Samobójstwa
mgr A.Śliwerski
Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Łodzi
piątek, 27 lutego 2009
Zagadnienie na egzamin
Praca z osobą po próbie samobójczej
Znajomość podstawowych zasad pracy pedagogicznej z osobami po próbie samobójczej.
Znajomość podstawowych błędów popełnianych w takiej pracy.
Mity dotyczące samobójstw
Jeśli ktoś mówi o samobójstwie, to znaczy, że go nie popełni
Do samobójstwa dochodzi bez oznak sygnalizacyjnych
Kto popełnia samobójstwo, koniecznie chce odebrać sobie życie
Kto raz skłania się do samobójstwa, będzie to czynił zawsze.
Mity dotyczące samobójstw
Poprawa po kryzysie samobójczym oznacza koniec ryzyka.
Samobójstwo częściej występuje wśród bogatych lub odwrotnie - prawie wyłącznie wśród ubogich
Samobójstwo jest dziedziczne, jest „złem rodzinnym”
Wszyscy którzy popełniają lub chcą popełnić samobójstwo, są chorzy psychicznie
Definicje
Samobójstwo - świadomie podjęte działanie mające na celu samounicestwienie. Działanie to
można określić jako wielowymiarowe zaburzenie występujące u jednostki, której potrzeby nie są zaspokojone, i która sama spostrzega problem, którego najlepszym rozwiązaniem jest samobójstwo
(Shneidman, 1994)
Klasyfikacja samobójstw
Samobójstwo symulowane - o bardzo niskim stopniu zagrożenia życia, bez zgonów.
Pseudosamobójstwa - niski stopień ryzyka śmierci, nie kończące się zgonem. Osoba zażywa
małą ilość nieszkodliwej substancji, która „udaje” groźną truciznę (np. arszenik)
Parasamobójstwa - umiarkowane ryzyko śmierci. Mają na celu nie śmierć, ale zmiana sytuacji życiowej (najczęściej związana z poprawą relacji z osobą znaczącą)
Klasyfikacja samobójstw
Samobójstwo usiłowane - występuje wysoki stopień zagrożenia śmiercią. Ich celem jest śmierć (np. skok z wysokości), które tylko przypadkowo kończą się uratowaniem jednostki.
samobójstwo - zachowanie o wysokim stopniu zagrożenia życia, zakończone śmiercią.
Dwa wymiary
Intencja - na wymiarze życie vs. śmierć
Śmiertelność metody - na ile metoda, którą wybrała osoba jest zagrażająca
Intencja
Przygotowania - im bardziej się do tego przygotowuje, tym większa intencja.
Poczucie pewności, że odważyłby się popełnić samobójstwo
W jak wielkiej tajemnicy trzyma swój zamiar
Przekonania dotyczące przyczyn tendencji:
Ucieczka
Zakończyć ból i cierpienie
Chcę po prostu zniknąć, umrzeć...
Śmiertelność metody
Wybrana metoda:
Skok z wysokości
Powieszenie
Śmierć z wykorzystaniem auta
Strzał z broni
Impulsywność:
Alkohol, narkotyki i inne ograniczenia kontroli
Czynniki ryzyka
Czynniki społeczno-demograficzne:
wiek
płeć
sytuacja rodzinna
sytuacja zawodowa
Usiłowanie samobójstwa
Stan somatyczny
Stan psychiczny
Osoby po próbach „S”
Doświadczają dłuższych kryzysów, trwają przez całe życie - ciężko prowadzić interwencje, gdy ciągle wybuchają nowe kryzysy
Potrzebują mniejszej prowokacji by wzbudzić ponownie tendencje
Osoby po próbach samobójczych słabiej reagują na pozytywne zdarzenia życiowe
Osoby z największymi tendencjami najszybciej „wypadają” z terapii
Zawężenie psychiczne
Zawężenie osobistych możliwości - uznanie, że nie jest się w stanie przezwyciężyć trudności
Zawężenie emocjonalne - widzenie świata przez „czarne okulary”
Zawężenie stosunków międzyludzkich - poczucie osamotnienia, odizolowania, opuszczenia i niezrozumienia
Zawężenie świata wartości - polega na zaburzeniu hierarchii wartości
Cele pomocy
Nawiązanie kontaktu emocjonalnego
Rozładowanie emocji
Przezwyciężenie bierności poprzez wyodrębnienie problemów możliwych do rozwiązania i
wspomaganie w ich rozwiązaniu
Uczenie nowych sposobów zachowań
Pobudzenie fantazji, rozmyślań, planów na dalsze życie
Interwencja po „S”
Ocena stanu somatycznego i psychicznego
Oszacować ryzyko ponowienia próby
Nawiązać kontakt emocjonalny; rozwiązać przyczynę próby samobójczej; zastosować
działania prewencyjne
Oddziaływania na rodzinę
Interwencja wobec rodziny
Szybka mobilizacja rodziny do udzielenia wsparcia i zapewnienia poczucia bezpieczeństwa
udzielenie bliskim (zwłaszcza dzieciom) pomocy potrzebnej do poradzenia sobie z sytuacją
kryzysową
Wzmocnienie więzi rodzinnych, akceptacji, a także danie wyraźnego sygnału że pomoc należy się każdemu, a nie tylko osobie po próbie
Przeciwdziałanie wrogiej atmosferze
Podsumowanie: Interwencje po próbie
wsparcie, dawanie bliskości, okazanie zrozumienia, akceptacja
szczerość kontaktu, empatia, zaufanie
czytelność intencji, przekazów w tym udzielanych
informacji na temat zjawiska samobójstw
świadomość własnych ograniczeń
umiejętność zaakceptowania braku dobrego kontaktu z uczniem
Podsumowanie: Interwencja po próbie
Uznanie próby samobójstwa za fakt historyczny
Adekwatna do możliwości deklaracja własnej dostępności i dyspozycyjności
Dzielnie z innymi odpowiedzialności za kontakt z uczniem
Zawiązanie kontraktu na przeżycie
Koncentracja na głównych problemach ucznia i ich poztywne przeformułowanie
Zadbanie o bezpieczeństwo ucznia
Wskazówki praktyczne
Podaj swój służbowy numer telefonu, oraz numer telefonu do Centrum Interwencji Kryzysowej, Telefon zaufania
Poinformuj gdzie i kiedy można Cię zastać, oraz czego może się spodziewać i co robić, gdy nie będzie mógł się z Tobą skontaktować
Przećwicz z pacjentem nawiązywanie kontaktu
Wielokrotnie powtarzaj uczniowi żeby szukał pomocy u innych, gdy jest mu źle
Znajdź wraz z pacjentem zaufaną osobę, którą przeszkolisz do udzielania pomocy w kryzysie
Zachęcaj do kontaktu z Tobą pomiędzy spotkaniami i sam staraj się ten kontakt podtrzymywać
Zapisz sobie numer do pacjenta i jego bliskich
Czego nie wolno robić
Uznawać, że to próba szantażu
Obwiniać osoby - przelewać na nią swoich frustracji
Nie zmieniamy osobowości, nie rozgrzebujemy przeszłości
Podtrzymywać wyobrażeń o naszej wszechmocy
Przerywać interwencji po nagłej poprawie
Zostawić rodzinę osoby po próbie bez pomocy
Czego nie wolno robić
Blokować tematu śmierci i samobójstwa („nie mówmy już o tym”)
Nie wolno osądzać ucznia, zaprzeczać temu co mówi
Ujawniać własną bezradność i rezygnację z udzielenia pomocy
Przypadek
Ela lat 15, zgłosiła się z ojcem i macochą po wypisaniu ze szpitala, gdzie przebywała po drugiej próbie samobójczej. Ela po ucieczce z domu (konflikty z rodzicami) wzięła dużą dawkę leków („nie miałam do czego wracać”). Pierwsza próba zdarzyła się 4 miesiące wcześniej, spowodowana nieszczęśliwą miłością. Uważa, że w szkole jest nielubiana, wyśmiewana. Ma liczne kompleksy, uważa że jest za gruba.