Pieśń o Rolandzie
Cesarzowi Karolowi Wielkiemu w ciągu siedmioletniej wojny w Hiszpanii nie udało się pokonać niewiernych Saracenów. Hiszpański władca poinformował cesarza, że zgadza się przyjąć chrześcijaństwo i złożyć hołd lenny w zamian za przerwanie oblężenia. Na polecenie Karola do Marsyla - władcy Saracenów - wysłano Genelona, w celu uzgodnienia warunków pokoju.
Genelon okazuje się zdrajcą i próbuje namówić Marsyla do morderstwa na Rolandzie - głównym rycerzu cesarza - i ataku na tylnią straż Francuzów. Genelon powraca do Francji. Roland dowodzi tylnią strażą francuską, złożoną z dwudziestu tysięcy wyśmienitych rycerzy. Cesarskie wojska opuszczają Hiszpanię. Wykorzystuje to Marsyl i jego czterystutysięczna armia atakuje Francuzów w wąwozie Roncesvalles w Pirenejach.
Roland, pomimo próśb towarzyszy, nie decyduje się na wezwanie pomocy, dmąc na rogu, bo nie chce stracić swojego rycerskiego honoru. Trwa bitwa, wojska francuskie zostają zdziesiątkowane, Roland jest jednak odważny i postanawia walczyć do końca. W momencie, gdy zostaje przy nim jedynie sześćdziesięciu rycerzy, podejmuje w końcu trudną decyzję o wezwaniu pomocy i dmie w róg. Kiedy z powodu odniesionych ran umiera najbliższy przyjaciel Rolanda - Oliwier - rycerz popada w rozpacz.
Przerażeni poganie uciekają, gdy widzą zbliżającą się armię Karola. Roland do końca walki nie zostaje ranny, ale prawie mdleje z powodu ogromnego wycieńczenia. Nie jest już w stanie udać się w pogoń za uciekinierami. Rycerz ostatkiem sił znosi z pola bitwy ciała swoich przyjaciół i prosi biskupa Turpina o modlitwę w ich intencji. Umierający Roland nie jest już na tyle silny, aby zniszczyć Durendala - swój miecz, który zdobył w czasie walki z Saracenami. Modli się, leżąc na ziemi. Umiera na zielonym wzgórzu otoczonym czterema głazami z marmuru. By oddać hołd Bogu wyciąga prawą rękę ku niebu. Pojawiają się aniołowie i zabierają duszę rycerza do nieba. Z powodu jego śmierci płacze sam cesarz Karol Wielki.
Cesarz rozbija Saracenów oraz ogromne siły babilońskie dowodzone przez emira, które przyszły im z pomocą. Cesarz odnosi zwycięstwo i osobiście pozbawia życia Baliganta, a Marsyl umiera z rozpaczy. Blisko sto tysięcy pogan którzy przeżyli, przyjmują chrzest.
Rolandowi, jego przyjacielowi Oliwierowi i biskupowi Turpinowi władca urządza piękny pogrzeb, ich ciała leżą w trumnach z białego marmuru. W Akwizgranie Genelon zostaje skazany na śmierć w mękach na mocy rozkazu wydanego przez Karola Wielkiego. Święty Gabriel wzywa cesarza na kolejną wojnę przeciwko niewiernym - taka jest wola Boga.