TERAPIA INTEGRACJI SENSORYCZNEJ (SI)
„Nie ma nic w umyśle, czego przedtem nie było w zmysłach”
Twórcą metody jest A. Jean Ayres- psycholog, terapeuta zajęciowy i pracownik naukowy Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles.
SI- proces dzięki któremu mózg otrzymuje informacje ze wszystkich zmysłów segregując, rozpoznając, interpretując i integrując ze sobą i wcześniejszymi doświadczeniami odpowiada odpowiednią reakcją.
→ organizacja wrażeń by mogły być użyte w celowym działaniu
Układ przedsionkowy (receptory znajdują się w woreczku i łagiewce):
najwcześniej dojrzewający system zmysłowy (woreczek i łagiewka- ruchy liniowe; kanały półkoliste- ruchy obrotowe)
zlokalizowany w uchu wewnętrznym
odbiór wrażeń związanych z ruchem, zmianami w ruchu oraz siłą grawitacji
wpływa na napięcie mięśniowe, reakcje równoważne, reakcje posturalne i koordynację motoryczną
System proprioceptywny:
receptory w mięśniach, stawach i ścięgnach
silna współzależność z układem przedsionkowym
odpowiada za sprawne poruszanie się, wykonywanie czynności ruchowych bez kontroli wzroku
wpływa na sprawne poruszanie się, wykonywanie czynności ruchowych bez kontroli wzroku, budowa schematu ciała, rozwój funkcji motorycznych i koordynacji ruchów
Układ dotykowy:
największy, najbardziej pierwotny
receptory w skórze
protopatyczny- ostrzega, zabezpiecza, broni
epikrytyczny- funkcje różnicujące
wpływa na poczucie bezpieczeństwa, równowagę emocjonalną, koncentrację uwagi, funkcje ruchowe
Zmysły:
wzroku
słuchu
powonienia
smaku
POZIOMY INTEGRACJI
Poziom pierwszy (do 1 roku)
ssanie
jedzenie
reakcja na kolor
reakcja na dźwięk
postawa
równowaga
ruchy gałek ocznych
napięcia mięśniowe
pewność grawitacyjna
Poziom drugi (1-2 lat)
somatognozja
koordynacja stron ciała
planowanie motoryczne
uwaga
stabilność emocjonalna
równowaga czynnościowa
Poziom trzeci (3-latek)
mowa czynna
mowa bierna
koordynacja wzrokowo-ruchowa
percepcja wzrokowa
celowa aktywność ruchowa
Poziom czwarty (6-7 lat)
zdolność koncentracji
zdolność do organizacji
wrażeń
samokontrola
zdolność do nauki
zdolność do rozumowania
zdolność do myślenia abstrakcyjnego
specjalizacja stron mózgu
Diagnoza IS
kliniczna obserwacja
Południowo Kalifornijskie Testy Integracji Sensorycznej
Kwestionariusze sensoryczne
wywiad z rodzicami
Dodatkowo:
opinia psychologa, pedagoga
neurologa, fizjoterapeuty
Diagnoza:
Badanie testami i kliniczna obserwacja pozwalają na rozpoznanie ewentualnych dysfunkcji w zakresie:
podstawowych układów zmysłowych, takich jak: dotykowy, przedsionkowy, prioprioceptywny
obserwacji funkcjonowania układu słuchowego
Testy IS:
dostarczają onformacji na temat integracji odruchów posturalnych
umiejętność różnicowania stron ciała
napięcie mięśni
schemat ciała
orientacja przestrzenna
koordynacja wzrokowo- ruchowa
Orientacją procesów IS zajmuje się wykwalifikowany terapeuta IS. U małego dziecka opiera się głównie na wywiadzie z rodzicami i obserwacji.
Umiejętność samoregulacji
rozdrażnienie, intensywny, częsty płacz, napady złości
trudności z samodzielnym uspokajaniem się
niemożność poczekania na odsuniętą w czasie nagrodę
trudności ze zmianami aktywności, miejsc, nieprzewidywane wybuchy emocji
Uwaga
obserwacja czy dziecko jest w stanie skupić lub przenieść uwagę
Sen
trudności z zasypianiem i snem
Jedzenie
ulewanie, wymioty (wykluczyć refluks)
podczas karmienia dziecko się pręży i osuwa od matki, unika otwierania buzi
niechęć do poznawania nowych pokarmów
trudności z samodzielnym żuciem i połykaniem (preferowane dania papkowate)
nieumiejętność samodzielnego picia
nadmierne rozproszenie
nadwrażliwość na zapachy
Ubieranie, czynności pielęgnacyjne, dotyk
czy dziecko lubi przytulanie
dziecko narzeka że ubrania są zbyt obcisłe i drapiące
niechętnie poznaje otoczenie za pomocą dotyku
dziecko nie lubi ograniczania przestrzeni ruchu np. podczas zapięcia w foteliku samochodowym
Dzieci, które maja słabe czucie głębokie poszukują fizycznie agresywnego kontaktu (uderzają w ludzi, w ściany, zdecydowanie preferują silne bodźce, np. przytulanie, drapanie, nie potrafią być delikatne w zabawach z innymi dziećmi, często niszczy zabawki, maja trudności z nauczaniem się w odpowiednim czasie poszczególnych czynności samoobługi)
nie lubi mycia twarzy, czesania, kremowania
nadwrażliwość na ból
ignorowanie skaleczeń
Ruch:
reakcja dziecka na bujanie w rękach, podnoszenie z łóżeczka, energiczne zmiany pozycji, np. podczas przewijania
jako dwu-, trzylatek boi się podnoszenia w powietrzu, kręcenia
dziecko jest w ciągłym ruchu, domaga się intensywnego bujania, podrzucania, kręcenia, zabaw z głową w dół, nie może usiedzieć w miejscu podczas zabawy
jest niezgrabne ruchowo, przewraca się, ma słabą równowagę (wykluczając początkowy okres nauki chodzenia), wpada na przedmioty, ma trudności w wykonywaniu nowych zabaw, bawi się w sposób schematyczny
zaniepokoić powinny również dzieci mało ruchliwe, statyczne
Słuch i mowa:
reakcja na dźwięki, czy nie rozpoznają dźwięków, na które inne osoby nie zwracają uwagi
czy dziecko bez uszkodzeń słuchu ma problemy z powtarzaniem wrażeń słuchowych mogących się przejawiać np. brakiem reakcji na polecenia słuchowe, trudności w rozumieniu mowy, opóźnienia w jej rozwoju
opóźniają one reakcję na bodźce słuchowe
trudności w rozwoju mowy
opóźnienie w jej rozwoju
Wzrok:
brak zdolności dłuższego skupienia wzroku na przedmiocie
problemy ze śledzeniem poruszającego się przedmiotu
częste mruganie
łzawienie oczu
nadmierne pobudzenie lub rozdrażnienie w miejscach bogatych w bodźce wzrokowe
Więź emocjonalna:
unikanie kontaktu wzrokowego lub dotyku
brak inicjowania kontaktu z rodzicami
nie bawi się z innymi dziećmi
agresja lub wycofanie
lęk przed nowymi osobami i aktywnościami
Ważne jest wczesne rozpoznawanie i wprowadzanie terapii SI:
Starsze dziecko żyje ze swoim problemem dłużej i jest bardziej wrażliwe na swoje deficyty
W wieku 6 - 7 lat dziecko staje się bardziej świadome i wie…
Dziecko swoim terapeutą i naszym przewodnikiem:
Terapia Integracji Sensorycznej ma postać „naukowej zabawy”
Dziecko kreuje zajęcia wspólnie z terapeutą
Podczas terapii dziecko nie uczy się konkretnych umiejętności, pojawiają się w sposób naturalny, jako konsekwencja poprawy funkcjonowania OUN.
Poprawa integracji sensorycznej wzmacnia procesy nerwowe.
Terapia SI jest zazwyczaj dla dziecka przyjemnością.
Tworzenie atmosfery nie służy jedynie przyjemności
ćwiczenia „wyzwaniem” dla uczestnika terapii
ćwiczenia muszą być dopasowane do poziomu rozwojowego dziecka
stopień trudności
balansowanie na granicy możliwości dziecka
Poprawa organizacji OUN wpływa na zmianę zachowania w sferze motorycznej i emocjonalnej, poprawienie funkcji językowych.