Rdzeń kręgowy
Granice:
górna - dolny brzeg skrzyżowania piramid
dolna - stożek rdzeniowy (na wysokości kręgu L2)
Przedłużeniem stożka rdzeniowego jest nić końcowa.
Zgrubienia (związane z unerwieniem kończyn):
szyjne - C3-Th1
lędźwiowe - Th10-L1
Krzywizny:
szyjna - do przodu
piersiowa - do tyłu
Prawo Auerbacha-Flataua (prawo odśrodkowego ułożenia dróg nerwowych) - włókna nerwowe zaopatrujące niżej położone części ciała leżą bardziej obwodowo od włókien zaopatrujących wyższe części ciała.
Pozorne wstępowanie rdzenia kręgowego - kręgosłup rośnie szybciej niż rdzeń, dlatego dolny koniec rdzenia pozornie wędruje ku górze, a nerwy zmieniają swój przebieg z poziomego na skośny. Największe przesunięcie dotyczy nerwów lędźwiowych, krzyżowych i guzicznych - tworzą one ogon koński.
Istota biała
sznur przedni - między słupami przednimi (istota szara), oba sznury połączone są spoidłem przednim
sznur boczny
sznur tylny - poniżej części szyjnej biegnie w nim pęczek smukły, w części szyjnej dzieli się na pęczek smukły i klinowaty
Drogi rdzenia kręgowego
Drogi czuciowe
Droga rdzeniowo-wzgórzowa
Przednia - dotyk, ucisk
Boczna - ból, temperatura
Przebieg:
nerw czuciowy do komórki rogu tylnego
przejście na drugą stronę rdzenia do sznura przedniego lub bocznego → wzgórze, jądro brzuszne tylno-boczne
droga wzgórzowo-korowa
Droga rdzeniowo-opuszkowa - czucie głębokie i częściowo powierzchowne (dotyk, ucisk)
Pęczek klinowaty (Burdacha) - z kończyn górnych
Pęczek smukły (Golla) - z kończyn dolnych
Przebieg:
pęczek klinowaty/smukły → jądro smukłe/klinowate w rdzeniu przedłużonym
jądro klinowate/smukłe → wstęga przyśrodkowa → skrzyżowanie wstęgi przyśrodkowej → wzgórze
droga wzgórzowo-korowa
Droga rdzeniowo-móżdżkowa - w sznurze bocznym, przewodzi impulsy z narządów ruchu.
Przednia - przechodzi na drugą stronę na poziomie segmentu rdzenia, w moście przechodzi ponownie na stronę przeciwną i wchodzi do móżdżku przez konary górne
Tylna - skrzyżowana w robaku
Drogi ruchowe
Piramidowa
Pozapiramidowa
Uszkodzenia rdzenia
Cechy:
zaburzenia czucia nie obejmujące twarzy
dysfunkcja zwieraczy
niedowład spastyczny
brak uszkodzenia nerwów czaszkowych
zaburzenia erekcji, ejakulacji
Poziom uszkodzenia:
górny
górna granica porażenia/niedowładu
zaburzenia czucia
bóle korzonkowe
dolny
zanik odruchów obronnych - sprawdza się je od dołu, moment zaniku wyznacza poziom dolny uszkodzenia
Poprzeczne przerwanie rdzenia
Przyczyny:
Ostre
uraz
proces zapalny
niedokrwienie
Przewlekłe
guz
Objawy:
Faza wstrząsowa (okres szoku rdzeniowego) - u ludzi trwa 2-6 tygodni:
porażenie wiotki wszystkich mięśni zaopatrywanych przez odcinek rdzenia leżący poniżej uszkodzenia
zniesienie wszystkich rodzajów czucia na tym obszarze
zatrzymanie moczu i stolca
skóra nie poci się
brak erekcji
Faza uspastyczniania - Stopniowo powracają czynności rdzenia. Zwykle jako pierwszy powraca „automatyzm pęcherza” - mimowolne, spontaniczne opróżnianie się pęcherza. Później pojawia się również „automatyzm odbytnicy”. Wzrasta napięcie mięśniowe, powracają odruchy, pojawia się odruch Babińskiego i odruch masowy (bodziec np. bólowy powoduje odruchy obronne, Babińskiego, opróżnienie pęcherza i odbytnicy). Pojawia się porażenie zgięciowe, odruchy kolanowe, skokowe i klonusy.
W przypadku powoli narastającego uszkodzenia dróg korowo-rdzeniowych powstaje porażenie wyprostne.
Połowicze uszkodzenie rdzenia - zespół Brown-Sequarda
Objawy
niedowład spastyczny po tej samej stronie (uszkodzenie pierwszego neuronu drogi ruchowej) lub porażenie połowicze
niedoczulica na poziomie uszkodzenia
zniesienie czucia głębokiego poniżej uszkodzenia po tej samej stronie
zaburzenie czucia bólu i temperatury po stronie przeciwnej
Zespół stożka rdzeniowego
uszkodzenie na wysokości S3-S5
Objawy:
zaburzenia zwieraczy (nietrzymanie moczu)
zaburzenia wzwodu i ejakulacji
zaburzenia czucia w okolicy anogenitalnej
Zespół ogona końskiego
uszkodzenie na wysokości L2-L5
asymetria objawów
Objawy:
niedowład wiotki kończyn dolnych (stopa opadająca)
zaburzenia czucia wielokorzeniowe
rwące bóle wzdłuż korzenia
zatrzymanie oddawania moczu
(+) objaw Lasegue'a
zniesienie odruchu ze ścięgna Achillesa
zaniki mięśniowe
Unerwienie pęcherza moczowego
reprezentacja korowa - płacik okołośrodkowy, jądra podkorowe, podwzgórze, układ limbiczny
ośrodki rdzeniowe
sympatycznie (Th12-L2) w rogach bocznych (jądro pośrednio-boczne) → nerw podbrzuszny - odpowiada za trzymanie moczu
parasympatycznie (S2-S4) w rogach bocznych (jądro pośrednio-przyśrodkowe) → nerwy trzewne miedniczne
ruchowo - do zwieracza zewnętrznego
czuciowo - nerw sromowy, nerwy trzewne miedniczne, nerw podbrzuszny
Uszkodzenie rdzenia powyżej Th12:
zatrzymanie moczu (RETENTIO URINAE)
pęcherz atoniczny, wstrząsowy
brak możliwości oddania moczu
brak czucia wypełnienia pęcherza
ischuria paradoxa - przy przepełnieniu pęcherza → wypływ kroplami
Po okresie wstrząsu pęcherz odruchowy (bezwiedne oddawanie moczu jako odruch na rozciągnięcie ścian) → nietrzymanie moczu (małe zaleganie moczu).
Uszkodzenie poniżej Th12:
pęcherz atoniczny
z czasem może się wytworzyć pęcherz autonomiczny, ale zaleganie moczu jest duże
Pęcherz atoniczny czuciowy
atonia wskutek uszkodzenia dróg czuciowych
polineuropatia cukrzycowa
wiąd rdzenia
1/4