Od kołyski do grobu.
W rozdziale tym autorzy opisują etapy i wdrożenia poszczególnych programów „Nowego Ładu” - zbioru programów opieki społecznej mające zreformować zasadnicze elementy struktury gospodarczej, który został zapoczątkowany i wprowadzony przez amerykańskiego prezydenta Franklina Roosevelta (początek lat 30 XX w.).
Doradcy Roosevelta, jak i sam prezydent uznawali, że Wielki Kryzys był przejawem krachu kapitalizmu, a aktywny interwencjonizm (zwłaszcza rządu centralnego) za właściwe remedium. W społeczeństwie coraz częściej pojawiały się też takie opinie, co sprzyjało wprowadzeniu Nowego Ładu. Dodatkowo jego fundamenty wzmocniła II wojna światowa - jako świadectwo skutecznego kierowania gospodarką przez rząd, a nie przez kapitalizm.
Jednak stosunkowo szybko wycofano się z planowania centralnego ze względu na brak sukcesów w osiąganiu założonych celów oraz fakt, że kłóciło się ono z wolnością. Wówczas kierunek rządu przyjął postać licznych programów opieki społecznej i działalności regulacyjnej.
Autorzy w kolejnych podrozdziałach opisują poszczególne rodzaje programów społeczno-regulacyjnych wprowadzanych w USA. Różne programy kontynuowano lub poszerzano z Nowego Ładu - m.in. program ubezpieczeń społecznych, programy budownictwa mieszkaniowego i odnowy miast, a także istnienie setek innych programów opieki społecznej i programu transferu dochodu.
Autorzy przytaczają przykład Cesarstwa Niemieckiego, które w latach 80 XX w. Za rządów kanclerza Bismarcka wprowadziły system opieki społecznej, a także przykład Wielkiej Brytanii, która wprowadziła liczne ustawy społeczne. Na koncepcje Nowego Ładu wpłynęły też doświadczenia szwedzkie jako państwa opiekuńczego.
W dalszej części rozdziału autorzy opisują przykład Szwecji i Wielkiej Brytanii jako państw opiekuńczych i ich późniejsze związane z tych problemy, które wynikały z trudności w finansowaniu ogromnych wydatków rządowych na realizację wielu programów społecznych, związany z tym wzrost podatków i bezrobocia. Autorzy opisują problemy z jakimi spotkały się państwa stosujące taka politykę. Autorzy opisują też przykład nowego Jorku, jako najbardziej dramatyczny przykład tego, do jakich skutków mogą doprowadzić pełne dobrych intencji programy rządowe - prawie do bankructwa miasta.
Dalej opisywane są poszczególne elementy systemu programów społecznych - ubezpieczenia społeczne, pomoc społeczna, subsydia na budownictwo mieszkaniowe, opieka medyczna. Opisywane są przyczyny katastrofalnych niepowodzeń wszystkich tych programów, które w swoich założeniach miału być tak humanitarne i szlachetne. Odpowiedzią na to pytanie jest niewłaściwe wydatkowanie pieniędzy państwowych - ogromna biurokracja i korupcja urzędników oraz cała machina urzędnicza, w której na każdym szczeblu każdy chce „uciąć” coś dla siebie - pokusy czerpania korzyści z pieniędzy programowych przez nieuprawnione do tego osoby. Wydatki rządowe w biurokratycznej machinie były kierowane do własnych kieszeni biurokratów, a nie do faktycznie potrzebujących i ubogich ludzi.
Autorzy zastanawiają się co powinno być zrobione, aby polepszyć tą tragiczną sytuację. Najlepszym tego rozwiązaniem byłoby wprowadzenie negatywnego podatku dochodowego, który w zdecydowany sposób poprawiłby system opieki społecznej i zmniejszył koszty biurokracji. Jednak przeszkodą w tym jest nierealność takiego rozwiązania - 3 prezydentów amerykańskich próbowało wprowadzić programy zawierające elementy takiego podatku, lecz zawsze uniemożliwiały ich realizację ciągłe naciski polityczne.
„Od kołyski do grobu”
Teza 1: Szczegółowe planowanie państwowe obejmujące opieką społeczną zostało zapoczątkowane w XIX wieku przez Ottona von Bismarcka.
Teza 2: Ekspansja rządu (USA) skoncentrowana jest przede wszystkim na programach opieki społecznej i działalności regulacyjnej.
Teza 3: Polityka opiekuńcza państw nie sprzyja ich rozwojowi gospodarczemu.
Teza 4: Ubezpieczenia społeczne są świadczeniami „fikcyjnymi”, wykorzystującymi naiwność społeczeństwa.
Teza 5: „Wydatki publiczne przynoszą głównie korzyść klasie średniej, finansowane zaś są z podatków płaconych głownie przez ubogich i bogatych”.
Teza 6: Pieniądze przeznaczone na pomoc społeczną w dużej mierze „pochłaniane” są przez nadmierne wydatki administracyjne i potężną biurokrację.
Teza 7: Projekt negatywnego podatku dochodowego to sposób na udrożnienie/ ulepszenie systemu opieki społecznej i zmniejszenie kosztów biurokracji.
UZASADNIENIE TEZY 3:
Wielka Brytania i Szwecja przez długi czas służyły za wzór państw opiekuńczych, w których wysoko rozwinięta była polityka prospołeczna. Jednakże - jak potwierdziła historia - takie nastawienie na politykę społeczną sprzyja coraz większemu niezadowoleniu, a także kryzysowi.
Państwa te przezywały rosnące trudności z finansowaniem wydatków rządowych, a w tym systemu opieki społecznej, co owocowało zwiększeniem podatków, a także wzrostem inflacji. Rosnące koszty wywoływały wśród obywateli niezadowolenie, dawały asumpt do strajków, a równocześnie pojawiały się coraz większe oczekiwania względem systemu opiekuńczego. Należy przy tym nadmienić, iż wraz z wzrostem inflacji, w krajach tych wzrastało bezrobocie, bowiem rząd nie mógł dotrzymać swego zobowiązania w sprawie pełnego zatrudnienia. Niezadowolenie z tego stanu rzeczy sprzyja również emigracji utalentowanych jednostek.
Zatem polityka opiekuńcza, skoncentrowana na zapewnieniu bezpieczeństwa (ubezpieczenia, pomoc socjalna, medyczna) od urodzenia aż do śmierci, a także programy walczące z bezrobociem i programy edukacyjne są zbyt kosztowne, a tym samym obciążają budżet państwa. Przy czym włożone przez państwo pieniądze nie są wystarczające, by zapewnić odpowiednią jakość działań opiekuńczych, zatem obywatele są niezadowoleni zarówno z obciążających ich podatków, jak i jakości oferowanych przez państwo usług.
Zatem śmiało można rzec, że polityka opiekuńcza nie służy właściwie ani państwu, ani jego gospodarce, a przy tym służy korupcji.
2