saarni(1), Pomoc Psychologiczna

Saarni -kompetencja emocjonalna i samoregulacja w dzieciństwie

Kompetencja emocjonalna - skuteczność w przeprowadzaniu wywołujących emocje transakcji społecznych

Skuteczność- zdolności i umiejętności jednostki, pozwalające jej osiągnąć wybrany cel

Skuteczność + transakcje społeczne wywołujące emocje ->zagadnienia ludzkich reakcji emocjonalnych, strategicznego wykorzystania wiedzy o emocjach i zdolności do ich wyrażania w kontaktach z innymi ludźmi.

Kompetencja - prowadząca do rozwoju jednostki zdolność angażowania się w transakcje w zmiennym i niekiedy nie sprzyjającym środowisku społeczno-fizycznym

Umiejętności emocjonalne - ważny jest aspekt efektywnego funkcjonowania jednostki, nierozłącznie związany z emocjonalną kompetencją

Reakcje emocjonalne są kontekstowo zakotwiczone w znaczeniach społecznych, kompetencja emocjonalna związana jest z kontekstem kulturowym. Ewolucja biologiczna wykształciła w człowieku emocjonalność, ale wchodzenie w stosunki z innymi ludźmi stało się źródłem różnicowania w doświadczaniu emocji, radzenia sobie z nimi i powstania środków ich wyrazu. Relacje interpersonalne i stany emocjonalne wpływają na siebie wzajemnie.

Wilson- charakter moralny (lub poczucie moralności). Umiejętności emocjonalne oddzielone od poczucia moralności nie stanowią prawdziwej emocjonalnej kompetencji. Jej immanentnym składnikiem jest zdolność właściwego postępowania.

Samoregulacja

Block i Block - kontrola ego
Zdolność przystosowawczego i elastycznego sterowania własnymi działaniami, myślami, uczuciami w zróżnicowanych okolicznościach naturalnych i kontekstach społecznych; optymalna sprzyja dobremu samopoczuciu, poczuciu skuteczności i łączności z innymi
U dzieci:

U rozwijających się dzieci jest odzwierciedleniem rosnącej złożoności ich procesów poznawczych, różnorodności przechodzonych doświadczeń i możliwości wyuczenia nowych sposobów radzenia sobie w stresujących sytuacjach oraz tego czy otrzymywały od bliskich odpowiednie wsparcie;
im młodsze dziecko tym bardziej prawdopodobne, że będzie szukało w sytuacjach stresowych pomocy w regulacji u opiekunów;
rozwój świadomego przeżywania emocji pozwala radzić sobie dziecku z doświadczeniami przez zmiany sposobów wyrażania emocji

elastyczność samoregulacji

przejawia się w progu tolerancji emocji negatywnych
Elastyczne jednostki - świadome swoich uczuć, strategicznie skłaniające się ku ich szczeremu lub zmodyfikowanemu wyrażaniu, uzależniając to od kontekstu w którym ich doświadczają
Dobra zdolność samoregulacji - wykorzystywanie swoich reakcji emocjonalnych jako wskazówek co do sposobów działania i radzenia sobie w danym związku

Thompson - „regulacja emocjonalna składa się z zewnętrznych, jak i wewnętrznych procesów odpowiedzialnych za śledzenie, ocenę i modyfikację reakcji emocjonalnych (szczególnie zaś ich intensywności i rozkładu czasowego), które służą osiągnięciu wyznaczonego przez jednostkę celu”

Doświadczenie emocjonalne jest zintegrowane z systemem „ja” .

Subiektywne i obiektywne „ja”

Koncepcja dualizmu „ja” - Cooley i James

Ja subiektywne

pozbawione świadomości samego siebie,
rola: przetwarzanie danych płynących z doświadczeń; nazywane również „ja egzystencjalnym” (lub „I”);
posiada wiedzę praktyczną, która uzewnętrznia się w działaniach rutynowych i w działaniu intencjonalnym
wytwarza się na fundamencie zachowań intencjonalnych
w pewnej mierze pojawia się w bardzo wczesnym wieku, jednak dopiero gdy człowiek posiądzie zdolność refleksji nad samym sobą, rozwija obiektywną samoświadomość; nasze związki z innymi ludxmi stanowią klucz do tego jak opisujemy siebie, a zatem klucz do rozwoju pojęcia „ja”, inni zapewniają w tym procesie sprężenie zwrotne; w miarę dojrzewania dzieci i młodzież potrafią decydować, czy warto wpływać na to, jakimi się wydają w oczach innych ludzi; jednostki które w nadmiernym stopniu opierają się na ocenach innych, nie na samoocenie mają większą skłonność do niższej samooceny (i częściej w wyniku tego doznają huśtawki nastrojów i negatywnych emocji)

Ja obiektywne

W nim zawiera się samoświadomość
Nazywane: jak kategorialnym (bo ludzie opisują siebie w terminach określonych kategorii leksykalnych), pojęciem „ja” lub „ja” społecznym („me”)

Neisser

Zainteresowanie sferą poznawczą, percepcja i nabywaniem umiejętności jak ogólnym wykładnikiem przystosowania jednostki ludzkiej do zróżnicowanych typów środowiska
„ja” ekologiczne

Pojęcie stworzone na podstawie obserwacji postrzegania otoczenia pod względem stwarzanych przez nie możliwości wchodzenia w interakcje
Podobne do „ja” subiektywnego - zaakcentowanie zaangażowania jednostki w transakcje między elementami otoczenia, które pozwalają na interakcję lub ją ułatwiają
Z racji związku z otoczeniem ekologicznym (które obejmuje innych ludzi)ma znaczenie w rozwoju kompetencji emocjonalnej; również otoczenie społeczne może być spostrzegane jako stwarzające możliwości lub okazje do wchodzenia w interakcje

Rozszerzone „ja”

Ja rozszerzone w czasie
Pozostajemy w relacji nie tylko z aktualnym otoczeniem, ale myślimy również o przeszłości i przyszłości
Pozwala nam wyobrażać sobie to co możliwe, nie tylko to co się dzieje faktycznie
Rola oczekiwań - wpływają na to czego poszukujemy lub unikamy w środowisku fizycznym lub społecznym; mogą się zasadzać na własnych doświadczeniach z odbytych transakcji lub informacjach od innych ludzi
Sprzyja rozwojowi schematów i skryptów, opierając się na podobieństwach do sytuacji które już przeżyliśmy wykazujemy się gotowością reakcji na niwe środowisko, gdyż dysponujemy wyuczonymi strategiami interakcji

„ja” oceniające

Zwrócenie uwagi na uczucia , które ludzie przyporządkowują swoim interakcjom z otoczeniem fizycznym lub społecznym
Ja zorientowane celowo
Ja emocjonalne jest pozbawione wymiaru motywacyjnego
Dziecko z rozwiniętym „ ja” oceniającym - 2-3rok życia - wie jak się czuje, wyraża uczucia, zdaje sobie sprawę z relacji między „ja” a przezywanymi doświadczeniami, staje się świadome uczuć innych wobec siebie, zaczyna nabywać umiejętności sterowania interakcjami z innymi tak by osiągnąć korzyści lub uniknąć przykrości

Model pozwala na spojrzenie na doświadczenia emocjonalne jednostki w trzech kontekstach ich powstawania:

Środowisku fizycznym i społecznym (ja ekologiczne)
W odniesieniu do ram czasowych (ja rozszerzone)
W kontekście standardów zachowania i wartości rodzinnych oraz kontekstu społecznego (ja oceniające)

Poza tym:

Dostarczenie aparatu pojęciowego do obserwacji manifestowania się różnic indywidualnych
Pozwala wyjaśniać, dlaczego osoba A czuje, że funkcjonuje w danej sytuacji skutecznie, natomiast B jest nią przytłoczona, pozornie identyczne sytuacje społeczne transakcyjne nie są postrzegane jako jednakowe; sytuacja społ jest dynamiczna, zmienia się pod względem funkcjonalnym w zależności od sposobu angażowania się wielorakiego „ja” jednostki
Kompetencja emocjonalna pozostaje w związku tym jak wieloskładnikowe „ja” doświadcza własnej skuteczności w poszczególnych transakcjach
W obliczu negatywnych doświadczeń wolimy raczej zwodzić siebie samych niż radzić sobie wprost z naszą emocjonalna niekompetencją

Przywiązanie i samoregulacja

Topień wzajemnej integracji kompetencji emocjonalnej oraz procesów samoregulacji może zależeć od formy naszych wczesnych relacji przywiązania
Niektórzy badacze mówią, że charakter relacji przywiązania we wczesnym dzieciństwie wpływa na „styl” późniejszego życia emocjonalnego; zdrowe przywiązanie pozwala eksperymentować z różnymi środkami jego wyrazu i posługiwać się szerszym repertuarem zachowań emocjonalnych, podczas gdy przywiązanie pozbawione uczucia pewności lub obciążone zachowaniami „unikowymi” prowadzi do sztywności i ograniczenia repertuaru zachowań
Cassidy -

opis biologicznych predyspozycji niemowlęcia do określonych zachowań w sytuacji bliskości opiekuna;
dziecko uczy się przystosowywać swe reakcje wobec niego, opierając się na obserwacji jego reakcji; czyni użytek z owego sprzężenia zwrotnego, dostosowując swe strategie działania tak, by ułatwić zbliżenie z opiekunem;
u dzieci cieszących się trwała relacją przywiązania negatywne emocje łączą się z troskliwością i opiekuńczą obecnością matki, nie zaś z jakimkolwiek rodzajem zaprzeczenia wartości dziecka czy też tych uczuć; dzięki temu mechanizm regulacji emocjonalnej z czasem nabywa zdolności tolerowania negatywnych emocji jednostka może wówczas rozumieć frustrujące lub konfliktowe sytuacje i potrafi na nie zareagować
zapewnienie dziecku przez opiekunów stabilności pozwoli dziecku eksplorować różnorakie stany emocjonalne
dzielenie emocji z opiekunami czyni je dla dziecka cieszącego się bezpiecznym przywiązaniem akceptowalnymi
poczucie przywiązania u dziecka, które doświadcza odrzucenia ze strony opiekunów wtedy gdy szuka u nich ukojenia i uspokojenia jest podszyte lękiem; ucz się wtedy że niektóre emocje nie są akceptowane, a Nawe mogą być niebezpieczne; jest to przyczyna przygnębienia i unikania opiekunów; regulacja emocji polega na minimalizowaniu ich wyrazu w obecności opiekunów
niemowlęta z poczuciem niepewnego przywiązania wchodzą w aktywna interakcje z matką gdy nie są spięte i nie wymagają opieki, kiedy doznają emocjonalnego stresu starają się tłumić negatywne emocje, by podtrzymać zaangażowanie w interakcje ich opiekuna

-->trudności w nawiązywaniu innych bliskich relacji

powiązania między funkcjonowaniem emocjonalnym i rodzajem relacji przywiązania w jakiej osoby pozostawały z opiekunami w dzieciństwie
ciepło, czułość, empatia w rodzinie ->rozwój prawidłowych mechanizmowo samoregulacji, te same czynniki mogą mieć wpływ na nabywanie społecznej kompetencji

Umiejętności składające się na kompetencję emocjonalną

k.m są blisko powiązane z kulturowo uwarunkowanymi systemami wartości
„ludowe” teorie funkcjonowanie emocji -np. „teoria wulkanu” (emocje gromadzą się w człowieku by potem eksplodować, jeśli nie znajdą na czas ujścia), „teoria fali przypływu” (emocje biorą nad nami górę), „teoria pana Spocka” (emocje są nieistotne jeśli zestawić je z logicznym rozumowaniem), „teoria co z oczu to i z myśli” (jeśli nie myślimy o emocjach to same wyparowują)

Pewne prawidłowości…(w domyśle umiejętności składające się na k.m)

świadomość własnego stanu emocjonalnego uwzględniająca możliwość odczuwania jednocześnie wielu emocji; w wypadku większej dojrzałości: świadomość, ze człowiek może nie zdawać sobie w pełni sprawy z własnych uczuć z racji ich nieświadomej dynamiki lub selektywnej nieuwagi

jednostki charakteryzujące się zubożona świadomością swych emocji, będą miały trudności z przystosowawczym reagowaniem na swe środowisko
ograniczenie zdolności doświadczania wielorakich emocji wobec jednej osoby lub sytuacji zawęża również liczbę aspektów, względem których ludzie tacy będą w stanie cenić daną relację; jednocześnie ich poczucie skuteczności w emocjonalnych transakcjach społecznych będzie również ograniczone, a nawet upośledzone

zdolność dostrzegania emocji innych ludzi, oparta na wskazówkach sytuacyjnych oraz ekspresyjnych, charakteryzujących się pewnym stopniem kulturowej jednolitości znaczenia emocjonalnego

zdolność postrzegania uczuć innych ludzi rozwija się wraz ze świadomością uczuć własnych, rozwojem zdolności współodczuwania i konceptualizacji emocji oraz ich konsekwencji w zachowaniach
co muszą rozumieć dzieci by dokonywać wyrafinowanego wglądu w doświadczenia emocjonalne innych osób:

umiejętność dekodowania wyrazów twarzy pojawiających się w określonych stanach emocjonalnych
rozumienie sytuacji, które zwykle wywołują emocje
zdawanie sobie sprawy z tego, ze inni ludzie również mają umysł, intencje, poglądy i wszystko to, co określa się niekiedy mianem „stanów wewnętrznych
branie pod uwagę pewnych szczegółowych informacji o innych ludziach, które mogą wyjaśnić nietypowość ich zachowań emocjonalnych lub to, ze4 różnią się one od tych, którymi w danej chwili wykazałyby się one same
przyporządkowanie doświadczeniom „etykiet emocjonalnych”, aby mówc rozmawiać o uczuciach z innymi
7-8 rż - wiele dzieci ma te elementy k.e. w społecznych interakcjach w znanym środowisku; dzieco szczególnie wprawne w odczytywaniu emocji - zwykle wyższy status społ wśród rówieśników; dzieci z rodzin patologicznych - możliwy niższy sposób rozumienia emocji innych i łączenie w interakcjach agresji z wycofaniem

znajomość słownictwa i wyrażeń związanych ze stanami emocjonalnymi, dostępnych w danej (sub)kulturze. Na wyższym poziomie - poznanie skryptów kulturowych, łączących emocje z rolami społecznymi.

Cele osiągane dzięki umiejętności wyrażania doświadczeń emocjonalnych

Komunikacja ich innym
Możliwość rozpracowywania przeżyć emocjonalnych, integrowania ich w ramach kontekstów i porównywania z reprezentacjami przeżyć innych (charakter konceptualny)

Dorastające dzieci szkolne - można u nich obserwować jak scenariusze związane z poszczególnymi emocjami integrują się z systemem innych przekonań (np. dot. Płci)

Def. „Scenariusza” Russela: struktura odnosząca się do danego zdarzenia, poprzez którą jest ono postrzegane jako sekwencja zdarzeń składowych

Scenariusze emocjonalne - obejmują negatywne i pozytywne doświadczenia emocjonalne (zakładając, że negatywne emocje mogą być silniej różnicowane w procesie konceptualizacji, bogatsze są ich scenariusze, w których postrzegamy je jako zjawiska towarzyszące interakcjom z innymi systemami przekonań
Block Lewis

„furia poniżenia” skierowana przeciw sprawcom i świadkom poniżenia jednostki, kierowanie przez zawstydzoną jednostkę gniewu na innych pozwala jej przyspieszyć proces przywracania wiary we własną moc i panowanie nad sytuacją

W pewnych warunkach scenariusze przeżywania emocji mogą się zlewać lub przeplatać, zwłaszcza gdy jednostka ocenia sytuację jako niezwykłą z perspektywy jej zapatrywań co do własnej osoby

zdolność do empatycznego i współczującego zaangażowania w doświadczenia emocjonalne innych ludzi

empatia - łączenie się w uczuciach z innymi
współczucie - uczucie dla innych
obie stanowią reakcje emocjonalne zbliżające nas do ludzi
pomoc lub ukojenie osoby cierpiącej wymaga poczucia odpowiedzialności
małe dzieci, które chętnie dzielą się i pomagają innym, często mają skłonność do współczucia rodziców i są zdolne do rozumowania o potrzebach innych
atakujący i pastwiący się - rozpad kompetencji emocjonalnej (nie wykazują z reguły współczucia ani empatii - odkrywcze ;) )

zdolność do przyjmowania określonych perspektyw widzenia świata upośledzona lub zaburzona (przejawia się w postrzeganiu ofiary jako kogoś pozbawionego wartości, zbędnego i niższego)
Bandura - przypisywanie ofiarom cech nieczułości lub bezuczuciowości jest niezbędne, by stłumić emocje, które w innym wypadku u człowieka będącego świadkiem czyjegoś cierpienia pojawiłyby się na pewno;
Przypisanie ofierze winy za to co przytrafiło się agresorowi, zniekształca jego samoocenę i pozwala się rozgrzeszyć
Gibbs - przestępcy: ”ofiary zasłużyły sobie”
Bandura - złoczyńcy porównują się z Zach innych złoczyńców, by stwierdzić, ze ich było mniej szkodliwe
Czynniki kontekstowe

Mężczyźni częściej pomagają obcym
Kobiety - częściej pomoc długotrwała i opiekuńcza połączona z wejściem w bliską relację z podopiecznym

zdolność do rozumienia, że wewnętrzny stan emocjonalny może nie odpowiadać zewnętrznemu zachowaniu zarówno u siebie samego, jak i u innych. Na wyższym poziomie: zdolność rozumienia, ze własne zachowanie związane z wyrazem emocji może wpływać na innych i branie tego pod uwagę i branie tego pod uwagę w strategiach autoprezentacji

Skrywanie emocji to strategia zamierzona an utrzymanie (lub odzyskanie) równowagi społeczno-emocjonalnej przez jednostkę, której zewnętrzne zach. Werbalne i niewerbalne celowo nie ujawniają jej prawdziwych doświadczeń emocjonalnych wobec innych ludzi (mogą oni być bytem wyimaginowanym lub antycypowaną grupą słuchaczy)
Skrywanie emocji jest działaniem skutecznym , gdy służy dobremu samopoczuciu jednostki na dłuższą metę i ułatwia negocjacje interpersonalne w czasie konfliktów, w takich syt. Maskowanie emocji może być stosowane płynnie, przy czym częste są „przesłania mieszane” -> służy to autoprezentacji
gdy skrywanie emocji przybiera formy ekstremalne i wykorzystywane mało elastycznie prawdopodobnie nie będzie adaptatywną strategią negocjacji interpersonalnej i może przyczynić się do zubożenia bliskich związków
dzieci w wieku szkolnym - w pełni świadome maskowanie emocji, by uniknąć negatywnych społecznych konsekwencji ich wyrażania
kontrolowanie emocji - zdolności oceny, kiedy wyrażać własne uczucia szczerze, a kiedy zmodyfikować je lub stłumić chęć ich wyrażenia
Zdolność do przystosowawczego radzenia sobie z awersyjnymi lub przykrymi emocjami poprzez użycie strategii samoregulacji oddziałujących na intensywność lub czas trwania takich stanów emocjonalnych

Efektywne radzenie sobie wymaga w kulturze Zachodu świadomości i uznania własnych uczuć, świadomości własnego „ja” jako podmiotu o pewnej sile sprawczej i zdolności funkcjonalnej oceny sytuacji problematycznych oraz własnej w nich roli - jeśli obecne są te czynniki możliwe jest rozpoczęcie procesu przystosowawczego rozwiązywania problemów
Dzieci w kulturze Zachodku bez przeżyć traumatycznych, cieszące się przywiązaniem i wsparciem rodziny -> zdolności kompetentnego radzenia sobie w późnym dzieciństwie lub wczesnym okresie dojrzewania

Typy strategii „radzenia sobie”

Umiarkowana do silnej kontrola nad sytuacją

strategie rozwiązywania problemów
poszukiwanie wsparcia (łączenie z poszukiwaniem pomocy, ukojenia i pocieszenia)
strategie utrzymywania dystansu (ostrożne wyłączenie)
strategie internalizujące (obwinianie się, zachowanie nacechowane lękiem i strapieniem)
strategie eksternalizujące (winienie innych, zachowania agresywne)

Dzieci chętnie uznają rozwiązywanie problemów oraz szukanie wsparcia za najlepsze strategie radzenia sobie z sytuacją, nad która posiadają co najmniej umiarkowaną kontrolę. Strategie agresywne i eksternalizujące uznają za najgorze.

Słaba kontrola lub brak kontroli nad sytuacją

zastępowanie lub odwracanie uwagi od kontekstu lub uczuć
przedefiniowywanie negatywnego kontekstu lub uczuć
„zablokowanie” poznawcze lub strategie poszukiwania informacji
zaprzeczenie negatywnemu kontekstowi lub uczuciom
wyłączenie (oderwanie) „ja” z sytuacji

Rozwój strategii radzenia sobie

zaczynają być stosowane pod koniec późnego dzieciństwa (jeśli brak traumatycznych przeżyć)
ważne w rozwoju strategii - rozwój bezpiecznego przywiązania
tendencje

starsze dzieci dysponują większą liczbą alternatywnych strategii radzenia sobie w sytuacjach stresowych
starsze dzieci potrafią w większym stopniu wykorzystywać zorientowane poznawczo strategie radzenia sobie, w sytuacjach których nie kontrolują
rosnąca z wiekiem zdolność do prowadzenia bardziej złożonych operacji poznawczych, w których skład wchodzą

zdolność do trafnej oceny czy dana sytuacja jest poza kontrolą
zdolność do intencjonalnego przenoszenia własnych myśli na obiekt w mniejszym stopniu awersyjny
zdolność do wykorzystania myślenia symbolicznego w celu transformacji znaczenia danej sytuacji stresowej
zdolność do rozważania sytuacji stresowej z różnych punktów widzenia i co za tym idzie brania pod uwagę różnych rozwiązań, odpowiadających tym perspektywom (co szczególnie istotne)
zdolności te zaznaczają się całkowicie około 10rż

Podsumowując - rosnące wyrafinowanie poznawcze, doświadczenia funkcjonowania różnych modeli społeczności oraz wielość doświadczeń społeczno -emocjonalnych pozwalają dzieciom dysponować rosnącą z wiekiem liczbą strategii „radzenia sobie” w sytuacjach kryzysowych.

Świadomość tego, że struktura lub natura związku jest po części zdeterminowana jakością zachodzącej w nim komunikacji emocjonalnej

Różne rodzaje relacji = różne rodzaje komunikowania
Ze wzrostem świadomości dot komunikacji emocjonalnej w relacjach interpersonalnych jednostka coraz lepiej rozpoznaje i wykorzystuje różne sposoby wyrażania emocji oraz doświadczania, pozwala jej to różnicować relacje z innymi ludźmi
Relacje asymetryczne - jedna ze stron dominuje nad drugą, choć mogą one pozostawać w bliskim związku (np. rodzice - dziecko)
Prawdziwa przyjaźń lub inny bliski związek równych sobie osób - prawdopodobnie symetryczny (władza lub dominacja po równo, emocjonalna komunikacja charakteryzuje się wzajemnością)
Selman i wsp.

Model negocjacji interpersonalnych związany z charakterystyką komunikacji emocjonalnej zachodzącej w ramach danej relacji
Oparty na sposobach definiowania problemu przez uwikłanie w niego jednostki, zaczynając od poziomu elementarnego (problem definiowany w terminach pragnień danej osoby, postrzeganych jako chęć osiągnięcia największej władzy), kończąc na poziomie najbardziej złożonym ( definiowany jako wspólny, dzielony przez obydwie strony, przy czym są brane pod uwagę potrzeby i pragnienia obydwu stron)
Zaistnienie problemu - pojawienie się celu, którym może być odzyskanie równowagi w danym związku lub osiągnięcie pewnego instrumentalnego lub zadaniowego rezultatu
Sposób definiowania wpływa na strukturę wyznaczanych celów, co z kolei określa płaszczyznę komunikacji emocjonalnej w obrębie danego związku
Von Salisch

Różnice w komunikacji emocjonalnej pomiędzy parami przyjaciół i znajomych

Wymiana uśmiechów - sposób wzajemnego utwierdzania się w tym, ze przyjaźń pomiędzy graczami pozostaje nie zagrożona mimo okazjonalnych reprymend i wyrazów lekceważenia (badanie w którym grano parami w grę komp., która była zaprogramowana tak by wyglądało, że jedno dziecko było winne przegranej swojej pary)

Zdolność do skuteczności emocjonalnej: Jednostka postrzega siebie jako czującą tak - generalnie - jak chce czuć

Skuteczność emocjonalna - akceptowanie przez jednostkę doświadczeń emocjonalnych niezależnie od tego, czy są niespotykane i ekscentryczne, czy konwencjonalne
Efektywność emocjonalna - wskazuje ją ten, kto żyje w zgodzie z osobistą teorią emocji oraz z własnym poczuciem moralności
Jednostka wykazujące się skutecznością emocjonalną odczuwa, że potrafi stosunkowo dobrze kontrolować swoje doświadczenia emocjonalne, zachowując poszanowanie samej siebie
Zdolność do e.s. - obejmuje również pewien stopień zrozumienia zjawisk zachodzących pomiędzy osobowością a doświadczeniem emocjonalnym
Z s.e wiazą się subiektywne dobre samopoczucie oraz pozytywny styl oceniania

Subiektywne dobre samopoczucie - szczególny rodzaj nastroju, stanowiącego bufor w zderzeniach z przeciwnościami losu lub nie sprzyjającymi okolicznościami
pozytywny styl oceniania - podobny do cechy charakteru, funkcjonuje jako wewnętrzny „filtr” poprzez który do wydarzeń z naszego życia przyporządkowujemy znaczenie \
e.s. włącza się w model Harter dot. Poczucia własnej wartości

generalnie poczucie własnej wartości silnie wpływa na uczucia, one natomiast na motywację (zdefiniowaną jako energię i zainteresowanie)
ogólna samoocena jest obciążona czynnikami związanymi z uczuciami
uczucia co do tego, kim jesteśmy dodają nam energii lub wprowadzają nas w letarg
determinanty ogólnego poczucia własnej wartości: wsparcie społeczne, bycie pozytywnie postrzeganym przez innych, kompetencja w dziedzinach uznawanych przez siebie za istotne
osadzenie w tym modelu pojęcia s.e

jeśli postrzegamy siebie jako osobę generalnie dobrze przyjmowaną przez tych, którzy są dla nas ważni i uznajemy, ze jesteśmy kompetentni w istotnych dla nas działaniach to sygnał sprzężenia zwrotnego, który generowany jest poprzez nasze zachowanie i stosunki z innymi utwierdza naszą wiarę we własną skuteczność
zakładamy, że ludzie pragną być skuteczni tzn pragną odnosić sukcesy i osiągać swoje cele - więc po osiągnięciu nowych celów powinni czuć się szczęśliwi

generalnie chodzi o : rozpoznawanie emocji +rozumienie emocji

Problemy: