PEDAGOGIKA SERCA

1. KOCHAM, WIĘC JESTEM

• Kim jest człowiek? Po co istnieje?

• „pustka istnienia”

• samobójstwa

• psychologia humanistyczna

• „Dobro dzięki wychowaniu może dominować nad złem”.

GENY

RODZINA

CHARAKTER

ŚRODOWISKO

WYCHOWANIE

• TRANSGRESJA KONSTRUKTYWNA - oparta na dążeniu do wzrostu własnej ważności

• Potrzeba SAMOAKTUALIZACJI nie jest siłą pobudzającą do działania. Tą siłą jest dążenie do zaspokojenia potrzeb bytowych i do potwierdzenia własnych wartości, wyższości, perfekcji (Kozielecki).

• potrzeba SAMOREALIZACJI, ALTRUIZM - raczej tylko potencjalne

• motywacja hubrystyczna

• doskonałość, perfekcjonizm - zazw. źle odbierane

• homo amans - człowiek, który kocha, rozumie

• homo consumens - orientacja na „mieć” „Kim jestem, jeśli jestem tym, co mam, a potem tracę to, co miałem” (Fromm)

2. MIŁOŚĆ

• Postawa - względnie stała dyspozycja przejawiająca się w zachowaniach, której cechą jest pozytywny lub negatywny stosunek emocjonalny do jakiegoś przedmiotu, osoby, sytuacji.

• 
  MIŁOŚĆ JAKO POSTAWA - pozytywny, przychylny stosunek do wszystkich ludzi.

emocja postawa „na tak”

EMOCJE - pierwotne funkcje psychiczne wspólne ludziom

i wyżej rozwiniętym zwierzętom

NIŻSZE WYŻSZE = UCZUCIA

• „Wiara w upowszechnienie miłości jako zjawiska społecznego jest wiarą racjonalną.” (Fromm)

• czynny charakter miłości:

• troska

• odpowiedzialność

• poszanowanie

• miłość - skłonność do czynienia dobra

• = łagodność, życzliwość, gotowość pomocy, współczucie, prawość, empatia

• ≠ gniew, walka, twardość, kara, nienawiść

• więzi rodzinne

• predyspozycje ułatwiające lub utrudniające nawiązanie więzi są wrodzone; więzi jako takie są nabyte

• cechy dziedziczne pozytywnie sprzyjają więzi uczuciowej między rodzicami a dziećmi

• cechy dziedziczne negatywne utrudniają nawiązywanie więzi rodzinnych

• rodzaje miłości:

• matczyna

• rodzicielska

• rodzinna (w rodzinie)

• erotyczna (duża siła emocjonalna)

3. NIENAWIŚĆ

NIENAWIŚĆ - przeciwieństwo miłości

POSTAWA „NA NIE”

„emocjonalne odrzucenie indywidualne, z których wyrasta nienawiść grupowa” (Eibl-Eibesfeldt)

• Nienawiść zaczyna się od odrzucenia.

• zawiść, zazdrość, ambicje, żądza posiadania, krzywda, fanatyzm, szowinizm, rasizm, niesprawiedliwość nienawiść

• brak akceptacji niechęć wrogość nienawiść

• egoizm, zarozumialstwo

4. DZIECI NIEKOCHANE PO LATACH

• niepełnosprawność fizyczna (często)

• niepełnosprawność psychiczna (zazwyczaj)

• brak zaspokojenia w dzieciństwie potrzeby miłości i bezpieczeństwa nigdy niezaspokojony głód miłości

5. OD POCZĘCIA DO NARODZIN

• o rozwój człowieka trzeba dbać jeszcze przed jego narodzeniem

• negatywnie wpływają:

• stres matki

• brak rozwoju wyższych uczuć

• niezaplanowana ciąża stres, niepokój

• brak akceptacji ze strony innych

• brak samoakceptacji

• „miłość od poczęcia stwarza klimat emocjonalny, w którym płód wyraźnie dobrze się czuje i reaguje na sygnały z zewnątrz”

• kontakt przez dotyk

• kontakt głosowy

• w macicy słychać serce i głos matki

• kontakt z ojcem

• kontakt z rodzeństwem

6. PORÓD

• poród - wstrząs dla dziecka, silny ładunek lęku

• łagodzenie - przywrócenie łączności z matką

• nie wolno przerywać pępowiny, póki płuca dziecka nie są gotowe do jej zastąpienia (inaczej następuje niedotlenienie mózgu)

7. PIERWSZE 5 LAT ŻYCIA

• 0-3 miesięcy - przystosowywanie się do nowych warunków

• objawy samopoczucia:

• krzyk

• płacz

• uśmiech

• od 6. miesiąca do 5. roku życia - okres krytyczny dla deprywacji uczucia miłości

• rozłąka z matką wywołuje strach i przerywa ciągłość rozwoju regres często powtarzany psychopatia

• rozwojowi zdolności kochania sprzyja ufność, a nie lęk; lęk blokuje empatyczne porozumiewanie się ludzi

• całodzienne przebywanie małych dzieci w żłobkach czy innych ośrodkach opiekuńczych odbije się niekorzystnie na rozwoju uczuciowym tych dzieci

• lepsza stała opieka bliskiej (spokrewnionej lub obcej) osoby

• sierota społeczna - dziecko pozbawione opieki rodzicielskiej i domu, pozostające w placówkach opieki całkowitej z powodu:

• alkoholizmu rodziców

• narkomanii

• przestępczości

• chorób lub / i zaburzeń psychicznych

• znęcania się nad dzieckiem

• porzucenia przez rodziców

• trudnych warunków bytowych

nie ma zaspokojonych podstawowych potrzeb psychicznych:

• miłości

• bezpieczeństwa

• przynależności

• choroba sieroca - poważne zahamowania i zaburzenia psychiczne, a także często fizyczne w rozwoju dziecka, powstałe w wyniku rozłąki z matką (gł. źródło) i pobytu dziecka w zakładzie opiekuńczo-wychowawczym (także w szpitalu)

• jeśli te zahamowania i zaburzenia powstają we wczesnym okresie życia (pierwsze 2 lata), stają się trudno odwracalne lub nieodwracalne

• cechy charakterystyczne zachowania małych dzieci:

• nieumiejętność nawiązania i utrzymania więzi emocjonalnej z otoczeniem

• niedost. poczucie winy

• młodzież i starsze dzieci cechuje:

• osłabienie zdolności myślenia abstrakcyjnego i logicznego rozumowania oraz słaba wyobraźnia

• trudność zrozumienia siebie i innych

• brak koncentracji uwagi i inicjatywy

• nasilona tendencja do poszukiwania kontaktów emocjonalnych lub oziębłość

• egoizm i egocentryzm

• wysoki procent schodzi na drogę przestępczości

• każde małe dziecko, aby się mogło rozwijać prawidłowo, musi mieć jedną osobę stałą, fizycznie obecną, do której może się przywiązać

8. SUMIENIE DZIECKA

• SUMIENIE - zdolność pozwalająca oceniać własne postępowanie jako zgodne lub niezgodne z przyjętymi normami etycznymi

• może je mieć człowiek:

• zdolny do samooceny

• świadomy obowiązujących norm etycznych, umiejący porównywać owe normy z własnym postępowaniem

• Maslow - 2 kategorie kochania i miłości:

• miłość B - miłość do Bytu innej osoby, nieegoistyczna

• ze wzrostu

• miłość D - miłość potrzebująca, egoistyczna

• z braku

• lęków dziecięcych (nawet irracjonalnych) nie wolno ośmieszać, przełamywać siłą, nakazem, karą

• leki na lęki - ciepła, spokojna atmosfera, zawsze gotowe do objęcia ramiona osób bliskich!

9. SZKOŁA - ROZWIJA CZY TŁUMI ZDOLNOŚĆ KOCHANIA?

• szkoła - instytucja zbiorowego wychowania

• trening psychofizycznych właściwości ma w dzieciństwie b. duże znaczenie

• agresję wywołują:

• różne formy współzawodnictwa (skrywana wrogość)

• duża liczebność klasy

• ustalane centralnie programy

• oceny szkolne względne

• ambicja rozwijana w warunkach rywalizacji, a także samorealizacji

• pierwsza miłość - do osób najbliższych (rodziców)

• druga miłość - źródła podejmowanego wysiłku przez dziecko

• niepowodzenie w szkole:

• młodsze klasy - dzieci czują się niekochane

• starsze klasy - mogą doprowadzić nawet do samobójstwa

• Należy uczyć i wychowywać!

• Przede wszystkim trzeba kształtować osobowość!

• Ogromny wpływ na dzieci ma akceptowany przez nie nauczyciel.

Warunki, które powinien spełniać dobry nauczyciel, pedagog:

1. umiejętność nawiązywania z dziećmi kontaktu emocjonalnego

• przyjaźń koleżeńska i przyjaźń z nauczycielem

• antypedagogika - wystarczy tylko asystować dziecku przy wprowadzaniu go w życie

• pedagogika serca - nie może się obejść bez wzorców osobowych

• „przybytek pokoju”

1. sytuowanie się przy dziecku

• pedagog jako starszy przyjaciel, doradca

• samorządność autentyczna (forma republiki dziecięcej)

2. umiejętność rozwijania twórczości artystycznej dziecka

3. bliski kontakt z naturą, literaturą, sztuką

4. naczelna zasada - podmiotowość dziecka

• aby eliminować zło „pedagogika indywidualności”

• główny cel - uświadomienie wychowankowi jego indywidualności i autonomii

10. O SZCZĘŚCIE DLA KAŻDEGO DZIECKA

MIŁOŚĆ + SPRAWIEDLIWOŚĆ = RÓWNOŚĆ

• szczęście - wg Tatarkiewicza: „uczuciowo dodatni” bilans życia mający za skutek ogólne z życia zadowolenie

• „Dzieci myślą sercem, nie rozumem.” (J. Dracz)

• szczęście dla dziecka jest stanem uczuć

• wolność - gł. atrybut dzieciństwa

• dla dziecka liczy się „tu i teraz”

• zabawa

• zabawki

• rówieśnicy

• 2 podstawowe potrzeby:

• miłość

• bezpieczeństwo

• szczęściem dla dziecka jest są chwile intensywnej radości czerpanej z odkrywania uroków otaczającego je świata oraz własnego rozwoju, a także zadowolenie z relacji między sobą i przychylną rzeczywistością

Na podstawie: M. Łopatkowa, Pedagogika serca, Warszawa 1992.

---