Mgr Michał Wojenka Bochnia, 21. stycznia 2008 roku.
Instytut Archeologii UJ
Ul. Gołębia 11
31-007 Kraków
ĆWICZENIA Z ARCHEOLOGII NOWOŻYTNEJ - KONSPEKT ZAJĘĆ
(I rok, studia dzienne i wieczorowe)
Wprowadzenie do archeologii średniowiecza i nowożytności.
Rola archeologii w rekonstrukcji życia codziennego w średniowieczu i nowożytności. Obszar badawczy archeologii średniowiecza i nowożytności. Wprowadzenie do archeologii architektury. „Nauki pomocnicze” archeologii, koncepcja histoire total.
Drewniane budownictwo mieszkalne i gospodarcze w okresie średniowiecza i nowożytności.
Rozwój budownictwa mieszkalnego i gospodarczego na przestrzeni wieków średnich i w okresie nowożytnym. Budownictwo półziemiankowe, plecionkowe, zrębowe, sumikowo-łątkowe, szachulcowe.
Średniowieczna ceramika naczyniowa.
Zróżnicowanie formalne i typologiczne ceramiki średniowiecznej na przykładzie zabytków małopolskich. Ceramika wypalana w atmosferze utleniającej, ceramika siwa, naczynia kamionkowe.
Nowożytna ceramika naczyniowa.
Zróżnicowanie formalne i typologiczne ceramiki nowożytnej na przykładzie zabytków małopolskich. Zagadnienie tzw. majoliki i mezomajoliki - problemy interpretacyjne. Kamionka, porcelana. Ceramika biała w okresie nowożytnym.
Średniowieczne i nowożytne kafle piecowe.
Rozwój produkcji kafli piecowych w późnym średniowieczu i nowożytności. Geneza zjawiska. Budowa pieca kaflowego. Kafle miskowe i garnczkowe, kafle płytowe w późnym gotyku. Charakterystyka kafli renesansowych i barokowych. Kafle piecowe doby klasycyzmu.
Uzbrojenie w okresie średniowiecza i nowożytności.
Rozwój uzbrojenia na przestrzeni średniowiecza i nowożytności. Uzbrojenie na terenie Małopolski w średniowieczu.
Wieś średniowieczna w badaniach archeologicznych.
Wieś średniowieczna w perspektywie badań archeologicznych. Badania zanikłych wsi średniowiecznych w Czechach i na Morawach, prace archeologiczne nad wsią średniowieczną w Niemczech.
Średniowieczne budownictwo obronne w Małopolsce.
Charakterystyka budownictwa obronnego w Małopolsce w okresie średniowiecza. Późne umocnienia drewniano-ziemne. Budownictwo murowane. Zamki Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej w badaniach archeologicznych.
Kraków lokacyjny.
Badania archeologiczne na terenie średniowiecznego miasta lokacyjnego w Krakowie. Kleparz i Kazimierz. Nova Civitas in Okol w perspektywie badawczej.
Średniowieczne miasto w świetle źródeł archeologicznych.
Problemy i metody badań archeologicznych na terenie średniowiecznych ośrodków miejskich. Badania archeologiczne we Wrocławiu i na terenie miast śląskich. Badania nad ośrodkami miejskimi w Małopolsce, Wielkopolsce i na Mazowszu.
Podstawowa literatura.
Czopek S., Lubelczyk A. 1993. Ceramika rzeszowska XIV-XVIII wiek. Rzeszów.
Dąbrowska M. 1987. Kafle i piece kaflowe w Polsce do końca XVIII wieku. Wrocław.
Le Goff J. 1994, Kultura średniowiecznej Europy, wyd. 2., Warszawa.
Grygiel R., Jurek T. 1996. Doliwowie z Nowego Miasta nad Wartą, Dębna i Biechowa. Dzieje rezydencji i ich właścicieli. Łódź.
Grygiel R., Jurek T. 1999. Zduny. Późnośredniowieczne i nowożytne rezydencje właścicieli miasta. Łódź.
Kajzer L. 1994 „Główne momenty” raz jeszcze. Uwagi o przemianach garncarstwa późnośredniowiecznego i nowożytnego w Polsce, [w:] Garncarstwo i kaflarstwo na ziemiach polskich od późnego średniowiecza do czasów współczesnych. Rzeszów, s. 9-14.
Kruppé J. 1981. Garncarstwo późnośredniowieczne w Polsce, część 1. Wrocław.
Piątkiewicz-Dereniowa M. 1961. Kafle wawelskie okresu wczesnego renesansu, [w:] Studia do dziejów Wawelu dziejów. II. Kraków, s. 303-374.
Piekalski J. 1999, Od Kolonii do Krakowa. Przemiana topografii wczesnych miast, Wrocław.
Tabaczyński S. 1987, Archeologia średniowieczna. Problemy. Źródła. Metody. Cele badawcze, Wrocław.
Wałowy A. 1979. Późnośredniowieczne garncarstwo krakowskie w świetle źródeł archeologicznych, „Materiały Archeologiczne”, 19: 5-151.