Przyrzeczenie publiczne
Kto przez ogłoszenie publiczne przyrzekł nagrodę za wykonanie oznaczonej czynności, obowiązany jest przyrzeczenia dotrzymać.
Zobowiązanie powstaje na podstawie jednostronnej czynności prawnej przyrzekającego.
Dla ważności tego przyrzeczenia ustawa wymaga aby zostało ono ogłoszone publicznie - złożone w taki sposób, aby mogło dotrzeć do nieokreślonej liczby nieoznaczonych osób. Jest to oświadczenie woli nieskładane konkretnym, indywidualnym adresatom. Ogłoszenie publiczne może mieć na względzie oznaczony krąg potencjalnych wykonawców.
Druga strona ( wykonawca czynności) - nie składa żadnego oświadczenia woli - w odróżnieniu od zobowiązań wynikających z umów.
Teoria policytacyjna - źródłem zobowiązania jest jednostronna czynność prawna zobowiązująca przyrzekającego do spełnienia świadczenia. teoria przyjęta przez k.c.
Teoria umowna (teoria oferty) - wiąże powstanie zobowiązania ze złożeniem przez przyrzekającego oferty ad incertam personam i jej przyjęciem przez wykonanie czynności określonej w ofercie. - polski k.c. nie wymaga, aby wykonanie czynności miało charakter oświadczenia woli - (dopuszcza działanie bez wiedzy o ogłoszeniu przyrzeczenia, działanie przed ogłoszeniem, działanie przez osobę bez zdolności do czynności prawnych).
Do powstania stosunku zobowiązaniowego konieczne jest wykonanie oznaczonej czynności, za którą przyrzeczona została nagroda - przesłanka skuteczności przyrzeczenia - condictio iuris - warunek powstania zobowiązania.
Strony zobowiązania:
Przyrzekający (dłużnik)
Wykonawca czynności (wierzyciel)
Skutek samego przyrzeczenia polega na związaniu przyrzekającego.
Przyrzekający może oznaczyć okres związania przez podanie terminu do dokonania danej czynności.
Jeżeli terminu nie określił - będzie związany aż do wykonania czynności, chyba że dopuszczalne jest odwołanie przyrzeczenia.
Obietnice wyborcze - nie są przyrzeczeniem publicznym - obietnice takie nie wyrażają oświadczenia woli.
Treść stosunku prawnego
Czynność prawna jednostronnie zobowiązująca
Wynika z niej zobowiązanie przyrzekającego do dania nagrody.
Druga strona stosunku jest wyłącznie uprawniona - przysługuje jej roszczenie o spełnienie świadczenia zgodnie z treścią przyrzeczenia.
Nagroda może mieć postać jakiejkolwiek korzyści majątkowej. Oprócz nagród przyznawane są czasem wyróżnienia o charakterze niemajątkowym - zwłaszcza w związku z udziałem w konkursach (medal, dyplom)
Przyrzekający powinien określić rodzaj, wysokość i liczbę nagród.
Wysokość nagrody nie musi być z góry ściśle ustalona - wystarczy wskazanie zasad umożliwiających ustalenie świadczenia w chwili wykonania zobowiązania.
Dopuszczalne jest zastrzeżenie przyrzekającego, że nagroda zostanie określona przez niego lub osobę trzecią po ogłoszeniu przyrzeczenia.
Gdy nie oznaczono nagrody -> doktryna - koncepcja określenia nagrody przez sąd, na żądanie uprawnionego zgłoszone w pozwie o zasądzenie narody
Problemy związane z realizacją prawa do nagrody - w wypadku wielości wykonawców - przepisy dyspozytywne - przyrzekający może zastrzec inne zasady rozdzielania nagród - np. losowanie, zastrzeżenie nagród różnego stopnia
Gdy kilka osób wykonało czynność niezależnie od siebie -
jeżeli przyrzekający nie zastrzegł że należy się tylko jedna nagroda, każda z tych osób ma prawo do nagrody w pełnej wysokości.
w razie zastrzeżenia jednej nagrody -
otrzyma ją ten, kto pierwszy się zgłosi (bez względu na to kto pierwszy wykonał czynność)
jeśli jednocześnie zgłosi się kilka osób - nagrodę otrzyma ta z nich, która pierwsza wykonała czynność.
Gdy kilka osób wykonało czynność wspólnie -
nagroda należy się wszystkim współwykonawcom wspólnie
w razie sporu co do podziału nagrody - mogą się zwrócić o dokonanie odpowiedniego podziału do sądu
Odwołanie przyrzeczenia
Przyrzeczenie publiczne jest w zasadzie odwołalne.
Odwołanie -
oświadczenie woli nieskładane indywidualnym adresatom
powinno być dokonane przez ogłoszenie publiczne - w taki sam sposób, w jaki ogłoszono przyrzeczenie
Ograniczenia -
możliwość wyłączenia odwołania:
gdy przyrzekający w swoim oświadczeniu zastrzegł nieodwołalność
gdy w przyrzeczeniu oznaczony został termin wykonania czynności
Skutki odwołania
Odwołanie niweczy skutki przyrzeczenia - powoduje ustanie stanu związania przyrzekającego.
Odwołanie nie narusza stosunku zobowiązaniowego, powstałego wraz z wykonaniem czynności, za którą przyrzeczono nagrodę - ochrona wykonawcy, który wcześniej wykonał czynność. Względem tej osoby odwołanie jest bezskuteczne - osoba zachowuje prawo do nagrody.
Nie są chronione osoby, które podjęły działania zmierzające do dokonania czynności, ale tej czynności nie wykonały przed odwołaniem. Nie przysługuje im roszczenie o zwrot wydatków poczynionych w toku przygotowań, ani nagroda - choćby o odwołaniu przyrzeczenia nie wiedziały. Osoby te działają na własne ryzyko.
Przyrzeczenie nagrody konkursowej
Szczególny przypadek przyrzeczenia publicznego - publiczne przyrzeczenie nagrody za najlepsze dzieło lub najlepszą czynność.
Ogłoszenie konkursu ma na celu nie samo wykonanie czynności lecz pobudzenie rywalizacji, aby otrzymać jak najlepsze rezultaty w określonej dziedzinie.
Przedmiot -
dzieła lub czynności - rozumiane szeroko - dzieła w znaczeniu przedmiotów majątkowych ale także utwory w rozumieniu prawa autorskiego, projekty wynalazcze, inne rezultaty ludzkiej aktywności, różne zachowania, które mają charakter czynów.
Przyrzeczenie nagrody konkursowej opiera się na tej samej konstrukcji prawnej co przyrzeczenie publiczne „zwykłe”.
Cechy
Skutki prawne
Przyrzeczenie nagrody konkursowej wywołuje skutki prawne tylko wtedy, gdy został zastrzeżony termin, w ciągu
którego można ubiegać się o nagrodę. -> Najważniejszą cechą jest nieodwołalność.
Prawo do nagrody
O tym które dzieło lub czynność zasługuje na nagrodę decyduje przyrzekający - jeżeli nie zastrzegł inaczej w przyrzeczeniu nagrody. Przyrzekającemu przysługuje swoboda oceny. Zwykle jednak ustala zasady ocen, umieszczając je w regulaminie, który określa także tryb konkursu. Przyrzekający z reguły powołuje jury złożone ze znawców danej dziedziny, którego zadaniem jest ocena i kwalifikacja prac będących przedmiotem konkursu.
Własność nagrodzonego dzieła, majątkowe prawa autorskie albo wynalazcze przyrzekający nabywa tylko wtedy, gdy zastrzegł to w ogłoszeniu publicznym. Jeśli zastrzegł to nabycie tych praw następuje z chwilą wypłacenia nagrody. Przyrzeczenie publiczne ma wówczas charakter odpłatnej czynności prawnej.