Skóra

1Rolaskóry

Funkcjeskóry/7/:

1.ochronaprzedczynnikamifizycznymi,chemicznymi,biologicznymi

1.warstwarogowa

2.melanina-pochłaniapromieniowanieUVichronikomórkiprzedjegomutagennymdziałaniem

3.funkcjeimmunologicznekomórekskóry

2.termoregulacja

1.ogrzanawnarz¡dachkrewdocieradoskóryioddajeciepło

2.#przepływuskórnego!#utratyciepła

3.parowaniepotu

3.ochronaprzedutrat¡H 2 O

1.warstwyglikolipidówwnaskórku

4.narz¡dczucia

5.syntezawitaminyD 3 z7-dehydrocholesterolupodwpływempromieniowaniaUV

6.metabolizmbiałek,w¦glowodanów,lipidów,witamin

7.wydalaniewodyimetabolitów(np.mocznikazpotem)

8.funkcjeresorbcyjne-wchłanianieprzezskór¦

9.funkcjewewn¡trzwydzielnicze(wit.D 3 )

2Budowaskóry

Skóraskładasi¦z:

1.naskórek-pochodzenieektodermalne

2.skórawła±ciwa-pochodzeniemezodermalne

3.tkankapodskórna

4.przydatki

5.układnaczyniowy,nerwowy,chłonny

Powierzchnia:1.5-2m 2

Grubo±¢:0.5-4mm(nieuwzgl¦dniaj¡ctkankipodskórnej)

2.1Naskórek(EPIDERMIS)

Jesttonabłonekwielowarstwowypłaskirogowaciej¡cy.Utworzonyjestprzez6-20warstwkomórek.Grubo±¢naskórka:0.5-2

mm,najgrubszynadłoniachistopach.

Budowa/6/:

1.błonapodstawna

2.warstwapodstawna(stratumbasale)

3.warstwakolczysta(stratumspinosum)

4.warstwaziarnista(stratumgranulosum)

5.warstwajasna(stratumlucidum)

6.warstwazrogowaciała(stratumcorneum)

Keratynami¦kka-wyst¦pujewłuseczkachrogowychnaskórka.

Keratynatwarda-wyst¦pujewewłosachipaznokciach.Składasi¦onazg¦stouło»onychfilamentówcytokeratynowych

poł¡czonychm.in.białkamizawieraj¡cymidu»eilo±cimostkówsiarkowych(S-S).

1

2.1.1Błonapodstawna

Znajdujesi¦pomi¦dzynaskórkiemiskór¡wła±ciw¡.Mafalistyprzebiegspowodowanywpuklaniemsi¦skórywła±ciwejdo

naskórka.

Składasi¦z3warstw:

1.blaszkajasna-powierzchniowa,le»¡naniejkeratynocytypoł¡czonezni¡poprzezhemidesmosomy,głównymskładnikiem

jestlaminina

2.blaszkag¦sta-głównymskładnikiemjestkolagenIV

3.blaszkasiateczkowa-zbudowanazkolagenuVII

Wbłoniepodstawnejznajduj¡si¦równie»integrynyzgrupyVLA(verylateantigens)-s¡toreceptorydlakolagenu,lamininy

iinnychzwi¡zków.Poprzezintegrynykeratynocytyodbieraj¡sygnałyzprzestrzenipozakomórkowej,którereguluj¡proliferacj¦

iró»nicowaniekeratynocytów(np.pourazie).

2.1.2Warstwapodstawna=regeneracyjna

Utworzonajestprzez1szeregwalcowatychkeratynocyty.Posiadaj¡onelicznedesmosomyihemidesmosomy.Zs¡siaduj¡cymi

keratynocytamipoł¡czones¡równie»przezE-kadheryny.W±ródkeratynocytówznajduj¡si¦komórkimacierzystenaskórka

-dziel¡si¦onemitotycznie,mitozajestasymetryczna-jednakomórkapotomnaw¦drujekupowierzchninaskórkairó»nicuje

si¦,drugapozostajewwarstwiepodstawnej.

Czasw¦drówki=TURN-OVERTIME(28dni)-okresprzej±ciakeratynocytuzwarstwypodstawnejdowarstwyzrogowa-

ciałej.

2.1.3Warstwakolczysta

Składasi¦z5-10warstwwielobocznych,spłaszczonychkomórek.S¡onepoł¡czonelicznymidesmosomami(wzmocnionepoprzez

desmoglein¦).Wtrakcieobróbkipreparatówhistologicznychcytoplazmatychkomórekkurczysi¦zwyj¡tkiemmiejscwktórych

obecnes¡desmosomy-dajetoobraz”kolców”napowierzchnikomórki.

Ró»nicuj¡cesi¦keratynocytytejwarstwysyntetyzuj¡białka-cytokeratyny,któretworz¡wichcytoplazmiefilamentypo±rednie

cytokeratynowe.Procesró»nicowaniakeratynocytówjestregulowanygłównieprzezTGF-.

Warstwakolczystarazemzwarstw¡podstawn¡tworz¡warstw¦Malphigiego-powy»ejtejwarstwyzaczynasi¦proceskeraty-

nizacji.

2.1.4Warstwaziarnista

Cechykeratynocytówtejwarstwy:

1.zag¦szczonefilamentycytokeratynowe

2.syntezabiałek:profilagryna,lokryna(=lorikryna),SPR(smallproline-richproteins),kornifina,inwolukryna

Profilagrynaprzekształcasi¦wfilagryn¦-wi¡»efilamentycytokeratynowewg¦st¡mas¦rogow¡wewn¡trzkomórki.

Inwolukryna,SPRilokrynas¡wydzielanenazewn¡trzkomórki,gdzieprzypomocytransglutaminazyKtworz¡si¦wi¡zania

krzy»owemi¦dzytymibiałkami-powstajerogowaotoczkakomórkizast¦puj¡cajejbłon¦.

Białkatapowoduj¡rogowaceniekomórekiprzekształceniekeratynocytówwłuseczkirogowe.

3.syntezaglikolipidów(głównieacyloglukozyloceramidu)-s¡onewydzielanenazewn¡trzkomórki,nagranicyzwarstw¡

zrogowaciał¡,gdzietworz¡warstw¦glikolipidównieprzepuszczaln¡dlawody(ochronaprzedutrat¡wody)

2.1.5Warstwajasna

Wyst¦pujetylkowgrubychnaskórkach(dłonie,podeszwy).Keratynocytytejwarstwyniemaj¡j¡deris¡wypełnionefilamentami

cytokeratynowymi,maj¡jeszczezachowanedesmosomy.

2.1.6Warstwazrogowaciała

Składasi¦ze±ci±leupakowanychłuseczekrogowych.

Warstwy:

1.cz¦±¢ZBITA(parscompacta)-komórkidachówkowatozachodz¡cenasiebie

2.cz¦±¢ZŁUSZCZAJCA(parsdisjuncta)-komórkilu¹nouło»one

2

2.1.7Melanocyty

S¡tokomórkipochodzenianerwowego.Wyst¦puj¡główniemi¦dzykeratynocytamiwarstwypodstawnej(±rednio1melanocyt

na10keratynocytów).MarkeremimmunologicznymtychkomórekjestantygenS-100.

Rola:syntezaimagazynowaniemelaniny.

Syntezamelaniny:tyrozyna-[oksydoreduktaza(tyrozynaza)]!dopa!dopachinon!melanina.Melaninasyntezowanajestw

p¦cherzykachpochodz¡cychzaparatuGolgiego(melanosomy).P¦cherzykwypełnionymelanin¡,bezaktywno±cioksydoreduk-

tazytoziarnomelaniny.Ziarnamelaninys¡transportowanedokeratynocytównadrodzecytokrynii(transportbezpo±redni

zkomórkidokomórki).Wkeratynocytachmelaninaprzechowywanajestró»niedługo,poczymjestrozkładanaprzezenzymy.

Melaninamo»esi¦te»przedosta¢doskórywła±ciwejizosta¢pochłoni¦taprzezfibroblasty-fibroblastzmelanin¡tomelanofor.

Czynno±¢melanocytówjestregulowanaprzezhormonmelanotropowy(MSH)przysadki.

Czynnikipobudzaj¡cemelanogenez¦:

1.promieniowanieUV

2.stanzapalny

3.metaleimetaloidy

4.MSH

Czynnikihamuj¡cemelanogenez¦:

1.hormony(gł.korynadnerczy)

2.witaminy(gł.C)

Barwaskóryzale»yod:

1.liczbyziarenmelaninywkeratynocytach-głównie

2.zawarto±cibarwnikówkarotenowych

3.ukrwienia

Uludzirasynegroidalnej:

1.ziarnamelaninywyst¦puj¡wewszystkichkeratynocytach

2.brakenzymówrozkładaj¡cychmelanin¦

3.zwi¦kszonaprodukcjamelaniny

4.wi¦kszailo±¢melanocytów

PromieniowanieUVpowodujenasileniewydzielaniamelaninydokeratynocytów.

2.1.8KomórkiLangerhansa

Kształt:ziarnisty.

Lokalizacja:mi¦dzykeratynocytami.

Pochodzenie:makrofagipochodz¡cezeszpikukostnego,donaskórkaprzedostaj¡si¦zeskórywła±ciwej.

Rola:s¡tokomórkiAPC(prezentuj¡ceantygeny).Mog¡prezentowa¢antygenyinsitu(limfocytomskórywła±ciwej)lubmigro-

wa¢zlimf¡dow¦złówitamprezentowa¢antygeny.

Procesprezentacjiantygenuwymagaobecno±cireceptoranalimfocycieTdlaantygenuznajduj¡cegosi¦nakomórceprezentuj¡-

cej.Obiekomórkimusz¡te»posiada¢antygenyIIklasyukładuHLA(HLA-DR).

KomórkiLangerhansawydzielaj¡IL-1!pobudzalimfocytyTh!wydzielenieIL-2!pobudzenieinnychlimfocytówiinnych

komórek.

WrazzkeratynocytamiilimfocytamiTtworz¡układSALT.

PromieniowanieXiUVpowoduj¡#ilo±cikom.Langerhansa,cosprzyjarozwojowiprocesówneo.

2.1.9Rolakeratynocytówwukładzieimmunologicznym

Keratynocytywydzielaj¡:

1.IL-1,3,6,8

2.TNF

3.interferoni

4.czynnikiwzrostu:TGFi,FGF,PDGF

3

2.2Skórawła±ciwa(CUTISVERA)

Budowa:

1.warstwabrodawkowa(STRATUMPAPILLARE)

2.warstwapodbrodawkowa(STRATUMSUBPAPILLARE)

3.warstwasiateczkowata

4.receptoryczuciowe

Skórawła±ciwaskładasi¦zkomórek,włókieniistotymi¦dzykomórkowej.

Włókna:

1.kolagenowe-gł.typuIiIII,warunkuj¡odporno±¢naurazymechaniczne

2.elastynowe(spr¦»yste)-warunkuj¡spr¦»ysto±¢skóry

3.srebrnochłonne-delikatnewłóknaoplataj¡cemieszkiwłosowe,gruczoły,włóknanerwowe.

Komórki:

1.fibroblasty-podstawowekomórkitkankił¡cznej,wytwarzaj¡włóknaiistot¦mi¦dzykomórkow¡

2.histiocyty-makrofagitkankił¡cznej,maj¡zdolno±¢ruchuwskórzezdrowejwyst¦puj¡tylkowotoczeniunaczy«

3.komórkituczne

4.limfocyty

Istotami¦dzykomórkowa-bezpostaciowykoloidskładaj¡cysi¦z:

1.rozpuszczonegokolagenuiinnychbiałek

2.glukoza

3.enzymy

4.solemineralne

Jesttomiejscekomunikacjimi¦dzykomórkamiapowierzchni¡skóry,w¦drówki0 2 isubstancjiod»ywczych.

2.2.1Warstwabrodawkowa

Wpuklasi¦donaskórkatworz¡cbrodawki.

2.2.2Warstwabrodawkowa

Jestutworzonaztkankił¡cznejlu¹nej.

2.2.3Warstwasiateczkowata

Zbudowanajestztkankił¡cznejzbitej,zawieralicznewłóknaspr¦»ysteikolagenowe(upłodu-kolagenI,udorosłych-III).

2.3Tkankapodskórna(SUBCUTIS)

Składasi¦zezrazikówtłuszczowychporozdzielanychtkank¡ł¡czn¡włóknist¡.

2.4Włos(PILUS)

Jesttostrukturapodobnadowłókna.Grubo±¢włosa:5-500µm.Włosyniewyst¡puj¡napodeszwach,dłoniach,»oł¦dzi,łech-

taczce,napletku,wewn¦trznejpowierzchniwargsromowychiczerwieniwarg.

2.4.1Budowa

1.cz¦±¢±ródskórna-KORZE

2.cz¦±¢pozaskórna-ŁODYGA

Wgłobienienaskórkadoskórywła±ciwejtworzymieszekwłosa.Mieszekskładasi¦z2warstwkomórek:

1.pochewkazewn¦trzna-kilkawarstwkomórekwarstwykolczysteji1warstwakomórekwarstwypodstawnej

2.pochewkawewn¦trzna

4

Odzewn¡trzmieszekotoczonyjesttorebk¡włosa-jesttoprzedłu»enietkankił¡cznejbiegn¡cejtu»podnaskórkiem.

Wcz¦±cidolnejmieszekjestrozszerzony-jesttocebulkawłosa.Dodnacebulkiwpuklasi¦tkankał¡cznaskórywła±ciwej,

tworz¡cbrodawk¦włosa.Nadbrodawk¡znajdujesi¦skupiskokomórekmacierzystychwłosa:nabłonkowychimelanocytów-

tworz¡onekorze«włosa.Nowopowstałekomórkiprzesuwaj¡si¦kugórzetworz¡cłodyg¦włosa.

Łodygawłosaprostegojestokr¡głanaprzekroju,kr¦conego-owalna.Składasi¦z3warstw:

1.powłoczkawłosa-warstwakomórekzrogowaciałych,układaj¡cychsi¦dachówkowato

2.kora-najgrubsza,składasi¦zezrogowaciałych,wrzecionowatychkomórekuło»onychwzdłu»osidługiejwłosa

3.rdze«-tylkowewłosachgrubych,składasi¦zkomórekniecałkowiciezrogowaciałych,posiadaj¡cychj¡dra

2.4.2Fazywzrostu

Włosyrosn¡cyklicznie:

1.Fazawzrostu(anagen)-cebulkidobrzewykształcone,wzrostintensywny.Wtejfazieznajdujesi¦ok.80%włosów,trwaona

do5lat.

2.Fazainwolucji(katagen)-#wielko±cicebulkiiszybko±cirozmna»aniakomórekkorzenia.Okrestrwakilkadniiznajdujesi¦

wnim1%włosów.

3.Fazaspoczynku(telogen)-pomniejszeniemieszka,korzenia,zahamowaniewzrostuiwypadni¦ciewłosa.Trwakilkamiesi¦cy,

znajdujesi¦wnim20%włosów.

Cyklwłosowybadasi¦wykonuj¡cTRICHOGRAM-preparatmikroskopowykilkuwyrwanychwłosów.

2.4.3Gruczołyłojowe(GLANDULAESEBACEAE)

Wyst¦puj¡nacałejskórze,zwyj¡tkiemdłoniistóp.Najliczniejszenatwarzy,skórzeowłosionejgłowy,okolicymostkaiokolicy

mi¦dzyłopatkowej.

Powstaj¡znabłonkamieszkawłosowego.

Produkowanyłójwydostajesi¦domieszkawłosa(90%)lubbezpo±rednionapowierzchni¦skóry(10%).

Zwykles¡toowalnep¦cherzyki.Komórkiobwodowedziel¡si¦imigruj¡docentrumgruczołu.Wtrakciew¦drówkicałaich

zawarto±¢wypełniasi¦wydzielin¡(HOLOKRYNIA).Wypełnionewydzielin¡komórkirozpadaj¡si¦.

Regulacjawydzielaniałoju:ukobiet:17-ketosteroidykorynadnerczy,um¦»czyzn:testosteron.

2.4.4Mi¦sie«napinaj¡cywłos=mi¦sie«przywłosowy

Jesttop¦czekmiocytówgładkich.Rozci¡gasi¦mi¦dzypodnaskórkow¡tkank¡ł¡czn¡atorebk¡włosa.Znajdujesi¦nazewn¦trznej

stroniegruczołułojowego(tworz¡aparatwłosowo-łojowy).Niewyst¦pujewewłosachbrwiirz¦s.

Unerwionyjestprzezukładwspółczulny.Pobudzeniepowodujewyprostowaniewłosaiwyci±ni¦ciełojunapowierzchni¦skóry.

2.5Gruczołypotowe(GLANDULAESUDORIFERAE)

Uludziwyst¦puj¡dwatypygruczołówpotowych:

1.ekrynowe

Wyst¦puj¡wcałejskórze,zwyj¡tkiemwarg,wewn¦trznejpowierzchninapletka,»oł¦dzi,łechtaczkiiwargsromowychmniej-

szych.Najliczniejszes¡napowierzchnidło«istóp.

Budowa:prostacewkazwini¦tawcz¦±cidolnej(wydzielniczej)spiralnie.Cz¦±¢dolnaotoczonajestkomórkamimioepitelial-

nymi.Wcz¦±ciwydzielniczejznajduj¡si¦2rodzajekomórek:

1.komórkijasne-pompuj¡cejony

2.komórkiciemne

Powstawaniepotu:pocz¡tkowojesttoizotonicznamieszaninawody(98%),amoniaku,mocznika,kwasumoczowego,mleko-

wego,jonówNa + ,Cl − ,K + ,Mg 2+ ,Ca 2+ .Nast¦pnieNa + s¡pompowanedokomórek-powstajepothipotoniczny.pH:4-7.

Rolapotu:termoregulacja.

Regulacjawydzielania:układwspółczulny.Lekicholinergiczne(acetylocholina,pilokarpina)powoduj¡"wydzielaniapotu,

lekip-cholinergiczne(atropina)-#wydzielania.

2.apokrynowe

Wyst¦puj¡tylkowniektórychokolicach:pachowych,płciowych,odbytu,brodaweksutkowychiwpowiece.

Budowa:du»e,porozgał¦zianecewki.Ichwydzielinajestlepka,przypominamleko.Wydzielanajestdo±wiatłagruczołu,sk¡d

podwpływembod¹cówzukładuwspółczulnego(emocje,ból,tarcie)jestwyciskananapowierzchni¦skórylubdomieszków

włosowychprzezkomórkimioepitelialne.Pocz¡tkowowydzielinajestbezwonna,charakterystycznegozapachunabierapod

---