METODYKA RESOCJALIZACJI

Grupa społeczna jako teren resocjalizacji

Metoda samorządu

Grupy zajęciowe

Kształtowanie celów, norm i struktury grupy

Cechy charakterystyczne grupy (min 3 osoby)

- posiadanie org. wewnętrznej (kierownictwo, formy kontroli, wzory zachowania itp.)

• posiadanie środków integrujących (miejsce skupienia, godeł, symboli np. tatuaży, wartości materialnych i niematerialnych)

Grupa społeczna jako teren oddziaływań resocjalizacyjnych

• czyli oddziaływanie przez małe grupy

• grupa może być środkiem resocjalizacji, im bardziej wiąże wychowanków zależnością wewnętrzną (jest grupą odniesienia a nie przynależności)

• na terenie więzień powstają grupy, które mają destrukcyjny wpływ na więźniów, ale nie zwalnia to wychowawców z obowiązków org. konkurencyjnych, pożądanych z punktu widzenia resocjal. grup.

Proces grupowy:

Ogół zjawisk występujących podczas pracy grupy, jego elementy (dynamiczne, zmieniające się w czasie pracy grupy) to:

• bezpośrednia komunikacja (konieczność komunikowania się z każdym)

• struktura grupy

• normy grupowe

• cel grupy

• poczucie odrębności grupy

Struktura grupy:

• lider (zadaniowy lub emocjonalny)

• przeciwnik (podżegacz)

• gwiazda

• ekspert

• błazen

• out- sider (obserwator z boku)

• czarna owca (kozioł ofiarny, dewiant)

• dobry uczeń (współpracuje z wychowawcą)

• często role są nieuświadomione i przenikają się wzajemnie

• kilka osób w grupie może pełnić tę samą rolę

• układ ról w grupie może się zmieniać, co w praktyce oznacza że nie są one przypisane poszczególnym osobom raz na zawsze

Jak poznać struktyrę grupy:

- rysunek grupy

• wyspa

• pomnik grupy

• fotograf i jego dzieło

• testy socjometryczne

Normy grupowe

• formalne: prawa i obowiązku

• nieformalne: (specyficzne dla danej grupy) np. niewyrażanie złości.

Nieprzestrzeganie norm powoduje sankcje o charakterze formalnym i nieformalnym (odrzucające lub naprawcze zachowanie grupy)

Z badań statystycznych wynika, że wprowadzone w grupie normy

• dla 1/3 daje bezpieczeństwo i oparcie

• dla 1/3 są obojętne

• dla 1/3 motywuje do przeciwstawiania się

Kształtowanie celów grupy

1. Wychowawca przyjmuje cele grupy i stopniowo przekształca destruktywne sposoby ich realizacji

2. Wychowawca przejmuje te cele grupy, które nie są sprzeczne z celami wychowawcy

3. Wychowawca podsuwa grupie nowe, atrakcyjne cele konstruktywne, które jednocześnie są sprzeczne z celami destruktywnymi

4. Wychowawca nadaje celom konstruktywnym atrakcyjnej formy

5. Wychowawca uzależnia możliwość osiągania celów grupy od przyjęcia przez nią celów wychowawcy

Poczucie odrębności (identyfikacja z grupą)

• im większa spójność, spoistość, integracja grupy, tym większe poczucie odrębności i identyfikacji z grupą

Zachowania świadczące o poczuciu odrębności:

• komunikaty: „my”, „nasza grupa”

• odwoływanie się do treści poruszanych na spotkaniach

• porozumiewanie się „zakodowanym językiem” znanym tylko grupie

• tendencje rywalizacyjne w stosunku do innych grup

Sposoby kreowania poczucia odrębności:

• wprowadzanie specyficznych norm grupowych, charakterystycznych tylko dla tej grupy

• wprowadzanie rytuałów grupowych np. na powitanie, na zakończenie itp.

• specyficzna nazwa grupy

• wprowadzanie jakichś elementów char. dla danej grupy np. ubiór

Fazy rozwoju grupy:

1. faza orientacji i zależności - krystalizacja norm i struktury

2. faza konfliktu i buntu (grupa w stadium przejściowym) - sprzeciw wobec norm, to sprzyja rozwojowi grupy i jej uczestników

3. faza współdziałania i spójności (stadium konstruktywnej pracy grupy) wspólne rozwiązywanie buntu i konfliktów jest początkiem współdziałania, które prowadzi do coraz większej spójności grupy

Kiedy grupa pracuje konstruktywnie

• uczestnicy ufają sobie nawzajem i prowadzącemu

• cele zostały wspólnie wypracowane przez uczestnikowi i prowadzącego

• większość uczestników ma poczucie przynależności do grupy

• otwarta komunikacja, jasna i bezpośrednia

• panuje koncentracja na „tu i teraz” ludzie mówią do innych i o sobie to, co aktualnie odczuwają

• ludzie są w stanie ryzykować i ujawniać trudne z zagrażające sprawy, coraz więcej wiedzą o sobie nawzajem

• wysoki poziom spójności - między uczestnikami wytwarzają się silne więzi emocjonalne

• konflikty między uczestnikami i z prowadzącymi są ujawniane, omawiane i na ogół przezwyciężane

• informacje zwrotne wyraża się swobodnie bez skrępowania i są one przyjmowane bez postawy obronnej

• wspierane jest ujawnianie różnic i odmienności (klimat szacunku)

• uczestnicy wykorzystują czas poza sesjami aby kontynuować pracę nad sprawami jakie wyłoniły się w grupie

Metoda samorządu

1. polega na tworzeniu namiastki demokracji np. w oddziale mieszkalnym

2. im bardziej samorząd ma na celu dobro ogółu, tym bardziej sprzyja to procesowi resocjalizacji

3. zadaniem wychowawcy jest dyskretne sprawowanie kontroli

4. rzadko stosowana w więziennictwie

Grupy zajęciowe

• do działań oświatowo-wychowawczych i sportowych

• do działań zadaniowych (np. grupy robocze razem pracujące)

• do rożnych form psychoterapii (kluby AA)

Kultura i jej wpływ na resocjalizację

• nauczanie resocjalizacyjne

• praca

• organizowanie rekreacji

Nauczanie resocjalizacyjne

• celem nauczanie resocjalizacyjnego jest uzupełnianie wykształcenia oraz przygotowanie do zawodu a uzyskanie świadectwa nie może mieć żadnych znamion szkoły więziennej

• niektórzy więźniowie mogą uczęszczać do szkół pozawięziennych (o ile nie przeszkadzają temu względy bezpieczeństwa np. art 130, 131, 132, 133, 134)

Praca

Praca jest resocjalizująca jedynie wtedy, kiedy powoduje u więźnia pożądane zmiany np.

• wyrabia umiejętność i potrzebę pracy

• poprawia dokładność, systematyczność, obowiązkowość

• brak pracy demoralizuje

Praca musi spełniać następujące warunki:

• musi być społecznie pożyteczna i odpłatna

• musi być dostosowana do fizycznych i psychicznych możliwości więźnia i jego kwalifikacji, ewentualnie zainteresowań

• musi być dobrze zorganizowana, fachowo nadzorowana i zabezpieczona pod względem BHP

• musi być oceniona

Zatrudnienie w świetle przepisów KKW art. 121, 122,123 (§ 1)

Praca kulturalno-oświatowa

• jej celem jest nauczanie więźniów pożytecznego zagospodarowania wolnego czasu oraz realne jego wykorzystanie

• może być realizowana w więzieniu i poza nim

W więzieniu można realizować:

• pracę twórczą (malarstwo, rzeźba, pisarstwo)

• pracę w zespołach zainteresowań (muzycznych, literackich, modelarskich, języków obcych)

• pracę klubową (koncerty, dyskusje, prelekcje)

• pracę z filmem czy małe formy kabaretowo-teatralne

• więźniowie mogą również korzystać z instytucji kulturalnych na wolności

Rekreacja i sport

uczy zagospodarowania wolnego czasu oraz:

• pozwala na utrzymanie higieny psych. i wyzwala dodatkową aktywność

• pozwala na wyrobienie nowych zainteresowań i wykazanie się uzdolnieniami

• przez informację i elementy emocjonalne wpływa na kształtowanie się nowych postaw

• pozwala na odprężenie i wyładowanie energii

• pozwala na redukcje nadmiernego lęku i skłonności agresywnych

- uczy kulturalnych rywalizacji, uczy przegrywać i wygrywać

W świetle przepisów KKW rekreacja i sport art. 135 (§ 1,2); 136 (§ 1,2,3)

---