F I L O Z O F I A
wykłady
Termin FILOZOFIA - miłowanie mądrości, termin ten określił Pitagoras , składa się on dwóch słów greckich:
Filen - kochać, pożądać, dążyć
Sofia - mądrość
Wiedzę prawdziwą posiada Bóg człowiek może jedynie dążyć aby posiąść boską wiedzę i mądrość. Mądrość jest to znajomość prawdy we wszystkich sprawach
Obszar wiedzy która ma podstawy w starożytności VII , VIII w. p.n.e pierwszy filozof Tales z Miletu. Filozofią zajmują się miłośnicy mądrości, filozofia jest zawarta pomiędzy miłości, a głupotą.
Określenia miłości w języku greckim:
Agapen - miłować racjonalnie
Files - miłowanie o charakterze emocjonalnym
Eros - miłowanie zmysłowe
Pitagoras szukał prawdy w świecie, w liczbach, matematyce. Przeświadczenie że sens świata zawarty jest w liczbach 1+2+3+4= 10
punkt
zbiór punktów, odcinek
trójkąt
figura, płaszczyzna
Dziewiątym następcą Pitagorasa był Platon, a dziesiątym Arystoteles
Filozofia swoje szczyty osiągnęła za czasów Platona i Arystotelesa. Trzydzieści wieków rozważań humanistyczna albo antropocentryczna filozofii
Nie ważne jest poznanie przyrody ponieważ działa na zasadzie związków przyczynowych, na które człowiek nie ma wpływu ważne jest poznanie człowieka - Arystoteles
Człowiek jest wolny, powinien poznać samego siebie. Sens filozofowania polega na poznaniu swojej natury, duszy aby troszczyć się o siebie, aby kształtować swoją osobowość.
SOKRATES - pisali o jego życiu Platon i Arystoteles. , posiadamy 35 dialogów i 7 listów Platona oraz 6 tomów dzieł Arystotelesa.
Arystoteles określił, że każdy człowiek ze swej natury posiada cztery predyspozycje:
do myślenia naukowego
do myślenia teoretycznego
do myślenia praktycznego
do myślenia intuicyjnego
Owocem tego myślenia są cztery rodzaje wiedzy:
1 . wiedza naukowa
2. wiedza filozofii teoretycznej - filozofia pierwsza
3. filozofia praktyczna
4. znajomość najwyższych zasad
Przedział zainteresowania wiedzy:
Rzeczy ogólne i konieczne związki przyczynowo-skutkowe
Znajomość przyczyn i zasad /fizyka i matematyka/ jakie są pierwsze przyczyny
Uniwersalne cztery przyczyny , wszystko co istnieje ma przyczyny : budulcowe, sprawcze, formalne, celowe - filozofia teoretyczna “byt”
Filozofia praktyczna dotyczy rzeczy które mogą się mieć inaczej, tego na co człowiek ma wpływ filozofia spraw ludzkich
Myślenie intuicyjne określa jak funkcjonuje byt, wszelkie istnienie, podlega prawom życia i gnicia.
Rodzaje nauk wg Arystotelesa
Nauki teoretyczne
Nauki praktyczne - humanistyczne
Nauki pojedyncze - wytwórcze, techniczne
Obszary filozofii teoretycznej wg Arystotelesa
FILOZOFIA PIeRWSZA
TEOLOGIA -metafizyka , co ponad przyrodą
FIZYKA - natura przyrody
PSYCHOLOGIA - wiedza o duszy człowieka
MATEMATYKA - formy funkcjonowania natury
FILOZOFIA PRAKTYCZNA
POLITYKA - dzieło “Polityka” - polis - państwo doskonałość , umiejętność kierowania wspólnotą
ETYKA
ESTETYKA
EKONOMIA
“Polityka” - człowiek jest niedoskonały, jest zwierzęciem stadnym, stworzonym do życia we wspólnocie, mężczyźnie do realizacji jego potrzeb potrzebna jest kobieta, rodzinie dziecko podstawę komórki społecznej tworzy rodzina mąż, żona, dziecko + gospodarstwo domowe do realizacji swoich potrzeb tworzą gminy, wspólnoty, państwa. Państwo jest bytem doskonałym.Doskonałość jest to takie istnienie które do swego istnienia nie potrzebuje innych istnień, jest
samowystarczalne autarkiczne. Podstawową kategorią polityki jest doskonałość
Etyka - wiedza o zachowaniu się człowieka, postępowaniu człowieka, podstawową kategorią wiedzy jest dobro i zaprzeczenie zło. Dobro jest urzeczywistnieniem potrzeb, pragnień i zamiarów przez człowieka.
Estetyka -“Retoryka” “Poetyka” definiuje piękno jako podstawową kategorię estetyki.
Piękno jest to umiejętność naśladowania natury tam gdzie jest ona dokonała albo poprawianie tam gdzie jest niedoskonała
Ekonomia - Podstawową kategorią jest sprawiedliwość wyznawanie zasady funkcjonowania w życiu społecznym sprawiedliwości
sprawiedliwość legalna -dawanie przez każdego obywatela tego co się państwu należy
(świadczenie na rzecz państwa - podatki)
sprawiedliwość dystrybutywna -rozdzielna , dawanie przez państwo tego co się obywatelowi należy
sprawiedliwość ekwiwalentna - równoważna, polega na wymianie dóbr i usług między obywatelami bez strat i zysków.
sprawiedliwość społeczna- międzynarodowa dawanie przez grupę społeczną innej grupie tego co jej się należy
Filozofia współczesna uprawiana jest w czterech działach podstawowych:
Historia filozofii, analizowanie, opisywanie i syntezowanie poglądów filozoficznych.
żywotami i poglądami filozofów .
Diogene Leoartio - “Żywoty i poglądy filozofów”
Ontologia - metafizyka, onto - byt, nauka o bycie, funkcjonowaniu bytu -struktury
Dziedziczny obszar filozofii teoretycznej Arystotelesa
Epistemologia - gnoseologia , gnos - poznanie, episteme - wiedza - nauka o wiedzy
Gnosteologia - nauka o poznaniu
Aksjologia - aksis - wartość, coś godnego wyboru przez człowieka, nauka o wartościach
Rozpatruje rzeczy w perspektywie prawdy, dobra , piękna i sprawiedliwości
Badeńska szkoła filozoficzna
Filozofia jest w obszarze licznych trudnych do określenia działach szczegółowych nazwanych działami przedmiotowymi filozofii np. filozofia człowieka, społeczna, przyrody, techniki sukcesu itp. - zajmuje się jednostkowym bytem.
Rudolf Carnap powiedział ,że filozofia jest czynnością znajdowania znaczeń, głównym zadaniem filozofii jest krytyczna spekulacja na temat wszechświata.
Arystoteles ` “Metafizyce” napisał, że filozofia nie jest nauką ale jest królową wszystkich nauk tak jak królowa panuje nad poddanymi ale sama nie jest poddana.
Filozofia jest najogólniejszą wiedzą o przyrodzie, społeczeństwie
oraz człowieku ,zasadach jego myślenia - Pitagoras
Historia filozofii”
1. filozofia starożytna , okres VIII w p.n.e do IV w n.e dokumentowana jest na filozofii
Grecji i starożytnej filozofii rzymskiej.
2.od V w do XIV w okres filozofii średniowiecznej,
3.od XV w rozpoczyna się epoka filozofii nowożytnej
4.od lat '30 XIX w epoka filozofii współczesnej , od nurtu zwanego pozytywizmem
Ad.1 Trzy wielkie etapy rozwoju filozofii starożytnej -( punktem odniesienia jest Sokrates)
szkoły przed sokratyczne- presokratyzm
szkoła sokratyczna
szkoła po sokratyczna -postsokratyzm
Sofiści - za twórcę szkoły sofistycznej uważa się Protagorasa (dobrze!), traktowana jest krytycznie przez filozofów , jest nazwą negatywną- sofista do mędrek, to ten któremu się zdaje że zna prawdę
Protagoras powiadał - miarą wszechwiedzy jest człowiek istniejący że istnieje, nieistniejący, że nie istnieje - nie ma prawdy, prawda nie istnieje, są tyko sądy o rzeczach, o każdej rzeczy są co najmniej dwa sądy sprzeczne, wykluczające się nie rzecz w znalezieniu sądu prawdziwego ale w przekonaniu do dowolnego sądu
Rozwinęła się erystyka - sztuka przekonywania i retoryka - sztuka przemawiania
Nauczycielem Sokratesa był sofista .Sokrates ciągle szukał prawdy i nie mógł jej znaleźć. Platon uczeń Sokratesa - pseudonim Arystotelesa.
Platon - szeroki
Szkoła Platońska została nazwana Akademią. (miejsce gdzie odbywały się spotkania filozofów gaj na gruntach Akademosa)
“WIEM, ŻE NIC NIEWIEM” - Sokrates
Wiem, że nie posiadam tej prawdy
Szkoły postsokratyczne - szkoły etyczne, sztuki życia, stoicyzm, hedonizm - hedone - przyjemność podstawową potrzebą człowieka jest doznanie przyjemności, zwłaszcza zmysłowej.
Ad.2 Szkoły średniowieczne:
- neoplatońska nawiązywała do Św. Augustyna - augustianizm
- arystotelesowska nawiązywała do Św. Tomasza z Akvinu - tomizm
Ad.3 Szkoły nowożytne:
racjonalizm - Kartezjusza w XVII w
empiryzm - J.Locke w XVI w.
Ad.4 Pozytywizm w latach ` 30 XIX w stworzył myśliciel francuski August Comte- występował z ideą fizyki społecznej- należy usprawnić społeczeństwo, zaproponował termin socjologia - nauka pozytywna o społeczeństwie. Rodzaj ludzki rozwija się analogicznie jak rozwija się osobowość każdego człowieka od dzieciństwa poprzez młodość do dojrzałości.
Dzieciństwo - etap teologiczny , związki z bogami
Młodość - etap metafizyczny, związki z czymś ponad przyrodą
Dojrzałość - etap pozytywny - dzięki postępowi nauki , przyczyny widać w faktach
Pozytywizm zajmuje się tym co konkretne, co rzeczywiste.
Pierwszy pozytywizm - nawiązywał do spraw o uniwersaliach , do średniowiecza, czy istnieją
uniwersalia czyli byty ogólne tak samo jak byty konkretne- realizm , nominalizmu - stanowiska.
Realizm -byty ogólne istnieją tak samo jak byty jednostkowe.
Nominalizm -byty ogólne nie istnieją, istnieją tylko nazwy konkretne, nazwy ogólne są
Nazwami których nie ma.
Pod koniec XIX w. - drugi pozytywizm - empiriokrytycyzm tworzony przez Awenariusa Macha
XX w. trzeci pozytywizm - Koło wiedeńskie Moric Schlicke.
Pod koniec XIX w. wysnuto teorię, że fakty trzeba poddać krytycznej analizie, my poznajemy fakty za pomocą języka dlatego trzeba skupić fakty na analizie języka. Nie możemy rozstrzygać o prawdzie i fałszu na podstawie zdań ogólnych, nie możemy rozstrzygać w stosunku do wartości.
Neopozytywizm - powiada, że jedynie epistemologia jest potrzebna w filozofii .Redukując filozofie do epistemologii posługiwał się neoklasycyzm definicją prawdy- zgodność sądu myśli z rzeczywistością.
Prawda zdania konkretnego z faktem, prawda absolutna nie istnieje, wiedza ludzka ma charakter hipotetyczny
wiedza ludzka ulega zmianie poprzez proces konfirmacji, weryfikacji hipotez, popr5zez dyskonfirmację i falsyfikację hipotez. Wiedza jest relatywna, wiedza się zmienia, ludzie posługują się sądami o realnym stopniu prawdopodobieństwa.
Egzystencjonalizm - filozofia współczesna jest rozwijana w konwencji
teistycznej (Bóg) - uczony niemiecki K. Jaspers
ateistycznej - J.P..Saitre
Wychodzi z przeświadczenia, że człowiek jest “ pęknięciem w bycie”, funkcjonuje w oparciu o związki przyczynowo-skutkowe człowiek jest wolny jest niezdeterminowany (“Byt i Nicość ` - Saitre) poprzez swoje wybory, kształtuje swoje wybory. człowiek jest bezwzględnie odpowiedzialny za swoje czyny, co stwarza poczucie lęku i beznadziejności, prowadzi do skrajnego pesymizmu.
SENS EGZYSTENCJONALIZMU
“egzystencja poprzez esencję” - człowiek poprzez swoje wybory kształtuje swoją egzystencję
Człowiek jest wolny ale wolność negatywna, człowiek nie wie co wybierać, nie wie jak żyć.
K.Jaspers - w młodości ludzie dążą do piękna, do doznawania przyjemności
ludzie dojrzali wybierają model życia etycznego
ludzie w wieku starczym - model religijny mając nadzieje, że istnieje Bóg
Egzystencjalista ateista -nie odwołuje się do zasad moralnych , “wolność ma gorzki smak” - Saitre.
Filozofia dialogu -spotkania inkontrologia - spotkanie
W latach '20 XX w. Martin Buber uczony żydowski piszący po niemiecku twierdzi, że prawda o świecie,
Mądrość rozrzucona jest po wszystkich ludziach, nikt nie ma patentu naprawdę, aby tę prawdę zgrupować to trzeba aby ludzie wymieniali między sobą prawdy, muszą się spotykać.
Sens ludzkiego życia polega na spotykaniu się aby rozmawiać, dyskutować. Spotkania ludzi bywają o maksymalnym lub minimalnym sensie - teolog z teologiem prowadza monolog “0” przyrostu wiedzy ateista - teolog -=tak
postmodernizm - lata '80 i ` 90 XX w. -J.Derrid - algierczyk- treścią kluczową dla postmodernizmu jest działanie, aktywność, nawiązuje do filozofii F.Nietzchego- że świat jest stawaniem się, aby się doskonalić trzeba niszczyć., dokonuję tego ludzie mocni /nadludzie/, sens ludzkiego życia polega na niszczeniu
Postmodernizm łamie konstrukcje- trzeba niszczyć i budować nowy świat, wojny które niosą zniszczenie ocenia się jako dobre.
Uniwersalizm - metafilozofia - Janusz Krawczyński “Uniwersalizm jako metafilozofia”
Prawda ożyciu i śmierci jest rozrzucona .trzeba zbierać prawdę żeby posiąść mądrość
Postawa i pogląd uznający dominacje człowieka nad częściami, ogółu nad jednostkami.