Kultura i cywilizacja-coś


Kultura to całokształt materialnego i duchowego dorobku społeczeństwa, m.in.:

„Kultura to zmiennych decydujących o zachowaniu i tożsamości systemu społecznego związku ludzi, wspólnoty. Jest to także przestrzeń obiegu informacji”. (Jan Kieniewicz)

Cywilizacja:

  1. Ogłada, udoskonalenie, wyższy poziom osiągnięć materialnych. Pojęcie upowszechnione w czasach oświecenia (XVIII w) i przeciwdziałanie dzikości.

  2. Najwyższe stadium rozwoju ludzkości. Ludy podzielono na dzikie, barbarzyńskie i w różnym stopniu cywilizowane (XIX w).

  3. Cywilizacja jako pojęcie równoważne kulturze. Dorobek duchowy i materialny ludzkości lub jej części (pierwsza połowa XIX w).

  4. Cywilizacja jako ogólny ład aksjologiczny (świat wartości). Przekonanie ludzi, że istnieje ponadkulturowa o ponadpaństwowa forma przynależności ze względu na wspólny system wartości.

„Cywilizacja to największe jednostki kulturowe, najszersze ramy określania własnej tożsamości, przede wszystkim ... religia”.

Geneza cywilizacji:

Koncentracja i ekspansja

1. Koncentracja aktywności.

Wytwarzanie nadwyżek żywności umożliwiło pojawienie się takich zjawisk jak: miasto, państwo, kapłaństwo, wiedza, itp.

2. Wartości i religia.

Upowszechnianie się systemu wartości (np. na fundamencie religii) oraz wytworzenie analogicznych zasad formowania związków społecznych (np. obywatelskość, kastowość) .

3. Spotkanie z Innym

Konfrontacja zupełnie z innym systemem - inną cywilizacją. Obserwowanie innego, jako jeden z fundamentów budowania własnej tożsamości cywilizacyjnej.

  1. Ekspansja i promieniowanie.

Ekspansja, czyli skłonność ludzi poszerzania swojej przestrzeni życiowej, dążenie do panowania nad innymi .

To, co wspólne cywilizacjom:

RELIGIA + ŚRODOWISKO

Determinizm ekologiczny umiarkowane strefy umiarkowanej, rozleniwiający wpływ klimatu tropikalnego.

2 tendencje przyszłości cywilizacji:

  1. Wiele cywilizacji zmienia się i wpływa na siebie, lecz pozostają odrębne i nie dążą do syntezy.

  2. Cywilizacje zmieniają ku jedności, a jedyny problem polega na znalezieniu właściwego modelu dla tej uniwersalnej formy. Wiara w przyszłą cywilizację globalną ( np. Huntington)

Granice cywilizacji wg Huntingtona:

  1. Chińska - istnieje od 1500 r. p.n.e. jej fundamentem jest konfucjanizm. Obejmuje całe Chiny.

  2. Japońska - wyłoniła się z cywilizacji chińskiej między 100 a 400 rokiem n.e.

  3. Hinduistyczna - istnieje co najmniej od 500 r. p.n.e.. Obejmuje Indie i Bangladesz.

  4. Islamska - istnieje od VII w n.e. Jej fundamentem jest religia. Obszar od Azji, Indonezji, Północno -Środkowa Afryka do Wsch. Wybrzeża Afryki.

  5. Prawosławna - jej ośrodkiem jest Rosja. Ma bizantyjskie korzenie. Bułgaria, Białoruś, Ukraina. Sięga rozłamu w kościele chrześcijańskim w 1054 r. (schizma wschodnia).

  6. Zachodnia - początki sięgają VII w n.e. Europa, Ameryka Północna, Australia.

  7. Latynoamerykańska - jest wytworem cywilizacji europejskiej, ale zawiera w sobie kultury tubylcze.

  8. Afrykańska - (poza Północnym i Wsch. Wybrzeżem, należącymi do cywilizacji islamu). Na południe od Sahary, połączono elementy chrześcijaństwa i kultur plemiennych.

  9. Buddyjska - jest podstawą buddyzmu, obejmuje: Tybet, Sri Lanka, Brima, Tajlandia, Laos, Kambodża, Mongolia, Buthan.

Mundus tripartitus (świadek trójdzielny) - X wiek, biblijny okrąg ziemski podzielono na trzy części - każda dla jednego z synów Noego. Morze Śródziemne jako symbol krzyża. Początek ekspansji mongolskiej znacznie uszczegółowiają mapę.

Korzenie cywilizacji europejskiej:

Cywilizacja antyczna - od pierwszego tysiąclecia p.n.e. do V-VII w n.e. Połączenie cywilizacji Greków i Rzymian. Obejmowała Basen Morza Śródziemnego. Dorobek polis/civitas, społeczeństwo obywatelski, filozofia, nauka. Unikalny typ państwa - miasta, czyli polis (gr.) civitas (łac.) opierające się na specyficznym sposobie sprawowania władzy. Wspólnoty obywatelskie rządzące się własnymi prawami, bez zawodowych urzędników, policji i wojska. Urzędy były kolegialne i sprawowano je przez rok. Pojęcie obywatela i społeczeństwa obywatelskiego. Procedura ostracyzmu - polityków, którzy zyskali zbyt duże wpływy musieli opuścić Ateny na 10 lat. Unikatowy sposób myślenia: filozofia, nauka. Myślenie „uwolnione: od religii i mitów. Racjonalizm - zaufanie do rozumu . Nauka jako twórcze przetwarzanie wiedzy - wcześniej jedynie gromadzono wiedzę; w antyku zaczęto ją porządkować, opracowywać modele wyjaśniające i prawa rządzące zjawiskami. Wpływ antyku na chrześcijaństwo: nowa religia + antyk = innowacyjność, elastyczność cywilizacji europejskiej.

Chrześcijaństwo - idea stworzenia człowieka na podobieństwo Boga: godność, wolność, równość wszystkich ludzi. Podział na sacrum (święte) i profanum (ziemskie) desakralizacja i „odczarowanie” świata, świat jako profanum. Boży ład w przyrodzie i społeczeństwie, niezmienność instytucji państwowych, władza jako wykonawca woli boskiej. Boskie polecenie panowania nad światem wartości pracy, podporządkowanie sobie przyrody. Człowiek nie potrafi żyć bez miłości - ofiarowanie Ewy Adamowi przez Boga, jako daru, nie z zemsty (mit Pandory). „Ten kto obedrze człowieka z jego szat nazywany będzie złodziejem. Czyż ten, kto nie przyodzieje nagiego, mogąc to uczynić, nie zasługuje na to samo miano”? (Św. Bazyli). Solidaryzm społeczny, początki europejskiej polityki społecznej. Człowiek jako osoba, polityczne prawa ludu, obowiązek bycia sprawiedliwym - podstawa europejskiej demokracji.

Barbarzyństwo - dziedzictwo ludów zza granicy północnej granicy cesarstwa Rzymskiego: celtyckich, germańskich, słowiańskich, bałtyckich, ugrofińskich (barbarzyńcy z gr. Barbaros). Człowiek jako część wspólnoty plemiennej, rodzinnej, sąsiedzkiej. Instytucje wiecowe i sądownictwo sąsiedzkie: represja wspólnotowa. Barbarzyński kolektywizm chrześcijaństwo próbowało zastąpić indywidualizmem. Niezrozumienie podziału na sacrum i profanum.

Dlaczego Europa?

Kilka faktów:

  1. Ponad połowa wszystkich wynalazków i odkryć, na których opiera się współczesny świat, pochodzi z Chin!

  2. Odkrycia chińskie w porównaniu do analogicznych europejskich: kompas ( 850 r n.e. / 1190 r n.e.), system dziesiętny (XIV w p.n.e. / XII w n.e.), papier (II w p.n.e. / XII w n.e.), druk (868 r n.e. / 1440 r n.e.)

  3. Do XV w rozwój techniczny i naukowy świata.

  4. W XV w. 4 cywilizacje były na podobnym etapie rozwoju: Chiny dynastii Ming, Imperium Mongoła w Indiach, Imperium Osmańskie i Europa.

  5. Europa znaczną część swego dziedzictwa kulturalnego i naukowego „zapożyczyła” od islamu, podobnie jak muzułmanie „zapożyczyli od Chin, przez handel i podboje.

  6. Europa czerpała od Arabów wiedzę m.in. o handlu (terminy: taryfa, magazyn, bazar).

Czynniki różnicujące rozwój cywilizacyjny:

  1. Środowisko przyrodnicze (klimat, klęski żywiołowe, epidemie).

  2. Procesy ludnościowe.

  3. Systemy polityczne, instytucje.

  4. Wiedza, nauka, technologia.

  5. Ekspansja Europy na tereny pozaeuropejskie.

Ad.2.Procesy ludnościowe:

Turecka i mongolska inwazja między 1000 a 1500 r. przyniosła ogromne straty ludnościowe i gospodarcze w Azji. Ludy te nie dotarły tylko do Europy Zach. (zatrzymane przez Polskę i Węgry). Konsekwencje: zniszczony system nawadniania w Persji, 35 mln zabitych w Chinach).

Kolonializm i niewolnictwo:

Czynnikiem rozwoju Europy po 1500 r. była ekspansja oceaniczna i kolonializm, co pozwoliło na podbijane ziemie (pozbawienie się nadwyżki ludnościowej z Europy) i bezwzględną eksploatację zasobów naturalnych i autochtonów.

Model rodziny i demografia:

„Nuklearna” rodzina europejska - rodzina i dzieci gospodarujące we własnym gospodarstwie. Małżeństwa zawierane później i żadne na własne siły.

„Wielopokoleniowa rodzina azjatycka” - małżeństwo obowiązkowe i zawierane zaraz po osiągnięciu dojrzałości fizycznej. Rozbudowana rodzina zabezpieczała potrzeby, ale ograniczała akumulację dóbr i inwencję młodych.

Inna strategia demograficzna - kontrola urodzeń i inwestowanie w Europie oraz maksymalizacja liczby ludności, zabezpieczanie.

Ad.3.

Centralizacja i rozdrobnienie:

Chiny, Imperium i Imperium Osmańskie były państwem scentralizowanym o hierarchicznym systemie władzy, co hamująco działało na rozwój gospodarki rynkowej.

Europa składała się z setek suwerennych państw.

Ad. 4.

Instytucjonalizacja

Pierwsze ośrodki naukowe powstały w krajach arabskich, jednak po ich podboju przez Imperium Osmańskie nastąpił gwałtowny upadek wiedzy naukowej. Islamskie pojmowanie świata przez pryzmat religii oraz despotyczne rządy zahamowały wszelką kreatywność i rozwój nauki arabskiej.

Wszyscy poddani, w tym także naukowcy, w krajach zajatyckich byli absolutną własnością władców.

AZJA

Ponad 60% ludności świata zamieszkuje Azję, podczas, gdy Europę tylko 10%.

Średnie tempo przyrostu naturalnego wynosi 1,7%, co odpowiada czasowi podwajania się liczby ludności świata co 40 lat. Jednocześnie tempo przyrostu produkcji ziarna zbóż (podstawowy składnik żywności) wynosi mniej niż 1,4%.

Średni przyrost naturalny w Azji to 17% podczas, gdy w Europie wskaźnik przyrostu jest ujemny.

CHINY - 1 300 000 mieszkańców, najniższy przyrost naturalny - 0,58%. Obroty z zagranicą w 2004 r wyniosły: import -552,4 mld USA, eksport 583,1 mld USA. Zadłużenie zagraniczne 233,3 mld USA.

INDIE - 1 100 000 mieszkańców, niski poziom naturalny na poziomie 1,4%. Obroty z zagranicą w 2004 r: import -89,33 mld USA, eksport 68,18 mld USA, zadłużenie 117,2 mld USA.

CHINY:

TAOIZM - wywodzi się od mędrca Laozi, który postulował życie zgodne z dao, w czystości, prostocie, harmonii z naturalnym porządkiem rzeczy, w poczuciu płynności i zmienności wszystkiego.

Taoizm filozoficzny - przerodził się z czasem w religijny, z hierarchicznym panteonem bóstw, rytuałami oraz specjalnymi praktykami jak medytacje, magia oraz alchemia.

DAO - „droga” świat znajduje się w ciągłym ruchu. Wszystkie żywy istoty znikają.

YIN - YANG - koncepcja przeciwstawnych, lecz uzupełniających się elementów całego istnienia. Pary przeciwieństw: północne - południowe, ujemny - dodatni, żeński - męski, ciemny - jasny, wilgotny - suchy, ciepły - zimny.

Wszystko co złe np. choroby, wynika z naruszenia równowagi między YIN - YANG.

KONFUNCJANIZM - doktryna moralno - polityczna- religijna stworzona przez Konfucjusza w V w p.n.e. Podstawowe zasady to: szacunek dla rodziców i osób starszych, poszanowanie władzy, poczucie obowiązku, dyscyplina społeczna.

Posiadanie prawdy to droga nieba, szukanie prawdy to droga ludzka”.

Wpływ konfucjanizmu:

Podstawowe różnice od cywilizacji zachodniej:

INDIE

HINDUIZM - wielość bogów, pod którą kryje się uznanie jedności Absolutu, występującego w niezliczonych emanacjach. Każdy hindus może sobie wybrać własną ścieżkę religijną, swój sposób praktykowania wiary oraz ulubioną, emanację boga.

Prostota codziennego kultu w przeciwieństwie do metafizycznej zależności hinduizmu pozwala na łatwy sposób identyfikacji, że wspólnotą .........

Współistnienie hinduizmu i islamu - narodziny nowych religii i ruchów mistycznych np.: sikhizm, na północy Indii, czy ruch bhakti.

„Jeden jest Bóg, wieczna prawda jego imieniem”. Stwórca wszechrzeczy i wszechobecny duch. Większy niż lęk i nienawiść.

Metafizyczna tolerancja - hinduizm nie uznaje wyłączności żadnej religii naprawdę.

W Indiach mieszkają:

Cechy:

Brak podziału na sacrum i profanum - wiara głęboko związana z życiem, przenikająca zwyczaje i codzienne obowiązki.

Zwyczaj pielgrzymowania do świętych miejsc, nie zależnie od tego z jaką religią się wiążą - Waranasi nad Gangesem, świątynia Kali w Kalkucie, sikhijska Złota Świątynia, w Amristarze buddyjskie ....... u podnóża Himalajów.

Wielki paradoks hinduizmu - z jednej strony metafizyczna tolerancja, z drugiej - niezmieniony system kastowy.

Podział społeczeństwa na kasty (warny) sięga 1500 r p.n.e.

Idea przyrodzonej nierówności ludzi (warna) oraz karma - „człowiek nie ma prawa do buntu, nie ma sprawiedliwej rewolucji” Kastę można tylko zmienić w następnym życiu.

Teoria swadharny - każdy ma robić to co należy do obowiązków jego kasty. Indyjska przypowieść o panu, psie, ośle.

Polityczna i ekonomiczna rola kasty - „zaprogramowania” reprezentacja poszczególnych kast w parlamencie. Próby podważenia tego.

Podważenie systemu kastowego jest uważane za podważanie podstaw hinduizmu i spotyka się z surową karą - „śmierć cywilna”.

MAHATAMA GANDHI - potępił koncepcję „nieczystych rytualnie” .....

Różnice od cywilizacji zachodniej:

„O KONTAKTACH ISLAMU Z ZACHODEM”

Pełen wyższości cywilizacyjnej stosunek do Europy sprawiał, że muzułmanie nie szukali tam wiedzy:

XX wiek:

Przyczyny zapóźnienia wg muzułmanów:

Przyczyny zapóźniania islamu - bariery społeczne i kulturowe:

Przyczyny zapóźnienia islamu - bariery społeczno - kulturowe:

PODSUMOWANIE:

Większość Zachodnich intelektualistów i islamskich reformatów uważa, że wszystko sprowadza się do barku wolności. Należy uwolnić umysły od ograniczeń i indoktrynacji, nauczyć ludzi zadawania pytań i szukania odpowiedzi także poza Koranem.

Zgodnie z obietnicą przesyłam przykładowe zagadnienia do testu (od dr Siewierskiej):

- Cywilizacje - jak powstają i jak umierają. Jakie cywilizacje występują obecnie i jakie mają źródła np. źródła cywilizacji konfucjańskiej.

- Religie świata - jakie, w jakiej kolejności powstały, ile procent wyznawców, czym róźnią się od siebie a w czym są podobne np. święte księgi różnych religii, miejsca kultu, cechy charakterystyczne, pojęcia, terminy i przedmioty związane z różnymi religiami np. z jakimi religiami związane są przedmioty: burka, grzebień, chałka?

Test będzie się składał z kilku części: testu wielokrotnego wyboru, pytań otwartych oraz zadań typu połącz pokrewne pojęcia.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Filozofia Indii - Wyklad 2, PSC (Porownawcze Studia Cywilizacji - kulturoznawstwo), Cywilizacja, kul
kulturoznawstwo cywilizacje
MAlOPOLSKI SZLAK ARCHITEKTURY DREWNIANEJ, II rok II semestr, BWC, Kultura, Fw kulturo jeszcze co
Judaizm - sciaga, II rok II semestr, BWC, Kultura, Fw kulturo jeszcze cos znalazlam
!!!DLUGOPISY - sciaga!!!2, II rok II semestr, BWC, Kultura, Fw kulturo jeszcze cos znalazlam
Prekolumbijskie - sciaga, II rok II semestr, BWC, Kultura, Fw kulturo jeszcze cos znalazlam
Kult maryjny, II rok II semestr, BWC, Kultura, Fw kulturo jeszcze cos znalazlam
Filozofia Indii - wyklad 6, PSC (Porownawcze Studia Cywilizacji - kulturoznawstwo), Cywilizacja, kul
Kulturo - sciaga, II rok II semestr, BWC, Kultura, Fw kulturo jeszcze cos znalazlam
Kultura i cywilizacja na antropologie, pedagogika resocjalizacyjna, antropologia kulturowa
praca 2 kultura a cywilizacja, studia
podstawowe pojęcia z kultur i cywilizacji
Filozofia Indii - Wyklad 1, PSC (Porownawcze Studia Cywilizacji - kulturoznawstwo), Cywilizacja, kul
Sztuka Indii, PSC (Porownawcze Studia Cywilizacji - kulturoznawstwo), Cywilizacja, kultura Indii
Filozofia Indii - wyklad 5, PSC (Porownawcze Studia Cywilizacji - kulturoznawstwo), Cywilizacja, kul
Filozofia Indii - Wyklad 4, PSC (Porownawcze Studia Cywilizacji - kulturoznawstwo), Cywilizacja, kul
3 Kultura a cywilizacja

więcej podobnych podstron