Układ Moczowy

1. Zakażenia dolnego odcinka układu moczowego:

• Bezobjawowy bakteriomocz

• Zapalenie cewki moczowej

• Zapalenie pęcherza moczowego

• Zapalenie gruczołu krokowego

2. Zakażenia górnego odcinka układu moczowego:

• Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek

• Przewlekłe odmiedniczowe zapalenie nerek

• Zakażenia dróg moczowych

Czynniki chroniące drogi moczowe przed zakażeniem:

1. Mechaniczne wypłukiwanie drobnoustrojów w czasie opróżniania pęcherza moczowego.

2. Kwaśny odczyn moczu i wydzieliny pochwy.

3. Obecność białka Tamma-Horsfalla, które zapobiega przyleganiu bakterii.

4. Naturalna mikroflora okolic cewki moczowej i ujścia cewki moczowej, hamująca wzrost i przyleganie bakterii.

5. Mukopolisacharydy błony śluzowej pęcherza moczowego o działaniu bakteriobójczym.

6. Obecność wydzielniczej IgA.

7. Fagocytarna aktywność leukocytów.

8. Złuszczanie się komórek nabłonka wyściełającego drogi moczowe.

9. Przeciwbakteryjne działanie wydzieliny gruczołu krokowego.

Czynniki predysponujące do zakażeń układu moczowego:

1. Płeć żeńska. U kobiet zakażenia układu moczowego występują około 30-krotnie częściej niż u mężczyzn. Zapadalność wzrasta z wiekiem, osiąga szczyt po 60 r.ż.

2. Nieprawidłowości anatomiczne i czynnościowe powodujące zastój i wsteczny odpływ moczu (przerost lub rak gruczołu krokowego, neurogenne zaburzenia czynności pęcherza)

3. Obecność kamieni w drogach moczowych

4. Zmiany w układzie moczowym spowodowane ciążą, cukrzycą, nadciśnieniem tętniczym

5. Leczenie immunosupresyjne

6. Choroby nowotworowe

7. Zabiegi diagnostyczne lub leczenie w obrębie dróg moczowych - cewnikowanie pęcherza moczowego, cytoskopia, przezcewkowa resekcja gruczołu krokowego.

• Zapalenie cewki moczowej - objawy: dysuria (tzn. ból lub uczucie pieczenia podczas oddawania moczu), częste oddawanie moczu, nagłe parcie na mocz.

• Zapalenie pęcherza moczowego - objawy: ból i tkliwość okolicy nadłonowej, częste oddawanie moczu, niekiedy krwiomocz.

• Jedynym objawem zapalenia cewki i pęcherza moczowego może być nietrzymanie moczu.

Odmiedniczkowe zapalenie nerek

• Gdy zakażenie z pęcherza szerzy się w górę układu moczowego dochodzi do ostrego odmidniczkowego zapalenia nerek.

• Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek - objawy: ból w okolicy lędźwiowej, tkliwość nerek przy palpitacji, gorączka, dreszcze oraz krwiomocz, zwykle współistnieją objawy zapalenia dolnych dróg moczowych. Mogą występować objawy nieswoiste np. nudności, wymioty i biegunki.

• Nie leczone ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek może przejść w proces przewlekły, z okresami zaostrzeń. Choroba ma charakter postępujący i prowadzi do schyłkowej niewydolności nerek

Czynniki etiologiczne:

• Escherichia coli - wywołuje do 80% zakażeń układu moczowego. Szczepy uropatogenne posiadają czynniki chorobotwórczości sprzyjające adhezji bakterii do powierzchni nabłonków i niszczeniu tkanek.

• Klebsiella spp.

• Proteus spp.

• Inne pałeczki z rodziny Enterobacteriaceae

• Pseudomonas spp

• Staphylococcus aureus, S. saprophyticus i inne gronkowce

• Enterococcus spp.

• Streptococcus agalactiae

• Chlamydia trochomatis

• Candida spp.

• Inne

Bakteriuria znamienna
(obecność bakterii w moczu w ilości świadczącej o zakażeniu układu moczowego)

• ≥102 komórek bakterii (CFU) /mL moczu u osób z objawami klinicznymi zakażenia układu moczowego.

• ≥105 komórek bakterii (CFU) /mL w dwóch kolejnych pobraniach - u osób bez objawów zakażenia układu moczowego, dla wykrycia bezobjawowej bakteriurii.

• Izolacja z moczu dwóch lub więcej gatunków bakterii prawie zawsze świadczy o kontaminacji próbki. Wyjątek stanowią pacjenci z założonym na długo cewnikiem, u których istnieje ryzyko infekcji mieszanych.

UKŁAD PŁUCIOWY

Zakażenia błony śluzowej pochwy

• Zapalenia pochwy występują bardzo często.

• W diagnostyce zaburzeń biocenozy pochwy podstawowym badaniem jest preparat z wydzieliny pochwy barwiony metodą Grama. Ocena tzw. stopnia czystości pochwy.

Zapalenia błony śluzowej pochwy

• vaginitis - stan zapalny błony śluzowej pochwy wywołany zakażeniem drobnoustrojami: bakteriami (Staphylococcus aureus, Escherichia coli, Enterococcus faecalis, Streptococcus agalactiae, Corynobacterium spp.), grzybami (Candida spp.), pierwotniakami (Trichomonas vaginalis)

• Waginoza (BV, niespecyficzne zapalenie pochwy) - bakteryjne zakażenie pochwy, zakażenie endogenne charakteryzujące się zmianą stosunków ilościowych i jakościowych własnej flory bakteryjnej, bez cech zapalenia nabłonka pochwy. Przyczyna BV pozostaje nieznana.

Rzeżączka

• Czynnikiem etiologicznym jest Neisseria gonorrhoeae (dwoinka rzeżączki).

• Infekcja przenosi się drogą kontaktów seksualnych.

• U mężczyzn przebiega najczęściej w postaci ostrego zapalenia cewki moczowej, charakteryzującego się obfitą ropną wydzieliną. Może dojść do zajęcia gruczołu krokowego i najądrzy.

• U kobiet pierwotnym miejscem zakażenia jest błona śluzowa kanału szyjki macicy, czasem pojawiają się zmiany zapalne w pochwie z wydzieliną ropną lub bez (objawy mogą być słabo wyrażone). Zakażenie może objąć jajowody, jajniki a nawet otrzewną

• Noworodek może zostać zakażony przez chorą matkę. Zakażenie ma charakter miejscowy - zapalenie spojówek lub uogólniony - bakteriemia lub ropne zapalenie stawów.

• Nie występuje nosicielstwo.

Dwoinki rzeżączki są bardzo wrażliwe na środki dezynfekcyjne i niską temperaturę, pobierany materiał nie może mieć kontaktu ze środkami dezynfekcyjnymi.

Materiał: ropna wydzielina z ujścia cewki moczowej u mężczyzn, wydzielina z cewki moczowej i szyjki macicy po usunięciu czopa ropnego u kobiet. U noworodków wydzielina z worka spojówkowego, przy zakażeniu uogólnionym krew i punktaty stawowe.

Do pobierania materiału stosuje się wymazówki z alginianem wapnia. Materiał umieszcza się w podłożu transportowym i natychmiast dostarcza do laboratorium.

Diagnostyka - preparat bezpośredni i hodowla

Kiła

• Kiłę wywołuje Treponema pallidum (krętek blady).

• Choroba przenoszona drogą płciową, spotyka się także kiłę wrodzoną.

• Do zakażenia dochodzi w wyniku bezpośredniego kontaktu ze zmianami zawierającymi bakterie, okres inkubacji 2-4 tygodni.

• Stadium I (kiła pierwszorzędowa). Występowanie na narządach płciowych w miejscu wtargnięcia krętków zmiany pierwotnej - twarda, niebolesna zmiana przekształcająca się w owrzodzenie zwane wrzodem twardym. Towarzyszy zapalenie miejscowych węzłów chłonnych. Nie leczona przechodzi po 4-8 tygodniach w:

• Stadium II (kiła drugorzędowa) - uogólnienie choroby, stan zapalny licznych węzłów chłonnych, wysypka plamisto-grudkowa, kłykciny płaskie oraz wysypka na błonach śluzowych.

• Kiła utajona - brak objawów, krętki są obecne w organizmie. To stadium może trwać wiele lat.

• Stadium III (kiła trzeciorzędowa lub kiła późna) - kilaki w skórze, błonach śluzowych oraz narządach, zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym (wiąd rdzenia i porażenie postępujące) i w układzie krążenia.

Kiła wrodzona

• Przeniesienie krętków z matki na płód następuje drogą przezłożyskową po 16 tyg. ciąży. Prawdopodobieństwo zakażenia płodu i stopień zmian patologicznych są zależne od stadium choroby matki. Często dochodzi do poronienia.

• Kiła wrodzona wczesna - symptomy pojawiają się tuż po urodzeniu lub w ciągu kilku tygodni. Zmiany skórne grudkowo-pęcherzykowe i zaburzeniami wielonarządowymi, wysoka śmiertelność

• Kiła wrodzona późna - objawy ujawniają się po kilku lub kilkunastu latach. Przewlekły stan zapalny dotyczący wielu narządów, zmiany patologiczne odpowiadają kile III-rzędowej.

diagnostyka

• Krętków poszukuje się w materiale tylko w fazie wczesnej kiły nabytej. Do badania pobiera się płyn surowiczy z wrzodu twardego. Wykonuje się preparat, nie prowadzi się hodowli.

• W późniejszych fazach choroby stosuje się diagnostykę serologiczną.

Drożdżakowe zapalenie pochwy i sromu (VVC)

• Wywoływane jest przez grzyby z rodzaju Candida. Większość aktywnych seksualnie kobiet doświadcza co najmniej raz w życiu objawowej infekcji VVC w ciągu życia. Bezobjawowe nosicielstwo drożdżaków dotyczy 10-25% populacji żeńskiej pomiędzy 15 a 45 r.ż i do 40% kobiet w ciąży.

• Objawy: dyskomfort, podrażnienie, świąd, bolesność sromu, upławy, pieczenie. Objawy potęgowane są przez współżycie oraz mikcję. U pacjentek z nawrotową lub przewlekłą postacią zakażenia może dochodzić do problemów natury psychoemocjonalnej i zaburzeń seksualnych.

Czynniki predysponujące:

• - zmiany statusu hormonalnego organizmu - (ciąża, połóg, hormonalna terapia zastępcza, zburzenia endokrynologiczne np. cukrzyca)

• - niewłaściwa dieta - nadmiar cukrów

• - zaburzenia odporności

• - bakteryjne zakażenie pochwy

• - zabiegi chirurgiczne w obrębie narządu rodnego

• - nawyki higieniczne - irygacje, przesadna dbałość o higienę sromu, ściśle dopasowana i nieprzewiewana bielizna z włókien syntetycznych

• - aktywność seksualna - wczesne rozpoczęcie współżycia, ryzykowne zachowania seksualne, współżycie w okresie miesiączki, seks analny

• - nieracjonalna antybiotykoterapia

Wirusy przenoszone drogą płciową:

1. Wywołujące objawy choroby w narządach płciowych:

• HSV - opryszczka narządów płciowych

• HPV - zakażenie narządów płciowych wirusem brodawczaka ludzkiego

2. Nie wywołujące objawów choroby w narządach płciowych:

• HIV

• HBV, HCV - wirusy zapalenia wątroby

• CMV - wirus cytomegalii

• EBV - wirus Epsteina - Barr

---