CHRZEŚCIJAŃSTWO
Kanon biblijny i egzegeza:
Kanon biblijny i egzegeza:
Stary i Nowy Testament oraz pisma
nauczanie ojców kościoła
orzeczenia soborowe doktrynalno-dogmatyczne
nauczanie teologów
różne tradycje teologiczne
Liczą się orzeczenia doktrynalne pierwszych pięciu soborów!
Katolicyzm opiera się też na nauczaniu papieży (na encyklikach papieskich) i na nauczaniu urzędu nauczycielskiego kościoła.
Rozumienie biblii wiąże się z interpretacją.
Etapy kształtowania się 4 pism ewangelistów, 3 etapy:
najwcześniejszy - relacje dotyczące historycznych czynów i słów Chrystusa, które stanowiły podstawy dla późniejszych opowieści ewangelijnych;
czas reformowania się tradycji na kanwie czynów i słów Chrystusa, są one interpretowane w duchu wiary; opracowano wcześniejsze dane, polegało to na doborze przekazów w horyzoncie stawiania sobie określonych celów teologicznych;
powstanie czterech ewangelii, rezultat pracy ostatnich redaktorów, którzy opracowują teologiczno-literacki kształt danej ewangelii.
Wnioski:
ewangelie nie istnieją obok tradycji, ale są jej rezultatem;
ewangelie to zobiektywizowane formy przekazu ustnego;
ewangelie to produkt ówczesnego, rozwijającego się kościoła;
ewangelie to literackie konkretyzacje wiary określonej wspólnoty chrześcijańskiej.
Na początku istniała tradycja ustna, potem redaktorzy to zebrali i powstały cztery ewangelie. Trzy z nich są synoptyczne - Marka, Mateusza i Łukasza i różnią się od Jana. Różnie akcentują Chrystusa.
To przekłada się na egzegezę biblijną (szczególnie protestancką) -> na początku XX wieku powstały 3 szkoły interpretujące ewangelię:
Formgeschichte - Historia form literackich; przedstawiciele: Gunkel, Dibelius i Bultmann; istoryczno-literacka metoda badań tekstów biblijnych; zakłada, że w biblii istnieje wiele form, wiele jednostek literackich (rodzaje i gatunki literacki) z tym, że te formy przechodzą od mniej do bardziej skomplikowanych, mniej skomplikowane dotyczą przede wszystkim przekazu ustnego. Pojawia się pojęcie postulatu socjologicznego (inaczej -> środowisko życia, Sitz im Leben), które zakłada, że pierwotna wspólnota chrześcijańska zebrała nie tylko elementy tradycji o Jezusie, ale także je tworzyła i produkowała. Bultmann-> U podstaw tradycji nie leżą czyny i słowa Jezusa, lecz gmina chrześcijańska (tworzy ona własny wizerunek Chrystusa). Jezus historii czy Chrystus wiary? Tu nie ma dojścia do historycznego Jezusa.
Redaktionsgeschichte - Szkoła historii redakcji; literacka metoda badań ewangelii, która zwraca uwagę na ostatnia pracę redaktorów (ewangelistów); napisali oni swe teksty z wcześniej istniejącego materiału, uporządkowali tradycje ustną; porządkują, streszczają i interpretują tradycje ustną.
Traditionsgeschichte - Historia tradycji; zajmuje się dochodzeniem do pierwotnych, prostych form literackich w okresie ich ustnego przekazu; bada zmiany, jakie zachodziły podczas przekazywania tradycji; bada, jak proste wypowiedzi ulegaly uzupełnieniom i późniejszej interpretacji; tradycja - czyli ustny przekaz treści.
Teologia gmin chrześcijańskich.
Doad - Ewangelia to fakty + interpretacja teologiczna.
Obraz świata w biblii to obraz mitologiczny (Bultmann), opiera się na trzech częściach: niebo-ziemia-piekło.
Pojawia się obraz świata charakterystyczny dla tamtych czasów, nie można było doszukiwać się w nim koncepcji ewolucji.
Rozwój doktryny chrześcijańskiej (konsensus ortodoksyjny lub konsensus doktrynalny).
Dwa ważne dogmaty:
„chrystologiczny” - Chrystus jest bogiem i człowiekiem;
„trynitarny” - trójca święta.
Dlatego jehowi to nie chrześcijanie, bo nie przyjmują tych dogmatów.
Dlaczego tworzą się dogmaty?
odpowiedź na te prądy teologiczne, na które nie zgadza się jakaś grupa wyznawców;
tworzyły się wtedy, gdy powstała herezja
Wystąpienie Ariusza -> Ojciec stworzył syna jako doskonałe stworzenie.
syn nie jest odwieczny
syn jest najdoskonalszym ze stworzeń
Odpowiedzią na jego teologię był sobór w Nicei w 325 r. Przyjęto następujące wyznanie wiary:
bóg z boga
światło ze światłości
zrodzony z nie stworzony
współistotny ojcu ( współistotny - gr. Homousios -> ta sama boska natura; gr. homouisos - podobny do ojca)
Kolejny sobór - I sobór konstantynopolitański w 381 r. Przyjmuje za obowiązujące orzeczenia soboru nicejskiego, symbol nicejsko-konstantynopolitański (credo).
Sobór efeski w 431r.
Pytania: czym jest natura wcielenia? Czym jest wcielenie syna bożego?
Syn Boży przyjmuje na siebie naturę ludzka i boską. -> Czy Maryja może być matką boga? (Theotokos).
Powstały koncepcje odrzucone przez ojców kościoła:
monofizyci - we wcieleniu spotyka się natura ludzka i boska, ale ludzka jest całkowicie wchłonięta przez boską;
syn boży przyjął tylko ciało ludzkie, ale jego dusza była boska.
Potraktowano to jako herezję i dlatego odbył się sobór w Chalcedonie w 451 r.
Czym jest wiara chrześcijańska?
W Chrystusie istnieją dwie natury: ludzka i boska, a we wcieleniu dokonało się ich zjednoczenie w osobie boskiej, czyli syna bożego.
!!! PODSTAWA CHRZEŚCIJAŃSKA
II sobór konstantynopolitański w 553 r.
Zbiera wcześniejsze orzeczenie. Syn jest współistotny ojcu. Duch święty jest współistotny ojcu i synowi.
Natura - łac. Phisis
Osoba - gr. Prosobon, hypostaris
osoba - łac. Persona, substantia
Ojcowie kościoła nie do końca znali te znaczenia, dlatego występowały herezje.
I wiek - TRIAS (trójca) - powszechne pojęcie
Biblia nie posługuje się pojęciem „współistotny”.
Substancja chrześcijaństwa.
Powstać Chrystusa, udzielenie się boga człowiekowi w Chrystusie -> to stanowi substancję chrześcijaństwa.
Istnieją elementy doktrynalne, które chrześcijanie muszą znać.
Eschatologia chrześcijaństwa:
anima separata - dusza nieśmiertelna
Sąd ostateczny tożsamy z sądem jednostkowym.
Śmierć to coś ostatecznego. Dusza umiera razem z ciałem.
Piekło i niebo to nie równorzędne sposoby bytowania człowieka. Rezygnowanie z dualizmu (nie trzeba wierzyć w piekło, aby wierzyć w niebo).
Wacław Hryniewicz - teolog.
Kategoria nadziei -> zbawienie dla wszystkich.
Religioznawstwo
Strona2