Układ oddechowy (łac. systema respiratorium)- zespół narządów umożliwiających organizmowi oddychanie. Integralnym elementem układu jest narząd oddechowy

Najbardziej rozwinięty układ oddechowy (np. u kręgowców wyższych ewolucyjnie) tworzą:

* drogi oddechowe:

-jama nosowa - ogrzewanie powietrza, oczyszczanie (obecność w nosie włosów i komórek z rzęskami wychwytującymi nieczystości), nawilżanie (obecność śluzu);

-gardło, krtań, tchawica, oskrzela - stanowią drogę, którą powietrze dociera do płuc. Tchawica i oskrzela mają dodatkowo chrząstkowe pierścienie, by się nie zapadać.

* narządy oddechowe:

-pęcherzyki płucne - tu zachodzi wymiana gazowa (za pomocą dyfuzji). Ich cienkie ścianki pozwalają na sprawną wymianę gazową. Są również oplecione licznymi naczyniami włosowatymi. W płucach jest bardzo dużo pęcherzyków, aby zwiększyć wydajność oddechową.

* oraz - pośrednio - układ krwionośny transportujący krew do tkanek.

Ważne jest także to że układ oddechowy wyścielony jest przez nabłonek migawkowy.

Etapy oddychania

Według S. Nacel oddychanie przebiega następującymi etapami:

* pobranie tlenu z otoczenia (powietrza lub wody)

* oczyszczenie, ogrzanie i nawilżanie wdychanego powietrza

* transport powietrza do narządu oddechowego, gdzie następuje wymiana gazowa

* dostarczenie tlenu do tkanek oraz dwutlenku węgla z tkanek do narządu oddechowego (tę funkcję przejmuje układ krwionośny)

* wydalenie z organizmu produktów końcowych przez drogi oddechowe

* dostarczanie tlenu do komórek

Układ oddechowy człowieka - jednostka anatomiczno-czynnościowa służąca wymianie gazowej - dostarczaniu do organizmu tlenu i wydalaniu zbędnych produktów przemiany materii, którym jest m.in. dwutlenek węgla. Składają się na niego drogi oddechowe i płuca. Niewielki udział w wymianie gazowej ma również skóra.