NOS ZEWNETRZNY: jest polozony posrodku twarzy, ma kształt trojsciennej piramidy, podst skierowany ku dolowi.Dwie sciany boczne lacza sie ze soba w brzegu przednim, zwanym grzbietem nosa.Gorny koniec grzbietu nosa rozpoczyna sie tzw. nasada, zas koniec dolny stanowi wierzcholek nosa.Podstawa ma ksztalt trojkata, po bokach jest ograniczona skrzydłami nosa, a blpniasta czesc przegrody nosa wraz ze skrzydlami ogranicza wejscie do jamy nosowej, zwane nozdrzami przednimi. chrzastka przegrody nosa: jest jedyna nie parzysta chrzastka nosa. Wchodzi ona w sklad przednio-dolnego odcinka przegrody nosa, ma kształt zblizony do czworokatnej plytki.Tylno-gornym brzegiem laczy sie z blaszka pionowa kosci sitowej, natomiast jej brzeg tylno- dolny laczy sie lemieszem. Wolne przestrzenie pomiedzy wyzej opisanymi chrzastkami wypelnia blona wloknista, ktora zespala poszczegolne chrzastki ze soba.Na zew. pow. nosa wystepuja nieliczne miesnie, nalezace do miesni wyrazowych twarzy.Unaczynienie nosa pochodzi zarowno od tetnicy szyjnej zew. jak i wew.Krew zylna nosa uchodzi do zatoki jamistej opony twardej mozgowia i do zyly twarzowej. JAMA NOSOWA: Wejscie do jamu nosowej prowadzi przez nozdrza przednie, polozone w obrebie podstawy nosa zew. Poczatkowy odcinek stanowi przedsionek nosa, ktory przedluza sie ku tylowi w jame nosowa wlasciwa, zakonczona parzystymi nozdrzami tylnymi, prowadzacymi do czesci nosowej gardla. sciany jamy nosowej: w kazdej polowie jamy nosowej wyroznia sie 4 sciany: dolna-czyli dno, gorno- zwana sklepieniem, przysrodkowa- przegrodowa, oraz boczna. Sciana dolna ma podloze kostne utworzone z wyrostka podniebiennego szczeki oraz z blaszki poziomej kosci podniebiennej. Sciana ta oddziela jame nosa od jamy ustnej wlasciwej. Sklepienie jamy nosowej stanowi najwezsza sciane. Od przodu ku tylowi tworza ja: kosc nosowa, czolowa, sitowa, klinowa. Sciane przysrodkowa stanowi w przednio- dolnym odcinku czesc bloniasta, utworzona przez podwojna warstwe skory, i odnogi przysrodkowe chrzastek skrzydlowych wiekszych. Sciana boczna jest najwieksza pod wzgledem powierzchni, odznacza sie w przeciwienstwie do trzech pozostalych, wyraznymi uwypukleniami. malzowiny nosowe i przewody nosowe: Jama nosowa wlasciwa nie przedstawia jednolitej przestrzeni, jest ona czesciowo podzielona na przewody nosowe przez zwisajace ze sciany bocznej malzowiny nosowe.Najdluzsza, a zarazem najnizsza z nich, biegnaca rownolegle do dna jamy nosowej, to malzowina nosowa dolna.Przestrzen, ktora ogranicza wraz z dnem jamy nosowej, zwana jest przewodem nosowym dolnym.W przedniej czescie tego przewodu na scianie bocznej znajduje sie ujscie przewodu nosowo-lzowego

.Malzowina nosowa srodkowa: polozona jest powyzej dolnej, jest krotsza, ale za to znacznie szersza.Malzowina ta wraz z malz.nosowa dolna ogranicz odszerny przewod nosowy srodkowy.Na scianie bocznej tego przewodu wznosi sie uwypuklenie, nalezace do blednika kosci sitowej zwane puszka sitowa. Malzowina nosowa gorna:jest najmniejsza i z przodu laczy sie z mal. srodkowa. Przewod nosowy gorny jest waski i krotki. Uchodza do niego komorki sitowe tylne. Przewody nosowe: ograniczone przez malzowiny i sciane boczna, lacza sie z przewod nosowy wspolny. Jest on polozony miedzy przegroda nosa a wypuklymi pow. malz. Za malz. miesci sie przewod nosowo-gardlowy, w ktorym zbieraja sie wszystkie przewody i przez nozdrza tylne uchodza do gardla. zatoki przynosowe: zatokami przynosowymi nazywamy powietrzne przestrzenie polozone w obrebie kosci czaszki, wyslane blona sluzowa i komunikujace sie z jama nosa wlasciwa. W kazdej polowie glowy wyroznia sie zatoke: czolowa, szczekowa, klinowa oraz sitowa. Zatoka szczekowa: jest najwieksza. Sciana gorna graniczy z oczodolem. Sciana tylna zwrocona jest do dolu podskroniowego,a przysrodkowa, najciensza do jamy nosowej. Ujscie zatoki prowadzi przez lejek sitowy do rozworu polksiezycowatego przewodu nosowego srodkowego. Zatoka czolowa: przedzielona jest przegroda, jest zmienna pod wzgledem ksztaltu i wielkosci. Ujscie zatoki czolowej prowadzi przez lejek sitowy do rozworu polksiezycowatego, badz do przedniej czesci przewodu nosowego srodkowego. Zatoka sitowa: sklada sie z kom.sitowych, polozonych miedzy oczodolem a gorna czescia bocznej sciany jamy nosowej. Grupa kom. przednich ma swoje ujscie do lejka i rozworu polksiezycowatego przewodu nosowego srodkowego. Kom. sitowe tylne uchodza do przewodu nosowego gornego. Zatoka klinowa: polozona jest w trzonie kosci klinowej i jest podzielona przegroda na dwie czesci. Ujscie zatoki, podobne jak w zatoce szczekowej, znajduje sie powyzej dna zatoki i prowadzi do zachylka klinowo-sitowego. Blona sluzowa: jamy nosowej pod wzgledem budowy roznicuje sie na dwie okolice: oddechowa i wechowa. Przewazajaca czesc blony sluzowej jamy nosa pokrywa nablonek oddechowy, ktory jest cylindrycznym, wielorzedowym nablonkiem migawkowym. Niewielki obszar scian jamy nosa na przestrzeni zachylka klinowo-sitowego i malzowiny nosowej gornej to tzw. okolica wechowa,pokryta blona sluzowa, zaopatrzona w nablonek zmyslowy. Liczne gruczoly cewkowo-pecherzykowe nosowe wydzielaja sluz, ktory zwilza blone sluzowa, zabezpieczajac ja przed wysychaniem. Gesta siec zylna, zwana splotami jamistymi malzowin,pelni funkcje ogrzewcza w odniesieniu do powietrza oddechowego.

KRTAŃ: lezy na podlozu gornym i dolnym drog oddechowych. umiejscowiona jest w przedniej okolicy szyi, ponizej kosci gnykowej, u dolu przedluza sie bezposrednio w tchawice. Krtan lezy przed gardlem na wysokosci od IV do VII kregu szyjnego. Z przodu uwypukla sie na szyi w postaci wynioslosci krtaniowej, wyraznie widocznej u mezczyzn. chrzastki krtani: do nieparzystych, a zarazem najwiekszych chrzastek naleza: ch.naglosniowa, tarczowata i pierscieniowata. Do ch. parzystych naleza: ch.nalewkowate, rozkowate i klinowate. chrzastka naglosniowa: ma ksztalt liscia szpula skierowanego ku dolowi i w przod, gdzie przymocowuje sie do kata ch.tarczowatej. Zbudowana jest z ch.sprezystej i stanowi rusztowanie naglosni. Ch.naglosniowa polozona jest z tylu kosci gnykowej i nasady jezyka, a jej szeroki i zaokraglony koniec skierowany w tyl ku gorze wnika do jamy gardla, gdzie stanowi przednio-gorne ograniczenie wejscia krtani. chrzastka tarczowata: jest najwieksza ch. krtani. Jest podobna w ksztalcie do tarczy. Sklada sie z 2 plytek polaczonych z przodu pod katem rozwartym ku tylowi.Kat ten jest mniejszy u mezczyzn niz u kobiet i dlatego krtan uwydatnia sie u nich znacznie, tworzac na powierzchni szi tzw.wynioslosc krtaniowa. Na gornym brzegu ch.tarczowej w miejscu polaczenia obu plytek zaznacza sie wciecie tarczowe gorne. Brzeg gorny w kierunku do tylu przechodzi obustronnie w ror gorny.chrzastka pierscieniowata: ma postac sygnetu. Ustytuowana jest w dolnej czesci krtani. Przednia, nizsza czesc chrzastki, nosi nazwe luku, odcinek tylny stanowi wysoka, czworobocznego ksztaltu plytka. Gorny brzeg plytki ma po bokach powierzchnie stawowe nalewkowate, sluzace do polaczenia sie z podstawa chrzastek nalewkowatych. chrzasta nalewkowata: nalezy do parzystych chrzastek krtani. Ma ksztalt zblizony do trojsciennego ostroslupa, zakonczonego scietym wierzcholkiem skierowanym ku gorze. Szersza podstawa chrzastki jest pokryta powierzchnia stawowa, ktora laczy sie z pow. stawowa nalewkowata polozona na brzebu gornym chrzastki pierscieniowatej, tworzac staw piersciennno-nalewkowy. chrzastka rozkowata: jest mala, parzysta i miesci sie na szczycie chrzastki nalewkowatej. chrzastka klinowata: o zmiennym ksztalcie, polozona jest przed chrzastka rozkowata w obu faldach nalewkowo-naglosnionych. polaczenie chrzastek krtani: polaczenia ch. krtani dziela sie na ciagle i stawowe. Do pol.ciaglych zalicza sie wiezadla laczace krtan z otoczeniem i poszczegolne chrzastki miedzy soba. Do polaczen stawowych naleza stawy pierscienno-tarczowe i pierscienno-nalewkowe. Ruchy chrastek w tych stawach reguluja napiecie wiezadel glosowych. Krtan z koscia gnykowa laczy blona tarczowo-gnykowa wraz z wiezadlem tarczowo-gnykowym posrodkowym i bocznym. Natomiast do aparatu wiezadlowedo polozonego wew.krtani nalezy blona wloknisto-sprezysta krtani. Blona ta jest polozona pod blona sluzowa i rozciaga sie od ch.pierscieniowatej do ch.naglosniowej. Druga czesc blony przebiega w gornej czesci jamy krtani w postaci blony czworokatnej.

jama krtani: wszystkie chrastki krtani wraz z laczacymi je blonami i wiezadlami ograniczaja jame krtani, ktorej sciany pokrywa blona sluzowa. Jama krtani ma ksztalt 2 stozkow polaczonych ze soba scietymi wierzcholkami. Gorna czesc to srodkowa, bedaca najwazniejsza okolica jamy krtani, to czesc glosniowa, zwana takze jama posrednia krtani. Pietro dolne tworzy jama podglosniowa poszerzajaca sie ku dolowi i siegajaca do 1 chrzastki tchawicznej. W gornej czesci sciany tylnej przedsionka znajduje sie obszerny otwor zwany wejsciem do krtani, ktory laczy jame krtani z czescia krtaniowa gardla. Czesc srodkowa jamy krtani, tzw.czesc glosniowa, jest najkrotszym, a zarazem najwiekszym odcinkiem jamy krtani. Faldy glosowe, ktorych rusztowaniem w tylnej czesci jest wyrostek glosowy, a z przodu wiezadlo i miesien glosowy, ograniczaja obustronnie przestrzen zwana szpara glosni. Oba te faldy glosowe i zawarta miedzy nimi szpara glosni stanowia narzad glosu zwany glosnia. Czesc podglosniowa j.k znajduje sie ponizej glosni i stopniowo poszerza sie ku dolowi, przedluzajac sie bezposrednio w jame tchawicy. miesnie krtani: powodujace wzajemne ustawienie poszczegolnych chrzastek krtani oraz przemieszczenie calej krtani w stosunku do otoczenia, naleza do miesni poprzecznie prazkowanych. Pod wzgledem czynnosciowym wlasciwe m.krtani dziela sie na 4 grupy: miesnie zwezajace szpare glosni (m.pierscienno-nalewkowy boczny, m.tarczowo-nalewkowy, m.nalewkowy), miesnie poszerzajace szpare głosni (m. pierscienno-nalewkowy tylky), miesnie napinajace wargi glosowe (m.pierscienno-tarczowy i m.glosowy), miesnie zamykajace wejscie do krtani (m. tarczowo-naglosniowy, m.nalewkowo-naglosniowy). TCHAWICA I OSKRZELA: tchawica: biegnie w przedluzeniu krtani w dol i nieco ku tylowi, siegajac wysokosci IV kregu piersiowego. Dlugosc jej wynosi okolo 10-12cm. Poczatkowy odcinek tchawicy jest polozony w srodkowo-dolnej okolicy szyi przed przelykiem. jest to czesc szyjna tchawicy. Przez gorny otwor klatki piersiowej tchawica wchodzi do jej wnetrza, biegnac w srodpiersiu gornym jako czesc piersiowa. Rusztowanie tchawicy stanowia chrzastki tchawicze w liczbie 16-20, majace ksztalt podkowiasty i otwierajace sie ku tylowi. Sa one polaczone za posrednictwem elastycznych wiezadel obraczkowych. Wolna, tylna przestrzen miedzy chrzastkami tchawiczymi zamyka sciana bloniasta wzmocniona wloknami miesni gladkich. Powierzchnie wew. sciany ychawicy pokrywa blona sluzowa. Ostatnia chrzastka tchawicza wygina sie ku dolowi tworzac tzw. ostroge tchawicy, ktora wpukla sie do wnetrza tchawicy. Od tego miejsca, zwanego rozdwojeniem tchawicy, tchawica dzieli sie na 2 oskrzela głowne-prawe i lewe, zdazajace do wnek plucnych.

płuca: stosunki ogolne pluc: pluca stanowia glowny narzad oddechowy, sa polozone w jamie klatki piersiowej. Cisnienie powietrza atmosferycznego wypelniajacego pecherzyki plucne powoduje, ze powierzchnie pluc scisle przylegaja do scian klatki piersiowej. Prawe pluco ma wieksza pojemnosc niz lewe. Pluca sa oddzielone od siebie srodpiersiem, w ktorym znajduja sie liczne narzady. Od trzew jamy brzusznej sa oddzielone przepona. Wielkosc pluc jest zmienna i w duzym stopniu uzalezniona od ilosci zawartego w nich pow. Nawet w najsilniejszym wydechu pluca nie zostana calkowicie oproznione, pozostaje w nich bowiem okolo 1000ml powietrza, zwanego pow. zalegajacym. Ilosc pow. ktora moze byc wydalona z pluc po spokojnym wydechu, wynosi okolo 1500ml- jest to tzw. pow. zapasowe. Barwa pluc we wczesniejszych latach jest jasna, czerwono-rozowa, z wiekiem jednak staje sie coraz ciemniejsza z odcieniem szarawym, gdyz w tkance lacznej na powierzchni pluc odkladaja sie liczne, ciemne ziarenka pylu, nadajace plucom barwe stalowoszara. budowa pluca: oba pluca maja ksztalt stozka, szczytem skierowanego ku gorze. Swymi przysrodkowymi powierzchniami obejmuja one serce. Na kazdym plucu wyroznia sie:(podstawe skierowana ku dolowi, dwie powierzchnie:boczna, czyli zebrowa, przylegajaca do scian klatki piersiowej i przusrodkowa zwana srodpiersiowa, szczyt pluca, ktory wystaje przez otwor gorny kl. pier. i trzy brzegi: przedni, tylny i dolny). Podstawa pluca jest wklesla, przylega do przepony i nosi nazwe powierzchni przeponowej. W czesci srodpiersiowej znajduje sie zaglebienie zwane wneka pluca, przez ktora przechodzi korzen pluca. W tym rejonie sa polozone liczne wezly chlonne. Korzen pluca jest obiety tkanka i zawiera wszystkie trzony, ktore wchodza lub wychodza z pluca. Do skladowych elementow korzenia pluca naleza: oskrzela, tetnica plucna, dwie zyly plucne-gorna i dolna, tetnica i zyly oskrzelowe, naczynia chlonne, splot plucny. Kazde pluco jest zbudowane z platow, przy czym w plucu lewym wyroznia sie dwa platy: gorny i dolny, w plucu prawym trzy: gorny, srodkowy i dolny. Platy sa oddzielone od siebie glebokimi szczelinami.W plucu lewym wystepuje szczelina skorna, oddzielajaca plat gorny od dolnego. W plucu prawym natomiast procz szczeliny skosnej wystepuje szczelina pozioma. Powierzchnie platow sa pokryte blona surowicza bedaca oplucna pluca, ktora wnikajac w glab szczelin pokrywa rowniez powierzchnie miedzyplatowe. Pod oplucna pluca sa widoczne wciecia wypelnione tkanka laczna, bedace wyrazem dalszego podzialu platow na mniejsze jednostki, zwane segmentami oskrzelowo-plucnym. W dalszym podziale tkanki plucnej wyroznia sie zraziki.Dziela sie one na ostatnie, najmniejsze jednostki miazszy plucnego-grona.

oskrzela wewnatrzplucne: przed wejsciem do pluc, czylijuz we wnece, oskrzela glowne dziela sie na oskrzela platowe. Lewe oskrzele glowne dzieli sie zatem na oskrzele platowe gorne i dolne, zas oskrzele glowne prawe rozgalezia sie na oskrzela platowe: gorne, srodkowe i dolne.W plucu prawym oskrzele platowe gorne dzieli sie na oskrzela segmentowe: szczytowe, tylne i przednie. W plucu lewym oskrzele platowe gorne ma odgalezienia gorne i dolne. Wystepuje tutaj segment szczytowo-tylny i przedni, a do odgalezien dolny zalicza sie oskrzele jezyczkowate gorne i dolne. Najmniejsze oskrzeliki drzewa pecherzykowego dziela sie wewnatrz grona cztero- lub pieciokrotnie na: oskrzeliki, ktorych swiatlo wynosi 0,5-0,1mm, oskrzeliki koncowe, oskrzeliki oddechowe, przewodniki pecherzykowe zakonczone tzw. woreczki pecherzykowe. Pecherzyki plucne ksztaltem zblizone do pulkuli lub wieloscianu o srednicy 150-250 mikronow. Glownym skladnikiem ich scian jest gesta siec krwionosnych naczyn wlosowatych oraz bardzo cienki nablonek oddechowy, przez ktory odbywa sie wymiana gazowa miedzy krwia przeplywajaca przez siec naczyn wlosowatych a powietrzem oddechowym, docierajacym do pecherzykow plucnych. OPŁUCNA: stanowi podwojna warstwe blony surowiczej, ktora otacza kazde pluco z osobna. Sklada sie z oplucnej plucnej., bezposrednio przlegajacej do powierzchni pluca oraz z oplucnej sciennej, wyscielajacej jame klatki piersiowej i sasiednie narzady, do ktorych sa zwrocone powierzchnie pluc. Oplucna pluca pokrywa cala powierzchnie pluca z wyjatkiem okolicy polozonej w obrebie wneki pluca. W miejscu przebiegu szczelin miedzyplatowych wnika w glab az do ich dna, pokrywajac zwrocone naprzeciw siebie powierzchnie miedzyplatowe, ktore dzieki temu swobodnie slizgaja sie po sobie. Oplucna scienna dzieli sie na poszczegolne odcinki: oplucna srodpiersiowa, zebrowa i przeponowa. Ponizej wnek pluc przejscie oplucnej plucnej w oplucna srodpiersiowa poszerza sie w kierunku przysrodkowym, siegajac ku dolowi do przepony w postaci wiezadla plucnego. Wiezadlo plucne ma ksztalt trojkata; ustawione jest mniej wiecej w plaszczyznie czolowej i skierowane podstawa w dol. Na szczycie pluca oplucna scienna tworzy tzw. osklepek polucnej. W miejscu przejscia oplucnej zebrowej w oplucna przeponowa znajduje sie sierpowatego ksztaltu zachylek zebrowo-przeponowy. ŚRÓDPIERSIE: jest przestrzenia polozona posrodkowo w jamie klatki piersiowej. Przestrzen ta wyznacza mostek, piersiowy odcinek kreg. oraz oplucna srodpiersiowa obu pluc. Przez otwor gorny kl.pier. laczy sie z szyja, a od jamy brzusznej oddziela ja przepona. Skalada sie ona ze srodpiersia przedniego i tylnego, a granice miedzy nimi tworzy plaszczyzna przechodzaca przez korzenie pluc i wiezadla plucne. Srodpiersie tylne zawiera aorte zstepujaca, przelyk, tchawice i jej rozdwojenie.