozwala mu dostrzec bezmiar nieszczęść i przyczyn chorób ludzi ubogich. Zamierza uczynić wszystko by ten stan zmienić. Postanowił żyć w samotności by nikt, ani nic nie przeszkodziło mu w osiągnięciu zamierzonego celu. Pozostaje wiec sam na polu bitwy jako przegrany i niespełniony, przezywa wewnętrzne rozdarcie i nie wie co dalej począć ze swoim życiem. Jego stan wewnętrzny symbolizuje rozdarta sosna w ostatniej scenie powieści.

Współczesnym samotnym bohaterem jest George z „ Myszy i ludzi „ John’a Steinbeck’a. Sam opiekuje się niedorozwiniętym umysłowo kuzynem, czuje się odpowiedzialny za jego los. Wędrują razem po świecie i najmują się do pracy na fermach. Za zarobione pieniądze planują kupić ziemię, wybudować dom i zająć się hodowla królików, Kuzyn Georg’a Lenny jest dla niego dużym ciężarem, który musi sam dźwigać na swoich barkach, rezygnuje z własnego życia osobistego, przyjemności i poświęca się całkowicie opiece nad krewnym wyciągając go niejednokrotnie kłopotów.

Z przytoczonych przeze mnie przykładów wynika, że przyczyn samotności literackich może być wiele np.: postępowanie zgodnie z zasadami etycznymi, patriotyzm, chęć pomocy najbiedniejszym, odpowiedzialność za los drugiego człowieka. Ludzie są istotami stworzonymi do życia w społeczeństwie i dla tego samotność jest najgorszym stanem jakiego może doświadczyć człowiek i dramatem dla każdego z nas.