JOHANNES BRAHMS - Zigeunerlieder (Pieśni cygańskie)
Johannes Brahms (1833 - 1897) to kompozytor epoki romantyzmu, który pisał od 12. do 63. roku życia. Dzięki znajomości z R. Schumannem, który odkrył go jako geniusza muzyki niemieckiej (obwieścił to w swoim artykule Neue Zeitschrift für Musik), szybko stał się sławny. Sam nie zabiegał o to, gdyż był z natury wyobcowanym samotnikiem z wycofaną osobowością, ale dzięki temu bardzo emocjonalnym, co przekłada się na jego twórczość. Był bardzo płodnym kompozytorem jeśli chodzi o pieśni; można powiedzieć że były one źródłem, punktem wyjścia całej twórczości. W ciągu swojego życia napisał ich ok. 400.
Brahms uważał, iż jako kompozytor urodził się zbyt późno. Tym sformułowaniem dawał wyraz swemu przywiązaniu do tradycji, które wyrażało się w kontynuowaniu barokowych i klasycznych form oraz wzorców, uważanych w romantyzmie powszechnie za przebrzmiałe. Tym samym przeciwstawił się programowości w muzyce, pisząc muzykę absolutną.
Kompozytor większość pieśni pisał w pierwszej osobie, jako monolog. Lubował się w niskich głosach i ciemnej barwie. Wybierał teksty o ciemnym, melancholijnym nastroju, wykorzystywał formę zwrotkową oraz nawiązywał do muzyki ludowej. Stworzył nurt, w którym dźwięk ostatecznie zdominował w pieśni słowo, dlatego też komponował pieśni nie do tekstów najwyższej rangi niemieckich poetów, a do niemal całkowicie nieznanych.
Cykl odkryłam, gdy usłyszałam na koncercie jedną z pieśni. Postanowiłam sama zacząć nad nim pracować, gdyż jest w idealnej tessiturze dla mojego głosu. Urzekł mnie od pierwszej pieśni - piękny, poruszający do głębi tekst, w cygańskim duchu, który wcześniej już zachwycił mnie w Carmen Georges'a Bizeta, porywająca partia fortepianu, zmuszająca wręcz do tego, by nałożyć na nią nasycony głęboki dźwięk, śpiewać ciemniejszą barwą. Do pracy nad cyklem najbardziej zachęcił mnie jednak romantyczny charakter oraz możliwość różnorodnej interpretacji i budowania napięcia w każdej pieśni z osobna, dlatego, iż każda pieśń jest inna, ma odrębny charakter, mówi o zupełnie innych problemach, które na przestrzeni całego cyklu składają się w jedną całość.
Wszystkie te aspekty sprawiają, że trzeba włożyć mnóstwo wysiłku w pracę nad cyklem Zigeunerlieder, jednak satysfakcja wykonania jest tak wielka, że nie można się temu oprzeć.
Natalia Ołów