TACAN, Lotnicze różności


TACAN

System TACAN (TACtical Air Navigation) jest, podobnie jak VOR/DME, systemem odległościowo - kątowym. Został skonstruowany w USA do zastosowań wojskowych. Po przyjęciu do użytku przez kraje NATO rozpowszechnił się także w lotnictwie cywilnym ze względu na wysoką dokładność i dużą liczbę zainstalowanych radiolatarni, także przewoźnych, instalowanych doraźnie w razie potrzeby.
Zasada wyznaczania kąta jest w zasadzie zbliżona do zasady VOR. Tak samo jak w sygnale VOR, sygnał radiolatarni TACAN zawiera zakodowaną informację o azymucie względem północy magnetycznej. Podobnie też informacja ta jest emitowana: w postaci zmiennego w azymucie przesunięcia między sygnałem odniesienia a sygnałem fazy zmiennej. I na tym właściwie koniec podobieństw.

0x01 graphic

Charakterystyka nadawcza radiolatarni jest obracana tak że odbiornik w dowolnym punkcie maksimum sygnału ma 15 razy na sekundę. Na to nałożona jest jeszcze czestotliwość 135 Hz. W wyniku tego procederu charakterystyka nadawcza fazy zmiennej w kształcie gwiazdki, niecentrycznie wirującej wzgledem radiolatarni. Co 40 sekund jest nadawany sygnał rozpoznawczy radiolatarni. Rolę fazy stałej pełni grupa dwunastu impulsów nadawana w momencie osiągnięcia północy przez maksimum fazy zmiennej. Impulsy mają szerokość po 3.5 mikrosekundy i odstęp 30 mikrosekund.

Pokładowy odbiornik systemu TACAN wyznacza namiar na radiolatarnię (azymut) przez porównanie czau między grupą impulsów odniesienia a maksimum fazy zmiennej. Obecność dodatkowego przebiegu 135 Hz polepsza precyzję pomiaru - "drobniejsze" fale można dokładniej przymierzyć do impulsów północy.
Typowa radiolatarnia ma moc wyjściową około 10 kW. Ponieważ pracuje ona impulsowo (w zakresie 962 - 1213 MHz, podzielonym na 256 kanałów z odstępem 1 MHz), wystarcza to do osiągnięcia zasięgu około 300 NM. Ponieważ częstotliwości robocze leżą na pograniczu UKF i mikrofal zasięg jest zależny od wysokości lotu i warunków propagacyjnych fal radiowych. "Średnia europejska" zasięgu to około 250 km.

Pomiar odległości odbywa się tak samo, jak w urządzeniach DME, dlatego często spotyka się radiolatarnie Tacan instalowane razem z radiolatarniami VOR. Taki zestaw, nazywany VORTAC albo VOR/DMET (VOR-DME-Tacan), współpracuje bez problemów z pokładowym zestawem VOR/DME.
Tradycyjny wskaźnik Tacana jest podobny do OBI - wskazówka pokazuje namiar na radiolatarnię a odległość odczytuje się w okienku. Nowsze wskażniki są typu cyfrowego albo EHSI.

Cyfrowy wskaźnik (u góry) obsługuje dwa zestawy VORTAC, Tacan, lub VOR/DME. Przycisk PAGE służy do wyświetlania wyliczonej prędkości GS i cazasu dolotu do następnej radiolatarni (dostrojonej jako zestaw nr 2).
Poniżej: pulpit zestawu pokładowego Tacan (BF Goodrich). Kanały mają oznaczenia podobne do DME - numer kanału plus X lub Y. Zestaw VORTAC jest dostrajany do radiolatarni tak samo jak VOR/DME - do częstotliwości VOR.

0x01 graphic

Urządzenia pokładowe Tacan zgodne z wojskową specyfikacją MIL-STD-291B mogą pracować w trybie air-to-air (A/A), czyli określać odległość między dwoma samolotami. Oba samoloty muszą mieć zestawy zdolne do pracy w tym trybie.
Procedura włączenia trybu A/A jest troszkę skomplikowana, ponieważ częstotliwości robocze obu urządzeń muszą być odległe o 63 kanały z tą samą literą, np. 10 X kanał w jednym samolocie, 73 X w drugim. W takim ustawieniu pary częstotliwości powtarzają się, a częstotliwość nadawania jednego kanału jest częstotliwością odbioru drgiego.

Parametry dokładnościowe systemu są zależne od lokalizacji, która w tym paśmie częstotliwości ma duży wpływ na rozchodzenie się fal radiowych (szczególnie budynki i rodzaj podłoża). Dokładność wyznaczania azymutu przy dobrej lokalizacji radiolatarni wynosi 1 stopień, a dokładność odległości około 0.1 NM.

0x01 graphic

System Tacan jest powoli wypierany z jednostek NATO przez systemy satelitarne, ale ze względu na rozpowszechnienie i względną prostotę pozostanie w użytku jeszcze przez wiele lat. I nie byłbym zdziwiony gdyby w naszym lotnictwie wojskowym obok poradzieckich RSBN-4 pojawiło się parenaście Tacanów.
Na zdjęciu: przewoźna radiolatarnia TACAN, typu AN-TRN 26. Od wielu lat jest na wyposażeniu jednostek lotniczych USA i wielu krajów NATO.
Urządzenie jest dość stare - do dopuszczenia do obsługi lotów IFR wymaga inspekcji z powietrza. Może obsługiwać do 100 samolotów jednocześnie.
Konstrukcja kontenera jest typowo amerykańska - przystosowana do prewożenia na półciężarówce.

Początek formularza

Dół formularza

0x01 graphic

Jacek Tomczak - Janowski

19-Mar-1999
Akt. 21-02-2001



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Podejście, Lotnicze różności
Decca, Lotnicze różności
Wymagania stawiane pilotom posiadającym określone rangi wyglądają następująco, Lotnicze różności
Wskazania radiokompasu, Lotnicze różności
MLS, Lotnicze różności
Częstotliwości radiolatarni kierunku i ścieżki schodzenia ILS, Lotnicze różności
Aviation, Samoloty, lotnicze różności, ATPL
DME, Lotnicze różności
Electronic Flight Instruments System, Lotnicze różności
Czestotliwości służb ruchu lotniczego, Lotnicze różności
Radary pokładowe, Lotnicze różności
Markery ILS, Lotnicze różności
RSDN, Lotnicze różności
Horizontal Situation Indicator, Lotnicze różności
Electronic Attitude Director Indicator, Lotnicze różności
Komunikaty ATIS, Lotnicze różności
Podejście do lądowania według GPS, Lotnicze różności
Pasmo radiolokacyjne, Lotnicze różności

więcej podobnych podstron