Wyższa Szkoła Społeczno-Przyrodnicza

Im. Wincentego Pola

W Lublinie

Podstawy turystyki

Imię i Nazwisko

I rok: Turystyka i rekreacja

PLAN PRACY:

1. Pojęcie agroturystyki

2. Rozwój agroturystyki

3. Jak założyć gospodarstwo agroturystyczne?

4. Jak zorganizować zakwaterowanie?

5. Jak zdobyć rynek?

6. Dla kogo agroturystyka?

7. Atrakcyjność turystyczna terenów

Co to jest agroturystyka?

Aby odpowiedzieć na to pytanie, trzeba pokrótce opisać zmiany na rynku turystycznym, jakie następują od lat osiemdziesiątych XX w. Pojawił się wtedy nurt, nazwany później turystyką przyjazną środowisku. W praktyce oznacza to, że dla wszystkich korzystających z turystyki nadrzędnym celem są takie zachowania i działania, które będą zgodne z wymogami ochrony środowiska. Dotyczy to więc społeczności przyjmującej gości, organizatorów turystyki, biur podróży, władz lokalnych i samych turystów. Warto zwrócić uwagę, że środowisko to nie tylko przyroda, ale także zabudowa, zwyczaje, ludzie i ich sposoby życia.

Mówiąc bardziej konkretnie, chodzi o taki rodzaj turystyki, który przynosi miejscowej ludności dochody nie tylko z racji zatrudnienia na przykład w jakimś ośrodku wczasowym, lecz powoduje, że większa część zysku, zamiast wypływać na zewnątrz, zostaje w danej wsi. Budując nowe obiekty, nie wybieramy najatrakcyjniejszych krajobrazowo miejsc, ale — żeby ich nie niszczyć — budujemy w pewnym oddaleniu. Hotele, restauracje i inne obiekty nie są lokalizowane poza istniejącymi układami osiedleńczymi, co sprawia, że nie tworzą się osobne dzielnice dla turystów i odrębne dla stałych mieszkańców. Wszyscy przebywają razem, kontaktują się ze sobą, rozmawiają i poznają się. Turyści nie narzucają swojego stylu życia i starają się, by ich obecność nie powodowała negatywnych następstw dla środowiska. Zachowują się tak, jakby to było ich własne, stałe miejsce zamieszkania. To tylko kilka cech przybliżających obraz turystyki przyjaznej środowisku.
Turystyka przyjazna środowisku — turystyka, która spełnia następujące funkcje:

• sprzyja poprawie jakości życia społeczności gospodarzy

• zapewnia gościom odpowiedniej jakości wypoczynek,

• nie powoduje dewastacji środowiska

Turystyka wiejska — każda forma turystyki odbywająca się w środowisku wiejskim i wykorzystująca jego walory. "Wiejskość" (przyroda, krajobraz, kultura, zabudowa itp.) jest tu główną atrakcją.
W obrębie tego nurtu (nazywanego też turystyką łagodną, zieloną, ekologiczną czy nawet ekoturystyką) mieszczą się turystyka wiejska i agroturystyka. Podobieństwa między tymi dwiema formami są tak duże, że terminy te często stosuje się zamiennie. Przykładowo: jeśli chodzi o bazę noclegową, to zarówno w turystyce wiejskiej, jak i w agroturystyce tworzą ją małe pensjonaty, schroniska, domy letniskowe, pokoje gościnne oraz nieduże pola kempingowe. Jednak podstawowa różnica tkwi w tym, że agroturystyka jest ściśle powiązana z rolnictwem. Czyli: jeśli pokoje gościnne lub pole kempingowe będą zlokalizowane na wsi, ale nie w czynnym gospodarstwie rolnym, to nie będzie to agroturystyka. Zdarza się, że pod nazwą "agroturystyka" kryją się formy turystyki dalekie od rolnictwa lub nie mające z nim nic wspólnego. Jest to nieuzasadnione, gdyż wprowadza klienta w błąd, bowiem nie znajduje on tego, czego oczekiwał, na przykład zwierząt.

Agroturystyka jest formą turystyki wiejskiej związaną z rolnictwem. Gospodarstwo rolne stanowi bazę noclegową i główną atrakcję turystyczną dla potencjalnego agroturysty. Czynnikami, które skłaniają ludzi do wybierania, uczestnictwa we wczasach na wsi są:
* chęć spędzenia czasu w odmiennym niż dotychczas środowisku (np. osoby nie posiadające krewnych na wsi mają teraz możliwość pobytu właśnie tam);
* niski koszt wczasów w gospodarstwie rolnym;
* posiłki dla letników przygotowywane z produktów pochodzących z gospodarstwa właścicieli, są wolne od chemii (np. mleko prosto od krowy, chleb wiejski, miód z własnej pasieki, itp.);
* możliwość praktycznego poznania pracy w gospodarstwie rolnym (np.¬ pomoc przy żniwach czy sianokosach, dojenie krów, karmienie inwentarza);
* czynny relaks (jazda konno, zbieranie jagód czy grzybów, kąpiel w rzece, itp.),
*zwiedzanie parków narodowych, krajobrazowych rezerwatów przyrody,
* korzystanie z ciszy, spokoju, walorów małego ruchu i przede wszystkim świeżego powietrza.

Na rozwój ekonomiczno - społeczny agroturystyki mają wpływ m.in. takie cele jak:
* wzrost poziomu kulturalnego mieszkańców wsi,
* stworzenie możliwości atrakcyjnego wypoczynku,
* ochrona walorów turystycznych,
* źródło utrzymania i dochodów miejscowej ludności,
* aktywizacja miejscowego rynku pracy,
* rozbudowa i modernizacja gospodarstw rolnych,
* stymulacja rozwoju gospodarstw rolnych świadczących usługi turystyczne oraz miejscowej infrastruktury.

Korzyści z agroturystyki:
* dodatkowe źródło dochodu gospodarstw rolnych;
* promocja regionu;
* aktywizacja środowiska w kierunku rozwoju usług;
* poszerzanie horyzontów ludności wiejskiej, otwarcie na świat.

Agroturystyka to szansa rozwoju małych gospodarstw, dla których specjalizacja w produkcji rolnej jest obca. Aby popularyzować gospodarstwa agroturystyczne, powstają profesjonalnie działające stowarzyszenia agroturystyczne, które mają za zadanie wypromować wypoczynek na wsi. Pożyczki i dotacje dla rolników są tutaj bardzo istotnym narzędziem finansowania tej działalności przez władze zarówno lokalne jak i władze państwowe.

W Unii Europejskiej agroturystyka jest wspierana przez specjalne programy, których zadaniem jest wspomaganie rozwoju terenów rolniczych. Można tu wymienić np. Interreg lub Leader.

Dla 10% rolników w Unii Europejskiej agroturystyka jest źródłem utrzymania. Czerpanie profitów z tej działalności wymaga oczywiście wcześniejszych nakładów, ale jak widać na wielu przykładach na pewno się one zwracają. Agroturystyka stanowi aż 15% udziału w całym rynku turystycznym UE.

Rozwój agroturystyki

Temat agroturystyki rozkwitł w Polsce kilkanaście lat temu, czyli stosunkowo niedawno. Z uwagi na „świeżość” dziedziny, pojęcie to rzadko pojawia się w literaturze naukowej. Wzrost zainteresowania agroturystyką w Polsce w ostatnich latach nie jest oczywiście równoznaczny z tym, że dopiero teraz zagrody wiejskie otwierają się dla obcych gości. Już na początku XIX wieku Tytus Chałubiński tak spopularyzował wakacyjne pobyty u górali podhalańskich, że został okrzyknięty „turystycznym odkrywcą Tatr i Podhala”.

Z kolei Spółdzielnia Turystyczno-Wypoczynkowa „Gromada” już w 1937 roku wprowadziła w Polsce pierwsze formy zorganizowanego wypoczynku na wsi. Popularne od wczesnych lat powojennych do końca lat osiemdziesiątych „wczasy pod gruszą” były kontynuacją tych działań. Ze względów wydaje się politycznych ten rodzaj wypoczynku zamieniono na różne zorganizowane formy turystyki masowej, sponsorowanej przez przedsiębiorstwa państwowe. Znaczne różnice w modelu spędzania wakacji „pod gruszą” w porównaniu z obecnym modelem spędzania urlopów na wsi nie są istotne z punktu widzenia doświadczenia, jakie z biegiem czasu pod kątem działalności rekreacyjnej nabrała wieś. Historia agroturystyki nie jest więc zbyt długa.

Agroturystyka rozwija się w różnych regionach kraju w różnym tempie. Zjawisko to można obserwować od początku lat 90-tych. I trzeba oczywiście z niego wyciągać odpowiednie wnioski. Na przykład - można zauważyć, że największym zainteresowaniem cieszą się obszary charakteryzujące się szczególną atrakcyjnością turystyczną, gdzie panują wyśmienite warunki do wypoczynku, a przyroda jest w niewielkim stopniu, dotknięta ręką człowieka. Ciężko mówić w dobie globalnych zanieczyszczeń o środowisku naturalnym nienaruszonym działaniami antropogenicznymi. Należy raczej używać pojęcia środowisko przyrodnicze, ponieważ wspomniane zanieczyszczenia globalne (np. zanieczyszczenie powietrza, lub niewidzialne zanieczyszczenia w postaci fal radiowych) dotarły przecież nawet do miejsc, na których stopa ludzka jeszcze nie stanęła.

Do regionów atrakcyjnych turystycznie w Polsce można niewątpliwie zaliczyć:  Pobrzeża Szczecińskie, Koszalińskie i Gdańskie , Pojezierze Pomorskie, Pojezierze Mazurskie, Suwalskie, Lubuskie, Przedgórze Sudeckie i Sudety, Wyżynę Krakowsko - Częstochowską, Roztocze, Podkarpacie i Karpaty.

Wypoczynek na wsi niewątpliwie przeżywa swój renesans. Jedną z oczywistych przyczyn jest pogarszanie się od pewnego czasu sytuacji ekonomicznej rolników w związku z przemianami całej gałęzi przemysłu w którym pracowali. Zjawisko to objęło zdecydowaną większość  krajów Europy. Przekłada się to na spadek poziomu życia rodzin utrzymujących się z rolnictwa. Agroturystyka jest rozwiązaniem, jest odpowiedzią na te bolączki. W obliczu rosnącego bezrobocia reaktywowano sposób uzyskiwania dodatkowych dochodów na miejscu. Urzędy Statystyczne podają, że nawet połowa rolników czerpie w Europie Zachodniej ponad 50% swoich zysków z działalności pozarolniczej, do której zalicza się oczywiście działalność turystyczna.

Kolejnym powodem jest znudzenie turystów zatłoczonymi miejscami i dla tego wybierają oni właśnie wypoczynek na wsi, który poprzez konieczność bliskiego obcowania z przyrodą, czyni znalezienie ciszy i spokoju łatwiejszym. Niewątpliwym atutem wypoczynku na wsi jest też zauważalnie czystsze powietrze, a częstotliwość odwiedzin tych rejonów wzrasta w takim tempie, że w pewnym sensie można się pokusić o stwierdzenie, że powstała moda na agroturystykę.

Jak założyć gospodarstwo agroturystyczne?

Wydawałoby się że, aby założyć gospodarstwo agroturystyczne należy wejść w posiadanie zwykłego gospodarstwa z ładnym widokiem na pole i udostępnić je turystom. Niestety jednak nie zapewnia to jeszcze oszałamiającego sukcesu. Wymagania turystów z sezonu na sezon są coraz bardziej wygórowane. W takim razie aby  ich przyciągnąć wieś powinna mieć w sobie jeszcze coś specyficznego. Na przykład na Radomszczyźnie, na terenach, na których występuje w obfitych ilościach wierzba, stowarzyszenie „Kraina Kugla” promuje wiklinę, jako lokalny produkt przyciągający turystów. Przyjezdni są zafascynowani mnogością wyrobów z tego surowca. Pomysł jednym słowem odniósł sukces.

Otwierając gospodarstwo agroturystyczne należy spróbować przewidzieć, dla czego turysta będzie chciał wydawać pieniądze właśnie u nas. Na rozwój regionu lub wsi gospodarz ma znikomy wpływ. Lokalizacja gospodarstwa na terenie atrakcyjnym turystycznie stanowi już dobry punkt wyjścia. Szanse powodzenia zwiększa składnik tej atrakcyjności, jakim jest krajobraz. I chodzi tu nie tylko o ten naturalny, ale także krajobraz wsi, czyli rodzaj zabudowy. O kolejne kilka procent szanse zwiększa więc tradycyjny, wiejski styl. środowisko Bez infrastruktury ogólnej, czyli wodociągu, punktów handlowych i usługowych, służącej przecież również mieszkańcom a nie tylko turystom - można o agroturystyce jedynie pomarzyć. Istotną rolę będzie też grała infrastruktura turystyczna - bo przecież goście muszą mieć zapewnioną rozrywkę również w niepogodę lub poza sezonem grzybowym...

Przedsiębiorca, gdy otoczenie kwalifikuje się do umieszczenia w nim gospodarstwa agroturystycznego, powinien skupić całą swoja uwagę na przystosowaniu swojego gospodarstwa. W praktyce funkcjonują gospodarstwa, które nie spełniają modelowych założeń, jednakże te wytyczne należy wymienić:

1. Zazieleniona przestrzeń wokół domu do wypoczynku,

2. możliwość w miarę łatwego dojazdu, parking lub garaż,

3. różnorodne hodowle i uprawy w ramach tego samego gospodarstwa,

4. oferta żywności ekologicznej,

5. szczególne zwrócenie uwagi na ochronę środowiska: segregacja śmieci, uzdatnienie wody itp.

6. dodatkowymi atutami z reguły okazują się: miejsce na ognisko/grila, mini plac zabaw dla dzieci, rowery, wędki itp.

Jedna osoba obsługująca kilku gości (wyżywienie plus zakwaterowanie) powinna się liczyć ośmiogodzinnym dniem pracy.

Jak zorganizować zakwaterowanie?

Przystosowując pokoje do agroturystyki, należy przez cały czas pamiętać, że goście oczekują od tego rodzaju wypoczynku kameralnego i przytulnego klimatu. Stąd też wynika ograniczenie, które odnosi się do maksymalnej liczby pokoi i łóżek w gospodarstwie. Największym minusem takich ograniczeń jest oczywiście to, że dodatkowe inwestycje będą się długo zwracać. Plusem z kolei - to, że pomaga utrzymać „domowy” charakter usług, a to przecież jest właśnie największą atrakcją takiego wypoczynku.

Na początku należy podjąć decyzję, ilu osobowe będą pokoje. Należy też pamiętać, że pokoje wieloosobowe są łatwo akceptowalne jedynie przez młodzież. Dysponując tylko dużymi pokojami, można rozważyć postawienie ścianek działowych. Każdy jednak powstały w ten sposób pokój powinien mieć własne okno. Istotną kwestią są też wygodne łóżka - muszą być wyposażone w niezniszczone materace a kolorystyka powinna harmonizować z wystrojem pokoju.

Nastawiając się na bardziej wymagających klientów można podwyższyć standard pokoju wzbogacając go dodatkowo o dywan i dywaniki przy łóżkach, fotele, półki, obrazy, lampki nocne, czajnik elektryczny i radio lub telewizor. Warto też stosować przy wykończeniu niełatwo palne materiały.

Drugą możliwością jest oczywiście udostępnienie gościom osobnego mieszkania. Domki letniskowe są coraz popularniejsze nie tylko w Polsce. Zapewniają one więcej prywatności i są wygodniejsze, w ramach tego samego mieszkania jest też do wyłącznej dyspozycji turystów kuchnia i łazienka. Jest to więc idealne rozwiązanie dla rodziców z małymi dziećmi. Mieszkanie wczasowe jest również dobrym rozwiązaniem dla gospodarza, który również może zachować dzięki temu więcej prywatności i nie absorbuje zbytnio jego uwagi. Osobne mieszkanie może zostać stworzone na bazie nie używanego strychu, budynku mieszkalnego lub całego piętra domu.

Ciekawym sposobem udostępnienia swojego gospodarstwa turystom jest stworzenie przyzagrodowego pola namiotowego. Duże i przepełnione pola kempingowe przegrywają coraz częściej w konkurencji z właśnie małymi polami przy gospodarstwach rolnych. Takie rozwiązanie jest bardzo korzystne dla obu stron, zwłaszcza, gdy w pobliżu jest zlokalizowany atrakcyjny zielony wolny teren. Nieduże ceny za wynajem miejsca na polu, są rekompensowane ilością gości.

Jak zdobyć rynek?

Układając strategię dla własnego gospodarstwa agroturystycznego należy pamiętać o tym, że wybór tej właśnie formy wypoczynku przez turystów jest podyktowany generalnie umiarkowanymi cenami, które są konkurencyjne w porównaniu z innymi wczasami, a wypoczynek jest dostosowany do potrzeb rodziny.

Należy szczególnie skorzystać z wyników badań marketingowych, które podpowiadają, że specjalnymi względami powinny podczas wypoczynku cieszyć się dzieci. Dla tego należy posiadać odpowiednią liczbę zwierząt oraz zapewnić bezpieczny z nimi kontakt, należy zaopatrzyć się w różnorodne urządzenia do zabawy jak i w miarę możliwości zapewnić im kontakt z innymi dziećmi.

Starsza klientela jest bardziej wymagająca, dla tego też trzeba brać pod uwagę jej wymagania i zapewnić wygodne wejście pod prysznic, bezpieczne schody, wygodne łóżka, fotele i krzesła, ale przede wszystkim nastawić się na konieczność częstszego towarzyszenia takim osobom i pomagania w pewnych sytuacjach.

Należy również przyszykować się na przyjazd miłośników przyrody lub grup towarzyskich. Z kolei w przypadku turystów zagranicznych, należy zwrócić szczególną uwagę na ochronę środowiska, czyli przede wszystkim segregację odpadów, oraz odpowiednie miejsce do parkowania pojazdów.

Dla kogo agroturystyka?

Zasadniczo agroturystyka jest więc wskazana dla wszystkich, ponieważ większość naszych protoplastów żyła na wsi, i podświadomie każdy na pewno chciałby się choć na kilka dni w roku przenieść się „do tych pagórków leśnych, do tych łąk zielonych”. Pomimo różnych przyzwyczajeń do wygód i zdobyczy cywilizacji ostatnich dekad, każdy będzie na pewno już po kilku godzinach „powrotu do korzeni” czuł się swobodnie.

Agroturystyka jest dla ludzi, którzy chcą odpocząć z dala od miejskiego zgiełku, którzy cenią unikalność przyrody, niepowtarzalność oraz ciekawi są funkcjonowania gospodarstw rolnych i nie chcą ograniczyć się jedynie do zakwaterowania się w danym miejscu.

Atrakcyjność turystyczna terenów:

Ogromną popularnością wśród turystów cieszą się obszary posiadające wysokie walory wypoczynkowe. Najchętniej odwiedzane są miejsca w klimacie o wartościach terapeutycznych, gdzie można regenerować siły fizyczne i psychiczne.

Malowniczo położone tereny o walorach krajoznawczych, gdzie można spotkać osobliwości fauny i flory, gdzie można oglądać zabytki i historyczne zespoły urbanistyczne, cieszą się tak samo wysokim zainteresowaniem jak tereny o walorach specjalistycznych, umożliwiających uprawianie różnych form turystyki kwalifikowanej, tj. żeglarstwa, windsurfingu, narciarstwa lub wędrówek górskich. Godne uwagi jest to, że u podstaw popytu turystycznego, jako najsilniej wpływającego czynnika, leżą zasoby przyrodnicze.

Prosta suma poszczególnych składników środowiska nie będzie utożsamiana z atrakcyjnością turystyczną obszaru. Porównując dwie specyfiki - terenów rekreacyjnych i terenów przeznaczonych do innych form użytkowania gospodarczego - należy podkreślić, że ta pierwsza nie jest zwykłym zbiorem komponentów środowiska przyrodniczego, ale konkretnym układem przydatnym tylko rekreacji. Rekreacja ceni sobie przede wszystkim czyste powietrze, szczególne walory mikroklimatyczne miejscowości, ukształtowanie powierzchni i związane z nim rozmieszczenie i rodzaj akwenów wodnych, bogactwo szaty roślinnej i świata zwierzęcego. Areał ziemi możliwy do penetracji z pewnością nie jest aż tak ważny, jak walory estetyczne, krajobrazowe.

BIBLIOGRAFIA:

Drzewiecki M., Podstawy agroturystyki, OPO, Bydgoszcz 2001.

 Sznajder M., Przezbórska L., Agroturystyka, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2006.

Wiatrak A. P., Agroturystyka w Polsce - stan i możliwości rozwoju, „Roczniki Naukowe SERiA” 2000, t. II, z. 1.

---