PROPEDEUTYKA PSYCHOLOGII ZDROWIA I JAKOŚCI ŻYCIA
- ZAGADNIENIA DO KOLOKWIUM NR 2
Wsparcie społeczne w ujęciu strukturalnym: sieci wsparcia heterogeniczne, homogeniczne, naturalne i sztuczne (+ przykłady)
Naturalne - takie jak partner życiowy, grupy przyjacielskie, rodzina, itd. Relacje wsparcia funkcjonują tam spontanicznie, nie są sformalizowane i są wzajemne. Takie źródła wsparcia najkorzystniej działają na rzecz zdrowia gdyż nie powodują stygmatyzacji, są na ogół łatwo dostępne i często objęte relacją zaufania interpersonalnego.
Sztuczne (sformalizowane) - takie jak grupy zawodowe, stowarzyszenia i instytucje, w tym także instytucje związane z opieką zdrowotną. Tym różnią się od naturalnych źródeł wsparcia, że funkcjonują według określonych reguł, mniej spontanicznie i rzadko na zasadzie wzajemności, a niekiedy dostęp do nich jest utrudniony, mogą też stygamtyzować.
Wsparcie społeczne w ujęciu funkcjonalnym: rzeczowe, emocjonalne, informacyjne, instrumentalne (+ przykłady)
Wsparcie instrumentalne - to pomoc bezpośrednio udzielana jednostce, występuje gdy osoba pomagająca ingeruje w sytuacje i dostarcza konkretnej namacalnej pomocy, takiej jak np. wsparcie finansowe, pomocy w pracy lub obowiązkach domowych. To faktyczna, rzeczywista pomoc w konkretnej sferze. Wsparcie instrumentalne: rodzaj instruktażu o konkretnych sposobach postępowania forma modelowania skutecznych zachowań zaradczych może ograniczyć rozwój jednostkowych zasobów stosowane w poradnictwie zdrowotnym i psychologicznym ważne dla osób przewlekle chorych stosowane w uzasadnionych sytuacjach, na wyraźne życzenie
Wsparcie informacyjne - to proces dostarczania informacji mających na celu ułatwić rozwiązanie danego problemu. Są to np. rady odnośnie tego co i gdzie załatwić, gdzie należy szukać pomocy i opieki, albo jak samemu poradzić sobie ze spotykającymi nas trudnościami. Jest to możliwość dotarcia za pośrednictwem informacji udzielonych od innych ludzi do informacji, które pomogą rozwiązać problem. wsparcie poznawcze (informacyjne): sprzyja lepszemu zrozumieniu sytuacji i problemu zawiera informacje zwrotne na temat skuteczności różnych działań zaradczych dzielenie się własnym doświadczeniem grupy samopomocy powoduje utrzymywanie się poczucia kontroli nad sytuacją utrzymanie poczucia sprawstwa
Wsparcie emocjonalne - to zachowanie członków sieci wspierającej w sposób podtrzymujący przekonanie jednostki o tym,że ktoś się o nią troszczy i w razie potrzeby pomoże rozwiązać problem. Zachowania te wiążą się z okazywaniem sympatii, troski, miłości czy zaufania. Wsparcie emocjonalne: przekazywanie emocji podtrzymujących, uspokajających, odzwierciedlających troskę, i pozytywne ustosunkowanie ma na celu opiekę uwalnia od napięć i negatywnych uczuć wpływa na samoocenę daje poczucie nadziei jest najpowszechniejsze, oczekiwane, chociaż nie zawsze konieczne
Wsparcie rzeczowe (materialne) - to przeznaczana pomoc materialna, rzeczowa, finansowa oraz osobiste działania na rzecz osoby potrzebującej. Są to np. dożywianie, udostępnianie schronienia, zaopatrzenia w leki. Jest to najbardziej oczekiwana przez odbiorców forma wsparcia.
Wsparcie rzeczowe (materialne): pomoc rzeczowa i finansowa bezpośrednie fizyczne działanie (karmienie, udostępnienie schronienia, itd) działalność charytatywna dobrze realizuje się w społeczeństwach altruistycznych zaopatrzenie w lekarstwa i środki leczenia działanie na rzecz osób potrzebujących
Wyjaśnianie działania wsparcia społecznego: hipoteza buforowa i model addytywny
Hipoteza buforowa - teoria, według której wsparcie społeczne jest nam potrzebne tylko wtedy, gdy znajdujemy się pod wpływem stresu, ponieważ przeciwdziała jego szkodliwym skutkom. Wg tej teorii wsparcie społeczne działa selektywnie w sytuacji stresowej, tzn. uruchamiane jest pod wpływem stresu. Traktuje wsparcie społeczne jako bufor przeciwko stresowi zakładając tym samym pośredni związek między wsparciem społecznym a zdrowiem. Społeczne związki mogą przynajmniej na kilka sposobów podnosić poziom zdrowia jednostki. Hipoteza ta traktuje wsparcie społeczne jako coś, co podtrzymuje lub utrzymuje w dobrym stanie organizm poprzez skłanianie do zachowań przystosowawczych, adaptacyjnych.
Model addytywny - to model, w którym wsparcie społeczne w sposób niezależny i samodzielny wpływa na proces przystosowania się jednostki do sytuacji stresowej.
Wsparcie a sytuacja choroby nowotworowej. Znaczenie terapii poznawczo-behawioralnej
Wsparcie może interweniować pomiędzy stresujące wydarzenia lub oczekiwania tego wydarzenia a reakcje stresową - poprzez osłabienie luz oceny poznawczej stresu. Pierwotna ocena poznawcza sytuacji wpływa na zdefiniowanie przez jednostkę danej sytuacji jako zagrażającej. Zatem ważnym czynnikiem jest wiedza jaką dysponuje jednostka . W przypadku raka piersi wiedza o powodzeniu terapii może determinować to czy jednostka zdefiniuje diagnozę jako jako zagrażającej jej życiu. W studium przypadku Petersa-Goldena, kobiety u których zdiagnozowano nowotwór , interpretowały diagnozę jako mniej zagrażająca życiu, niż grupa kobiet zdrowych. Percepcja, że inni mogą oraz będą dostarczać niezbędnych zasobów, może wpływać na redefinicję potencjalnie szkodliwej sytuacji i podtrzymywać czyjąś nabyta zdolność do radzenia sobie z narzuconymi wymaganiami a przez to zapobiegać oszacowaniu konkretnych sytuacji jako wysoce stresujących. Survey - 139 kobiet, kto´re przeszły mastektomie ˛ we wczesnym stadium raka, dostarcza dowodu na to, z ˙e zwia ˛zek mie ˛dzy wsparciem społecznym i przystosowaniem do mastektomii jest zapos´redniczony przez coping [Bloom 1982, s. 1329-1338]. Dane te wskazuja ˛,z ˙e wsparcie społeczne ma bezpos´redni wpływ na trzy wskaz´niki przystosowania do raka: nastro´j (mood), samoocene ˛ (self-esteem) i poczucie skutecznos´ci (sense of ef- ficacy). Nasuwa sie ˛ sta ˛d wniosek, z ˙e wsparcie społeczne wzmacnia procesy radzenia sobie ze stresem, a sam coping jest bezpos´rednio zwia ˛zany z przystosowaniem do raka. Długofalowe badanie 401 kobiet [Bloom 1986], z kto´rych 133 przeszło mastektomie ˛ z powodu raka piersi, dostarcza dodatkowych dowodo´w na zwia ˛zek buforowy (buffering relationship) pomie ˛dzy wsparciem społecznym a radzeniem sobie ze stresem. Wsparcie emocjonalne i status socjoekonomicz- ny, miały tu bezpos´redni wpływ na styl radzenia sobie (coping style) ze stresem, kto´ry z kolei był bezpos´rednio zwia ˛zany z miarami samopoczucia psychicznego czy psychologicznego dobrostanu.
Typologia pacjentów, sposób ich funkcjonowania i stosunek do usług medycznych
Satysfakcja pacjenta jako cel terapii modyfikujący sposób postępowania personelu medycznego
ZAJĘCIA 7: Zależności psychosomatyczne
Charakterystyka zaburzeń somatoformicznych (w tym przyczyny, towarzyszące pojęcia itd.): zaburzenie somatyzacyjne, zaburzenie bólowe, zaburzenie konwersyjne, hipochondria
Zaburzenie pozorowane (Zespół Muenchausena) i zaburzenie pozorowane per procura.