ZASADY WYCHOWANIA
Zasada autentyczności i życzliwości
Nauczyciele i inni pracownicy szkoły prezentują postawę , której cechami są np. :
przychylność,
empatia,
nastawienie na zewnątrz ,
kulturalne, miłe relacje,
udzielanie pomocy w trudnych sytuacjach,
umiejętność słuchania i słyszenia,
brak uprzedzeń,
poświęcanie uczniom czasu poza lekcjami,
unikanie zbędnego dystansu, wyniosłości, chłodu i oziębłości,
nieukrywanie własnych słabości,
przestrzeganie prawidła : „wiem, co mówię , wiem, co czynię”,
upodobnienie szkoły do domu rodzinnego.
Paternalizmu
Formułowanie jasnej struktury postępowania z uczniami.
Określanie czytelnych, jednoznacznych i spójnych oczekiwań..
Autorytet nauczyciela wyraża się :
mocą wyznaczania granic,
prawem wydawania poleceń i wyznaczania zadań,
walorami osobowości i zachowaniami.
Zasada systematyczności
Zasada ta oznacza konieczność :
wykazywania konsekwencji pedagogicznej w zakresie przyjętych ustaleń, zamierzeń, stosowanych sankcji wychowawczych,
planowania działań wychowawczych,
jednolitego reagowania na zachowania uczniów przez wszystkich nauczycieli i rodziców,
zachowania kolejności etapów postępowania wychowawczego.
Zasada ciągłości / kompleksowości /
Zasada ta oznacza konieczność respektowania czterech form działań wychowawczych , a także zachowanie ich kolejności :
POZNAĆ
ZAAKCEPTOWAĆ
POZYSKAĆ
ZMIENIAĆ
Zasada współpartnerstwa
Oznacza zapewnienie uczestniczenia uczniowi - wychowankowi w procesie wychowania w roli :
obiektu wychowania / osoba poddawana wpływom wychowawczym /,
podmiotu wychowania / osoby samodzielnie odbierająca, przeżywająca i działająca /.
Przykłady współpartnerstwa :
występowanie nauczyciela w roli konsultanta i życzliwego doradcy,
prowadzenie przez uczniów części lekcji,
wspólne wykonywanie zadań,
dobrowolne poddawanie się ocenie uczniów,
ewaluacja zajęć lekcyjnych,
konsultowanie z uczniami stosowanych sposobów oceniania wyników nauczania i zachowania.
Zasada poszanowania osobowości
Składa się na nią prawo ucznia do :
doskonalenia wielorakich cech ucznia,
zachowania odrębności, autonomiczności,
swobody wypowiadania własnych poglądów i przekonań,
pełnego rozwoju uzdolnień, sił fizycznych, umysłowych, społecznych,
zachowania godności,
nieponiżania, niedyskredytowania jego przyszłości,
niestosowania przemocy psychicznej i fizycznej,
niewykazywania agresji słownej, krzyku, szantażu, „pamiętliwości”.
Zasada indywidualizacji
„Dziecko nie powinno być przedmiotem urabiania ze strony dorosłych,
ale jedynie podmiotem takiej opieki i działalności, która będzie w stanie rozwijać jego dążności samokształceniowe.” Florian Znaniecki
Reguła zakłada konieczność :
dostrzegania osobistych cech i możliwości każdego ucznia,
rozwijania indywidualnych cech uczniów , a nie całej klasy,
przysposobienia uczniów do aktywnego i skutecznego pełnienia ról społecznych,
wzmacniania motywacji do działania poprzez :
rozwijanie pozytywnej samooceny, wiary w siebie,
dostrzeganie głównie pozytywnych stron,
stosowanie ciepłej krytyki zamiast ataku.
Zasada zespołowości
„Wymóg tworzenia odpowiednich warunków i klimatu dla rozwoju samorządnej działalności dzieci i młodzieży”
Główne przesłanie :
Słanianie uczniów do działalności w grupach
o orientacji prospołecznej ,
wartościowych pod względem poznawczym i moralnym, umiejętne ukazywanie walorów i atrakcyjności proponowanych grup.
Konieczna umiejętność
rozpoznawanie zasad grupowych w podopiecznym zespole
i w razie potrzeby wpływanie na ich zmianę.
Zasada oddziaływania na świadomość
Wyraża się racjonalizacją poczynań wychowawczych.
Oznacza każdorazowo rozumowe, logiczne, przekonujące wyjaśnienie przez nauczyciela :
motywów,
racji podejmowanych decyzji,
stwarzanie możliwości swobodnej wypowiedzi.
Ponadto zasada oznacza :
dawanie uczniom czasu na refleksję,
zapewnienie warunków organizacyjnych , umożliwiającym
wychowankom zastanowienie się nad ich postępowaniem.
WSPÓŁWYNIKANIE , WSPÓŁZALEŻNOŚĆ
Opracowała : Krystyna Sowa na podstawie : T. Wolan : Nauczyciel jako wychowawca i współtwórca przemian w edukacji. Chorzów 2004, s. 52 - 64.