Pytania do kolokwium z filozofii społecznej - I rok socjologii 2009/2010
Proszę wymienić i omówić cechy kierunków antropologiczno-rasowych.
Kierunki te cechowały się przede wszystkim rasizmem.
Zwolennicy uważali że rasa jest kluczem do zrozumienia całokształtu życia społecznego - cała ludzkość dzieli się na rasy, posiadają one cechy fizyczne i psychiczne, które są podstawą wyróżniania ras, a ilość wyróżnionych ras zależy od ilości przyjętych cech wyróżniających
Między cechami psychicznymi a fizycznymi zachodzi ścisła korelacja - istnieniu określonych cech fizycznych towarzyszy istnienie określonych cech psychicznych
Dziedziczne cechy psychiczne i fizyczne są podstawowym wyznacznikiem ustroju społecznego i kultury - wszelkie inne czynniki, np. religia, mają mniejsze znaczenie
Poszczególne rasy są różne i nierówne co do wartości - każda rasa w porównaniu z innymi jest mniej lub bardziej wartościowa; wyższą kulturę mogą tworzyć tylko rasy bardziej wartościowe
Jakie argumenty wystosowywane są w ramach krytyki kierunków antropologiczno-rasowych?
Dawały pseudonaukowe uzasadnienie polityki podbojów i eksterminacji
Założenia naczelne teorii są niezgodne z faktami, zwolennicy tego kierunku odwoływali się zawsze do uprzedzeń narodowych, przesądów, irracjonalnej wiary w „dziedzictwo krwi”
Naukowa krytyka zmierza do wykazania, że nie istnieje stały i niezmienny związek miedzy cechami fizycznymi a psychicznymi, że cechy psychiczne nie są dziedziczone niezmiennie z pokolenia na pokolenie - psychika ludzka jest plastyczna i kształtuje się od wpływem środowiska
Różnorodność opinii która z ras jest najlepsza może służyć do podważenia ich wartości naukowej ; masowe pomiary antropologiczne (antropometria i biometria) nie potwierdziły tez Otto Ammona i Vachera de Lapouge'a
Socjologowie i psychologowie wypowiedzieli się przeciw tezom o dziedziczeniu cech psychicznych; ustalili wpływ warunków zewnętrznych na podstawie badań przeprowadzonych na bliźniętach monozygotycznych, wychowanych w różnych środowiskach. Okazało się, że bliźnięta o identycznych cechach dziedzicznych w rożnych środowiskach nabywały różnych cech psychicznych.
Na podstawie obalonej rasowej interpretacji historii można wysnuć wnioski, że ideologie rasowe nie utrzymują się dzięki walorom naukowym, tylko dzięki funkcjom społeczno-politycznym, polegającym na obronie interesów grup rządzących
Proszę wymienić przykłady wydarzeń historycznych kiedy posiłkowano się koncepcjami antropologiczno-rasowymi. Na czym polegało wykorzystywanie założeń tych teorii w praktyce?
W Trzeciej Rzeszy teorie rasowe miały wpływ na politykę rolną, na ustawodawstwo dla ochrony czystości rasy, organizację państwa i oficjalną doktrynę polityki zagranicznej. Konsekwencją tych teorii było usprawiedliwienie drugiej wojny światowej i sposobu jej prowadzenia, polityki eksterminacji Żydów i narodów słowiańskich. Hitleryzm głosił wyższość narodu niemieckiego, należącego do "rasy aryjskiej" w stosunku do innych ras i narodów, a w szczególności nad Żydami i Cyganami. Ideę tę połączono z koncepcją "nadczłowieka" , wyższego moralnie, intelektualnie i duchowo w stosunku do "podludzi" i wywodzono z niej prawo narodu niemieckiego do panowania nad innymi narodami. Wyznawano pogląd, że mieszanie się ras powoduje ich degenerację, dlatego wprowadzono ustawodawstwo zakazujące małżeństw i stosunków seksualnych Niemców z osobami innej rasy. „Poprawianiu" rasy miał także służyć program eutanazji i sterylizacji osób "niepełnowartościowych" biologicznie. Takie poglądy rasowe doprowadziły do holocaustu.
Proszę omówić czym jest kolektywizm. Jakie są cechy tego ujęcia?
Pogląd przeciwny indywidualizmowi. Kolektywizm głosił prymat dobra zbiorowości nad interesami i potrzebami indywidualnymi, akcentując rolę wspólnot, grup i zbiorowości. Kolektywy są więc istotniejsze od jednostek i tym samy ich cele powinny przeważać nad celami i wartościami jednostek. Wg kolektywizmu społeczeństwo to mające własne życie organizm - całość nierozkładalna na części.
Główne założenia kolektywizmu.
Społeczeństwo to organizm, całość nierozkładalna na części
Dobro i wartości zbiorowości są ważniejsze niż potrzeby indywidualne
Odrzucenie własności prywatnej, dzielenie się
Wspólna praca przynosząca korzyści i rozkwit społeczeństwa
Decyzje grupowe
Liberalizm - główne założenia.
Nadrzędna wartością jest wolność człowieka
Człowiek jest z natury racjonalny
Prawa jednostki są stawiane wyżej niż znaczenie wspólnoty
Tolerancja wobec poglądów lub czynów innych ludzi
Ograniczenie roli państwa
Prawo do zdobywania i posiadania własności, swoboda działalności gospodarczej
Prawa natury jako normy regulujące życie wszystkich ludzi
Podział władz ze ścisłym wyodrębnieniem jej kompetencji
Na czym polegały ujęcia indywidualistyczne w filozofii społecznej?
Indywidualista miał poczucie niezależności i odrębności osobistej, postępował w sposób odbiegający od ogólnie przyjętych wzorów, rozpowszechnionych sądów, niekiedy nie licząc się z normami społecznymi, widział własna zasługę i osiągnięcia. W indywidualizmie panował pogląd o prymacie jednostki nad zbiorowością. To, że jednostka aby prawidłowo funkcjonować musiała samodzielnie podejmować decyzje, nie uwalniało jej jednak spod wpływu społeczeństwa, ponieważ jednostki są jego wytworem.
Dokonaj porównania indywidualizmu i kolektywizmu
Indywidualizm i kolektywizm to dwie wykluczające się odpowiedzi na pytanie o stosunek między jednostką a społeczeństwem, dwie przeciwstawne zasady organizacji życia społecznego i koncepcje świata. Wg indywidualizmu społeczeństwo to ciało złożone z indywidualnych osób. Indywidualista miał poczucie niezależności i odrębności osobistej, postępował w sposób odbiegający od ogólnie przyjętych wzorów, rozpowszechnionych sądów, niekiedy nie licząc się z normami społecznymi, widział własna zasługę i osiągnięcia. W indywidualizmie panował pogląd o prymacie jednostki nad zbiorowością. To, że jednostka aby prawidłowo funkcjonować musiała samodzielnie podejmować decyzje, nie uwalniało jej jednak spod wpływu społeczeństwa, ponieważ jednostki są jego wytworem. Wg Kolektywizmu natomiast społeczeństwo to mający własne życie organizm, całość nierozkładalna na części. Głosił on prymat dobra zbiorowości nad interesami i potrzebami indywidualnymi, akcentując rolę wspólnot, grup i zbiorowości. Kolektywy są więc istotniejsze od jednostek i tym samy ich cele powinny przeważać nad celami i wartościami jednostek.
Co to jest libertarianizm?
Najczęściej jest uważany za skrajną wersję liberalizmu. Jest to filozofia oraz styl politycznego myślenia, który za główną wartość uważa absolutną wolność indywidualną jako niezbywalne prawo jednostki do nieograniczonej swobody dysponowania własną osobą i własnością prywatną, o ile tylko postępowanie to nie ogranicza swobody dysponowania swoją osobą i własnością komuś innemu. Postuluje nieufność w stosunku do państwa i biurokracji. Rola państwa powinna ograniczyć się do minimum („stróż nocny”).
Na czym polega koncepcja państwa „jako stróża” w koncepcji libertariańskiej?
Koncepcja ta polegała na ograniczeniu władzy państwowej do minimum. Dopuszczano więc istnienie państwa minimalnego, którego funkcjami miały być m.in. siły zbrojne, policja i wymiar sprawiedliwości. Państwo miało więc zagwarantować prawa jednostki i zapewnić spokój - utrzymać samolubne jednostki przed krzywdzeniem się.
Co to jest anarchizm jako nurt filozofii społecznej?
Anarchizm głosi, że instytucja państwa jest zbędna, bowiem władza stoi na przeszkodzie osiągnięcia równości społecznej, solidarności i poszanowania wolności jednostki. Dąży do zniesienia wszelkich form społecznej władzy, wyzysku i przymusu oraz do zorganizowania wolnościowego społeczeństwa na zasadach dobrowolności i wzajemnej pomocy. Anarchiści uważają, że zniesienie prawa i rządu wykształci bardziej naturalny i spontaniczny porządek społeczny.
Cechy anarchizmu?
obalenie państwa i wszelkich form władzy politycznej
odrzucenie środków wywierania wpływu politycznego np. formowania partii politycznych
wolność absolutna, nieograniczona równość i sprawiedliwość
odrzucenie chrześcijaństwa (ogranicza jednostkę, jest postrzegane jako filar państwa)
wolny rynek i własność prywatna, sprawiedliwy podział dóbr
stworzenie bezklasowego społeczeństwa
Jak się ma anarchizm do liberalizmu i libertarianizmu?
Liberalizm oraz libertarianizm łączył się ściśle z anarchizmem indywidualistycznym. Libertarianizm najczęściej jest uważany za skrajną wersję liberalizmu. Charakterystycznym elementem tej odmiany poglądu anarchistycznego były mocne wpływy klasycznego liberalizmu. Z punktu widzenia liberalizmu i indywidualizmu jakiekolwiek ograniczenie krępujące jednostkę jest złem. Gdy ograniczenie nakłada państwo jest to zło absolutne. Indywidualizm i państwo są zasadami których nie da się ze sobą pogodzić. Między liberalizmem a anarchoindywidualizmem istnieją jednak rozbieżności, np. liberałowie sadzą, że państwo „stróż nocny” jest konieczne do tego by utrzymać samolubne jednostki przed krzywdzeniem się, anarchiści natomiast wierzą, że jednostki same potrafią zadbać o spokój i harmonię.
Koncepcja wolności pozytywnej i negatywnej.
Wolność pozytywną można określić jako proces wyboru i uczestniczenia z własnej inicjatywy w życiu zbiorowości. Jest to tzw. "wolność do..." (zgromadzeń, wyborów).
Wolność negatywna oznacza brak przymusu, zewnętrznej ingerencji w życie jednostki. Jest to tzw. "wolność od..." (przymusu że strony władz, obciążeń podatkowych, ingerencji władz w życie prywatne) .
Typy anarchizmu, proszę wymienić i krótko scharakteryzować 3 z nich.
Anarchoindywidualizm (egoizm, libertarianizm) - Bóg i społeczeństwo, wraz z jego normami, wartościami i wzorami postępowania, to fikcje, realna jest jedynie jednostka, a inni ludzie nie mają znaczenia, miejsce państwa powinien zająć „związek egoistów”
Anarchokomunizm
Anarchokolektywizm - główną ideą było osiągnięcie wolności przez jednostkę i całą ludzkość poprzez zniesienie - na drodze rewolucji - państwa, które było dla niego największym złem. Uważał, że po osiągnięciu wolności i równości ekonomicznej (po zwycięskiej rewolucji) ludzie będą organizować się w autonomiczne komuny działające na zasadach współpracy i solidarności.
Anarchokapitalizm
Anarchosyndykalizm - za jedyny środek walki klasowej uważał strajk generalny, który miałby doprowadzić do zniesienia ustroju kapitalistycznego, za jedyną zaś formę organizacji klasy robotniczej - syndykaty. Odrzucał konieczność walki politycznej i tworzenia partii politycznych.
a. feministyczny
a. bezprzymiotnikowy
a. kapitalistyczny, de centralizm, agoryzm, a. wegański, a. chrześcijański, a. satanistyczny
a. pacyfistyczny, a. zielony
Co to jest? Proszę przedstawić krótką , 1-2 zdaniową, definicję:
racjonalizm - kierunek w filozofii w którym uznaje się jedynie wartość rozumu w poznaniu zjawisk i przedmiotów empirycznych
irracjonalizm - kierunek w filozofii który zakłada iż źródłem prawdziwego poznania są środki pozarozumowe (np. intuicja) uznaje również istnienie obszarów rzeczywistości których nie da się w ogóle zwerbalizować
organicyzm - społeczeństwo jest nieodłączną częścią przyrody, jego funkcje i struktura zbudowane są i działają na wzór organizmu biologicznego
leseferyzm - koncepcja która głosiła hasło nieinterwencji rządu w życie gospodarcze - zupełna swoboda gospodarcza, wolny rynek i konkurencja gospodarcza miały zapewnić pełne zatrudnienie i rozkwit gospodarki
egalitaryzm - kierunek w myśli filozoficznej który postuluje całkowitą równość wszystkich jednostek we wszystkich sferach życia społecznego jako podstawę ustroju i rozwoju cywilizacji
utopizm - skłonność do konstruowania wizji idealnego państwa (świata) o sprawiedliwym ustroju, tendencja do życia wg zasad którymi rządziłoby się to państwo
subsydiarność - zasada wg której każdy szczebel władzy powinien realizować tylko te zadania które nie mogą być skutecznie zrealizowane przez szczebel niższy lub same jednostki działające w ramach społeczeństwa
holizm - założenie, że społeczeństwo jest wewnętrznie powiązanym układem całościowym o specyficznych właściwościach, w którym nie da się zanalizować pojedynczych jednostek
pacyfizm - postawa i poglądy dążące do pokoju, potępiające wszelkie wojny bez względu na ich przyczyny
scjentyzm - prawdziwe i wiarygodne poznanie rzeczywistości można uzyskać tylko przez poznanie naukowe oparte na metodach i osiągnięciach poszczególnych dyscyplin naukowych
utylitaryzm - doktryna uznająca za najwyższe dobro zaspokajanie jednostkowych pragnień oraz użyteczności jednostki dla społeczeństwa, użyteczność ta powinna stanowić dla jednostki podstawowy cel wszelkich działań