TOKSYKOLOGIA

Objawy zależą od:

• ilości trucizny

• stężenia trucizny w surowicy krwi

Postępowanie ratownicze:

• parametry życiowe (oddech, tętno)

• utrzymanie drożności dróg oddechowych (intubacja)

• tlenoterapia

• zabiegi resuscytacyjne

• usunięcie środka niewchłoniętego

• płukanie żołądka

• identyfikacja środka trującego

• płynoterapia, diureza wymuszona

• pobrać 10 ml krwi

• pobrać 50 ml treści żołądka

• pobrać 50 ml moczu

Po płukaniu żołądka podać Węgiel aktywowany 1g/kg m.c.

Dekontaminacja - przerwanie narażenia organizmu na działanie środka szkodliwego.

Dekontaminacja miejscowa - płukanie kilka minut wodą, nie polewać niczym innym.

• Płukanie żołądka

• Prowokowanie wymiotów (tylko u osób przytomnych)

• Podanie węgla aktywowanego

• Płukanie jelit

• Dializa pozaustrojowa

• Podanie antidotum

• Syrop z wymiotnicy (działa w 15 min. po podaniu)

Dekontaminacja może być:

- za pomocą komory (stosuje się przy skażeniach chemicznych, zwłaszcza masowo)

- miejscowa

- przewodu pokarmowego

ZABURZENIA W POSZCZEGÓLNYCH UKŁADACH PO ZAŻYCIU TRUCIZNY

• Układ nerwowy

• zaburzenia świadomości (wykluczyć przyczynę urazową)

• szerokie sztywne źrenice -po kokainie, amfetaminie (podać Atropinę, leki antyhistaminowe)

• drgawki (mogą być wywołane toksynami działającymi na OUN - salicylany, teofilina, TLPD, lit) Drgawki zwiększają zapotrzebowanie organizmu na tlen, co może powadzić do niedotlenienia, hiperkapni- zwiększony CO₂. Drgawki w wyniku zatrucia wymagaja głębokiej sedacji i zwiotczenia.

• Układ oddechowy

• niedrożność dróg oddechowych z powodu głębokiej nieprzytomności

• niedrożności spowodowane aspiracją treści pokarmowej

• obrzęk dróg oddechowych w przypadku działania toksyn wziewnych

• hipowentylacja związana z osłabieniem siły mięśniowej mięśni oddechowych (jad kiełbasiany, opary benzyny, bar)

• niekardiogenny obrzęk płuc (po salicylanach, gazach drażniących, związkach fosfoorganicznych

• depresja ośrodka oddechowego

• Układ krążenia

• zaburzenia rytmu (po Paracetamolu, Aminotryptylinie)

• spadek CTK ( a w konsekwencji niedotlenienie)

• Przewód pokarmowy

• zniszczenie błony śluzowej żołądka

• perforacja żołądka i przełyku

• porażenie perystaltyki jelit (po opioidach, lekach antyholinergicznych)

• niedrożność porażenna z objawami ostrego brzucha chirurgicznego

• Nerki i układ moczowy

- uszkodzenie nerek (glikol etylenowy, metale ciężkie, salicylany, paracetamol) W wyniku dochodzi do martwicy cewek moczowych

• Wątroba

- niewydolność wątroby. Wątroba jest wrażliwa na metabolity paracetamolu, muchomora sromotnikowego, cztero - chlorku węgla

• Zaburzenia termoregulacji

• hipertermia ( przy amfetaminie, kokainie, LPD, neuroleptyki)

• hipotermia (ogrzać pacjenta biernie i czynnie)

TOKSYDROMY

• Zespół sympatykomimetyczny

• hipertermia

• tachykardia

• hipertomia

• szerokie źrenice

• ciepła wilgotna skóra

• podniecenie

• agresja

• halucynacje

• Zespół holinergiczny

• ślinotok

• brady- i tachykardia

• wąskie źrenice

• wzmożona potliwość

• sekrecja oskrzelowa

• skurcz oskrzeli

• wzmożona perystaltyka

• upośledzenie napięcia zwieraczy

• osłabienie siły mięśniowej

• zaburzenia świadomości

• drgawki

• Zespół holinolityczno antyholigerniczny

• hipertermia

• ciepła sucha skóra

• szerokie źrenice

• suchość śluzówek

• osłabienie perystaltyki

• zatrzymanie moczu

• halucynacje

• drgawki

• Zespół narkotyczny

• szpilkowate źrenice

• depresja oddechowa

• osłabienie wrażliwości na bodźce

ANTIDOTA

Antidotum - substancja zwana odtrutką, która ma na celu zneutralizować trucizny i ograniczenie czasu jej działania. Podając odtrutkę można czynnie wpływać na metabolizm trucizny.

- Paracetamol N- acetylocysteina; i.v. 140 mg/kg i później 70 mg/kg co 4h

- Opioidy Nalokson; 2mg i.v. do 10 mg

- Metanol i glikol etylenowy Etanol; 1g/kg m.c. rozcieńczony w glukozie i.v./dożołądkowo.

- Tlenek węgla tlen hiperbaryczny

- Digoksin przeciwciała Digibint

- Związki fosfoorganiczne Atropina 1-3 mg i.v. w wolnej dyfuzji

- Leki antyholinergiczne Fizostygmina

POSTĘPOWANIE W ZATRUCIACH

• Wstępna stabilizacja

• drożność dróg oddechowych

• wentylacja

• prawidłowe krążenie

• Wywiad

• co zażył?

• Jakie leki zażywa?

• Do jakich leków ma dostęp?

• Ile leku przyjął?

• Kiedy ten lek przyjął?

• Dekontaminacja

• Przyspieszenie wydzielania toksyn

Zatrucia paracetamolem;

• Dawka toksyczna: ok. 10000 mg

Czynniki usposabiające: niedożywienie, alkoholizm

• Obraz kliniczny

1. okres wstępny (do 24h); może być bezobjawowy.

Nudności, wymioty, jadłowstręt.

2. okres utajony

• wzrost transaminazy (próba wątrobowa)

• wzrost bilirubiny (zażółcenie skóry, białek oczu, podniebienia miękkiego, brązowy mocz, senność, apatia).

3. okres wątrobowy

• postępująca niewydolność wątroby (ból w prawym podżebrzu, wymioty, encefalopatia - zmiany z CUN)

• wzrost kreatyniny

• hipoglikemia

• koagulopatia

• kwasica metaboliczna

• niewydolność nerek

4. okres zdrowienia

Badania

• poziom glukozy

• stężenie mocznika

• stężenie kreatyniny

• jonogram

• bilirubina

• transaminazy

• badanie w kierunku przeciwciał na WZW

Leczenie

• wstępna stabilizacja

• dekontaminacja żołądka węglem aktywowanym 1g/kg m.c.

• antidotum (N-acetylocysteina)

Zatrucia salicylanami (np. Aspiryna);

Dawka toksyczna - 160 mg/kg m.c.

Dawka śmiertelna - 480 mg/kg m.c.

Obraz kliniczny:

• zaburzenia oddechu (przyspieszenie i pogłębienie oddechu)

• tachykardia

• hipertermia

• zaburzenia równowagi kwasowo - zasadowej (kwasica oddechowa i metaboliczna)

• spadek glukozy

• spadek potasu, sodu i wapnia

• ból brzucha

• nudności i wymioty podbarwione krwią

• OUN: szum w uszach, zaburzenia słuchu, letarg, drgawki, zaburzenia świadomości

• zaburzenia gospodarki wodnej

Postępowanie:

• wstępna stabilizacja

• dekontaminacja żołądka (płukanie, węgiel aktywowany)

• przyspieszenie eliminacji trucizny (alkalizacja moczu, wodorowęglan sodu)

• wyrównanie hipokaliemii (NIEZBĘDNE DO ZALKALIZOWANIA MOCZU)

• hemodializa

Zatrucia lekami przeciwdepresyjnymi;

Obraz kliniczny

• toksydrom holinolityczny

• drgawki

• zaburzenia rytmu

• depresja układu oddechowego

• hipotensja

Leczenie

• leczenie hipotensji i zaburzeń rytmu ( Lignokaina, nawadnianie solą)

• walka z kwascicą (wodorowęglan sodu)

• hiperwentylacja ( pH krwi utrzymać 7,45 - 7,50)

• leczenie drgawek (Diazepam 5 mg i.v.)

• dekontaminacja żołądka

• monitoring kardiologiczny

Zatrucia preparatami naparstnicy (np. Digoxin, oleandry, konwalie, naparstnica)

Digoxin - powoduje wzrost napływu jonów sodowych i wapniowych do wnętrza komórki i ułatwia wydostawanie się potasu do płynu pozakomórkowego.

Czynniki usposabiające

• podeszły wiek

• zaburzenia elektrolitowe

• choroby wątroby

• zespół preekscytacji

Obraz kliniczny

Objawy zazwyczaj występują po 6h od zażycia dawki.

• możliwość bloków przedsionkowo - komorowych

• kurczliwość i rzut serca obniżone.

• Bradykardia

• Anoreksja

• Wymioty, nudności

• Bule brzucha

• Zaburzenia widzenia

• Percepcja kolorów zaburzona (dominacja żółtego)

• Ból głowy

• Halucynacja

Leczenie

• wstępna stabilizacja

• leczenie zaburzeń pochodzenia komorowego (Lidokaina)

• Leczenie bradykardii (Atropina)

• Uzupełnienie elektrolitów

• Dekontaminacja żołądka (płukanie z węglem)

• Antidotum (przeciwciała)

Zatrucia alkoholami

1. Glikol etylenowy

Dawka śmiertelna - 1-1,5 ml/kg

Obraz kliniczny

I etap (do 12 h)

• depresja OUN

• obrzęk mózgu

• śpiączka

• drgawki

• nudności wymioty

• drżenie mięśniowe

• kwasica metaboliczna

II etap (12-24 h)

• tachykardia

• tachypnoe

• wzrost CTK

• niewydolność i zapaść naczyniowa

III etap (24-72h)

• ostra nekroza cewek nerkowych

• oliguria

• ONN

Różnicować z zatruciami innymi alkoholami, krwawieniem podpajęczynówkowym, obrzękiem płuc, posocznicą, urazem głowy, zatruciami środkami działającymi depresyjnie na OUN

Układ krążenia

• glikol działa depresyjnie na mięsień serca

Układ wydalniczy

• nekroza cewek nerkowych przez odkładanie się kryształków kwasu szczawiowego

Gospodarka elektrolitowa

• hipokalcemia

Równowaga kwasowo - zasadowa

• pH powyżej 7.45

Badania

• EKG

• RTG klatki piersiowej

• Krew ( mocznik, kreatynina, jonogram, stężenie wapnia)

Leczenie

• udrożnienie dróg oddechowych

• wentylacja mechaniczna

• resuscytacja

• dwuwęglan sodu

• elektrolity

• eliminacja toksyny (hemodializa)

• antidotum (etanol)

• pirodyksyna 50 mg i.v co 6h

• tiamina iv 100mg co 6h

2. Metanol

Dawka śmiertelna 15 - 30 ml

Obraz kliniczny

• Układ OUN

• euforia

• senność

• zawroty głowy

• splątanie

• drgawki

• śpiączka

• Narządy wzroku

• zamazane widzenie

• obniżenie ostrości wzroku

• szerokie źrenice, słabo reagujące

• obrzęk siatkówki

• Przewód pokarmowy

• ból brzucha

• nudności

• wymioty

• objawy zapalenia trzustki (tkliwy brzuch)

• Układ wydalniczy

• niewydolność nerek

• mioglobinuria

Badania

• jonogram

• mocznik, kreatynina (krew)

• badanie oka (ostrość wzroku)

Leczenie

• wstępna stabilizacja

• monitorowanie hipoglikemii, mioglobinuri

• płynoterapia

• hemodializa

• odtrutka (etanol)

3. Izopropanol

Dawka toksyczna preparatu 70 % wynosi 1ml/kg

Obraz kliniczny

• OUN

• euforia

• zawroty głowy

• zaburzenia koordynacji ruchów

• ból głowy

• splątanie

• śpiączki

• Przewód pokarmowy

• bóle brzucha

• nudności, wymioty

• Inne

• nekroza cewek nerkowych

• dysfunkcja wątroby

• niedokrwistość

• Krążenie

• obniżenie CTK

• tachykardia

• zapaść oddechowa

Leczenie

• ABC

• Nawodnienie

• Przyspieszenie eliminacji (hemodializa, gdy: poważne obniżenie CTK, brak odpowiedzi na nawodnienie ze strony CTK, głęboka śpiączka, pogorszenie się stanu ogólnego, stężenie trucizny wynosi 400-500 mg /100ml)

ZATRUCIE TLENKIEM WĘGLA - CO ma 200 razy większe powinowactwo do hemoglobiny niż tlen, dlatego też łatwiej się z nim łączy nawet przy niskim stężeniu.

Objawy kliniczne zależą od:

• czasu ekspozycji pacjenta na wdychanie;

• wieku;

• ilości procentowej wysycenia hemoglobiny tlenem;

• przy niskim stężeniu mogą pojawić się: zawroty głowy, nudności, niepokój i pobudzenie psychoruchowe (odpowiedz na niedotlenienie centralnego układu nerwowego);

• przy wyższym stężeniu CO powyżej 15 - 20 % mogą dołączyć objawy: związane z obrzękiem mózgu (konsekwencja inhalowania CO), kwasica metaboliczna, zgon;

Postępowanie ratownicze:

• jeśli nasycenie CO jest nie duże to:

• szybka ewakuacja

• 100 % czysty tlen

• przy wysyceniu hemoglobiny powyżej 25 %:

• leczenie w komorze hiperbarycznej do uzyskania stężenia CO do 5 %

• tlenoterapia

• działanie przeciw obrzękowe: Mannitol i Furosemid wstępna stabilizacja

• zabiegi resuscytacyjne

• podanie odtrutki

• chory ma kolor skóry malinowy, nie ma sinicy ani bladości powłok skórnych; zwłoki też są koloru malinowego; saturacja nie daje obiektywnego wyniku (może być ok. 58 %, czyli wysoka);

ZATRUCIE KWASAMI.

Postępowanie:

• drożność dróg oddechowych

• zaburzenia oddychania

• pojawienie się „piania koguta”

• udrożnienie przez intubację, konikopunkcję, konikotomię

• podajemy białko kurze: białko jaj kurzych tworzy związki nierozpuszczalne z metalami ciężkimi oraz działa zobojętniająco i osłaniająco w zatruciach kwasami, zasadami; stosuje się białko z 3 - 4 jaj na 0,5 l wody;

Ogólne zasady postępowania w ostrych zatruciach można ująć w następujący schemat:

1. przerwanie narażenia organizmu na substancję toksyczną

2. wyrównanie zaburzeń podstawowych czynności życiowych

3. usunięcie nie wchłoniętej trucizny

4. przyspieszenie wydalania trucizny z organizmu

5. stosowanie odtrutek

WWW.RatownictwoMedyczne.Friko.p1

Stany Zagrożenia Życia - Toksykologia

1