Wspomnienia niebieskiego mundurka
Powieść opisuje życie uczniów uczęszczających do XIX-wiecznej szkole. Opowiada o ich problemach i radościach, różnych figlach, jakie płatali swym nauczycielom (np. przynosili na lekcje chrabąszcze), a także nakreślone zostały portrety zarówno ciekawych uczniów jak i nauczycieli. Wszyscy oni związani byli z męską szkolą powiatową w Pułtusku.
W początkowej części książki opisane zostało rozpoczęcie nauki. Szkolny dzwonek słychać było w całym mieście. Lekcje zaczynały się od wspólnej modlitwy. W szkole zjawili się pierwszoklasiści - jeszcze nie bardzo wiedzieli, jak należy się zachowywać, nie wszyscy potrafili trafić do swych klas. Jeden z pierwszaków, Piotruś Mieszkowski, spóźnił się do szkoły. Na jego szczęście w trafieniu do klasy pomógł mu jeden ze starszych kolegów - Karol Kozłowski.
W szkole uczyli się przeróżni chłopcy - niektórzy z nich mieszkali na wsi i sposób w jaki mówili był śmieszy dla uczniów, którzy mieszkali w mieście. Uczyli się tam też tacy, którzy powtarzali kilka razy tę samą klasę - ci wyróżniali się wyglądem i wzrostem pośród młodszych uczniów. Bardzo ważną postacią na forum klasy był prymus - był on pośrednikiem pomiędzy nauczycielem a uczniami. Opowiadanie Pt. „Prymus-lizus” opisuje prymusa, którego wszyscy uczniowie bardzo znienawidzili, bo chłopak donosił na kolegów do nauczyciela i inspektora. Tym prymusem był chłopiec o nazwisku Ślimacki.
Nie wszyscy chłopcy wywodzili się z bogatych rodzin, w szkole uczyli się również synowie biednych rzemieślników. Takim uczniem był m.in. Wojtek Krystek, syn ubogiego stolarza, który musiał spać w trumnie, ponieważ w domu nie było dla niego łóżka. Takie problemy jednak wcale nie stały na przeszkodzie, by uczniowie rozwijali inne „szkolne” talenty, jak perfekcyjne ostrzenie piór, kaligrafia, czy robienie piłek służących później do grania.
W powieści opisani są także nauczyciele typowi dla szkoły z XIX wieku. Przykładowo profesor Skowroński uczący języka polskiego był starym człowiekiem i bardzo lubił autorów z XVIII wieku, których z kolei uczniowie uważali za nudnych i przestarzałych. Nauczyciel, który pojawił się w szkole na jego miejsce omawiał z nimi literaturę bardziej współczesną, a przez to ciekawszą i bliższą, np. twórczość Adama Mickiewicza.
Większość uczniów ze szkoły w Pułtusku zamieszkała na stancjach, gdzie nadzorowali ich inspektor i nauczyciele. Nawiązywało się wiele przyjaźni. Piękna, ale jednocześnie trudna przyjaźń narodziła się na przykład pomiędzy Sprężyckim i Dembowskim. Sprężycki skręcił sobie nogę w kostce, zwichnięcie było źle leczone i groziła mu amputacja stopy. Dembowski spędzał cały wolny czas z przyjacielem, dostarczał mu nowe wiadomości ze szkoły, bardzo się martwił, bo jego przyjacielem czuł się niestety coraz gorzej. Na szczęście Sprężycki wyzdrowiał i wszystko skończyło się dobrze.
Do nauczycielskich osobliwości należał również profesor Jastrebow, nauczający języka rosyjskiego. Pedagog wymagał jedynie, aby jego uczniowie tak jak on pokochali rosyjską poezję. Zawsze jadł chleb razowy, który popijał mlekiem. Później wyszło na jaw, że mężczyzna był alkoholikiem.
Jednego dnia chłopcy zdecydowali, że urządzą konkurs, który z nich jest prawdziwym bohaterem. Zawody obejmowały przeróżne wyczyny - wizytę nocą na cmentarzu, dwukrotne przepłynięcie przez rzekę w jej najgłębszym miejscu, zeskoczenie z rozbujanej huśtawki. W konkursie zwyciężył Sprężycki, okazał się prawdziwym bohaterem. Chłopak pomimo bardzo długiej nieobecności w szkole spowodowanej chorobą, celująco zaliczył wszystkie egzaminy i dodatkowo dostał jeszcze nagrodę za najlepsze wyniki.
Ksiązka kończy się opisaniem dalszym planom, jakie mieli uczniów już po otrzymaniu świadectw. Niektórzy chcieli się dalej uczyć, inni mieli zamiar pomagać rodzicom, a jeszcze inni w jak najszybszym czasie zamierzali zdobyć dobrze płatny zawód i pracować.