PERCEPCJA
1.Rola wiedzy i nastawień w proc postrzegł.
Percepcja jako proc. zorganiz. interpretowania rzeczywistości a nie jej wiernego odzwiercied. Jest złożonym proc. wyciągania wniosków. W XIX w. MILLER sformuł. Tezę ”to co odbieramy jest w ogromnym stopniu zdecydowane to jaka droga nerwowa zostanie pobudzona”. Jednak w ogromnym stopniu wiedza o świecie percep. rzeczywistości zależy od pewnej inteligentnej funkcji naszego umysłu która interpretuje ten świat również na poziomie wrażeń i spostrzeżeń. WITKIN przeprow. Badania nad STYLAMI POZNAWCZYMI to czego się spodziewamy podpowiada nam jaki ten świat jest. SHUBERT powiedział że ”żeby coś zrozumieć trzeba w to uwierzyć” GOETHE natomiast” widzimy to co wiemy ”PERCEPCJA nie jest bezpośr. doświad. Jest to złożony proces wyciągania wniosków. Ta teza odnosi się do wszystkich modalności zmysł: wzroku, słuchu, smaku, dotyku, bólu, czucia wew, trzewiowego, zimna. Zdolność mózgu do wykorzs. informacji niedostęp. w procesie percepcji sprawia że rzeczywistość modyfikujemy za każdym razem. Polega to na wykorzys. pewnej INFORM PAMIĘCIOWEJ,UZUPEŁNIENIU LUK, poprzez naszą pamięć o tej rzeczywistości.
2.Percepcja wzrokowa
Świat nauki jest zdomin. przez zmysł wzroku wg prof. BRONOWSKIEGO nasza cywilizacja i wiedza nie mogły się wykształ. bez tego zmysłu który działa podobnie jak kamera film. na ZASADZIE STAŁOŚĆI gdzie cechy przedmiotów wydają się niezmienne mimo że zmienia się odpow. im POBUDZENIE. Obraz rzeczyw. powstaje na styku świata zewn. i naszej integralnej funkcji umysłu która sprawia że ten świat jest sensowny, stały, spójny. Nasz obraz rzeczywist. powstaje poprzez bardzo skomplikowany syst. ruchów oka które zostaje naprowadz. na najbardziej istotne elementy obiektu obserwacji. Świat postrzegamy jako spójny dlatego że nasz system poznawczy potrafi wyodręb. w rzeczywistości pewne sensowne całości.
3.Obrazy konkurencyjne. Percepcja jako proces wyodręb. sensownych całości.
Obrazy konkuren-obrazy dwuznaczne co do których istnieje wiele sposobów interpretowan.
Mogą być postrzegane na wiele sposobów ale nigdy równocześnie, tzn. raz na rysunku widzimy młodą dziewcz, innym brzydką starą kobiet
My odbieramy, percypujemy jest to SYSTEM SĄDÓW o rzeczywis. a nie samą rzeczywistością. Nasz system narzuca na rzeczywis. pewną interpretacji zgodną z naszymi oczekiwaniami. Nasz system poznawczy organizuje rzeczywistość, strukturalizuje ją, interpretuje.
4.Założenia i prawa psychologii postaci.
Psychologia postaci GESTALT- protestuje przeciw poglądowi iż percepcja rzeczywistość jest sumą wrażeń (WERTHAIMER,KELLER). Nasz system poznawczy wyodręb. w tym polu spostrzeżeniowym pewne sensowne całości nazwano ją POSTACIĄ GESTALT nasz system wzrokowy dokonuje pewnej organiz. obrazów i pola spostrzeż. mianowicie rozdziela te pola na figurę i tło. Figura i tło mogą się zmieniać miejscami (raz postrzegamy tę właśnie figurę a raz tło).
PRAWA PERCEPCJI.
I Prawo podobieństwa-elementy są grupowane w całości ze względu na podobieństwa. do siebie.
II Prawo kontynuacji-całości są postrzegane ze względu na pewien kierunek zgodnie z którym te elementy przebiegają.
III Prawo zamykania (closer)-brakujące części figury uzupełniamy w taki sposób że postrzegamy tę figurę jako całość.
GIĘTKOŚĆ SPOSTRZEGANIA-dostrzeganie całości, domykanie ich. Bardzo złożone figury są rozpoznawane i dostrzegane pośród innych
IV Prawo bliskości-postrzegamy całość jako grupujące ją elementy położ. są blisko siebie.
Prawo zamykania i kontynuacji-są szczególnie ważne tworzą tzw. DOBRĄ POSTAĆ taką która jest najłatwiej spostrzegana. Świat postrzegany jest w postaci pewnych całości, identyfikowany. Tych całości jest skompl. procesem testowani a hipotezy o tej samej rzeczywistości które wysuwa nasz system poznawczy.
5.Percepcja przestrzeni fizycznej trójwymiarowej: rola informacji zawartej w obiektach, widzenie dwuoczne.
Informacje zawarte w samych obiektach podpowiadają nam, że rzeczywist. jest trójwymiar.
Zagęszczające linie-zwane ZWIEKSZENIEM SIĘ GRADIENTU CAŁOSCI inform. nas, że figura jest zlokal. w przestrzeni trójwymiar. Nie tylko widzenie dwuoczne KONWEGRENCJA OCZU podpowiada nam co jest rzeczywiście w przestrzeni ale także pewne cechy charakter- erystyczne kory wzrokowej a mianow. istnieje pewne przemieszanie nerwów na siatkówce obu oczu i odpow. im miejsc na korze mózg. Niedokładne nakładanie się tych obraz. Z prawego i lewego oka infor. naszą korę mózg.
że mamy do czynienia z głębią. Okazało się że na bardzo niskim poziomie siatkówki i kory mózg. istnieją wyspecjal. grupy nerwów do postrzegania tych przestrzeni jako linii, plam, kątów ale także ruch. Percepcja i integracyjna funkcja umysłu ma naturę rozsianą tzn. dzieje się w wielu częściach mózgowia i kory wzrok.
6.Percepcja obrazów dwuwymiarowych.
Aktywność korowych dekoratorów cech stanowi podst. wzrokowego rozpoznawania kształtów. Na poziomie kory następuje więc jakby rozłoż. obrazu wzrokow. na wiele element
System wzrokowy dokonuje organiz. obrazu że ukierunkowany jest na wyodręb. w obrazie pewnych sensownych całości. Figury zwane postaciami zostają dostrzeż. dzięki wyodrębnieniu stosunków pomiędzy poszcz. elementami obrazu. Na ekranie złudzenie to opiera się na „zjawisku fi” Polega ono na tym że jeśli w dwóch niezbyt odległ. miejscach siatkówki w szybkim tempie pojawia się taki sam przedmiot, dostrzegamy płynny ruch tego przedmiotu od pkt. gdzie pojawił się najpierw do pkt. gdzie wystąpił później. Przy niedost. inform. wzrokow. o ruchu mózg wybiera tę najb. prawdopodobną ewentualność. Spostrzegając jakiś kształt staramy się zidentyfikować go tj. przypisać go do pewnej klasy przedmiotów znanych nam z uprzednich doświad. Proces stawiania i weryfikowania hipotez powtarza się wielokrotnie aż do moment. znalezienia najodpowiedniejszej. W procesie spostrzegania kształt. ważną rolę odgrywają ruchy oczu.
7.Prawo Webera-Fachnera
W XIX w. WEBER zauważył, że nasze wrażen. subiektywne nie są liniową funkcją bodźców. FECHNER ujął to matemat. w formie że nasze subiekt. wrażenia są logarytmiczną funkcją tych bodźców. Wiąże się z zagadnieniem POMIARU jeśli ustalimy jakąś wysokość bodźca badamy ile trzeba tego bodźca fizycz. dodać żebyśmy dostrzegli subiektywną różnicę w stosunku do tego bodźca-LEDWIE DOSTRZE-GALNA RÓŻNICA. Okazało się że wyobrażenie wzrasta o stałą wielkość w stos. do bodźca. To jest słynne prawo WEBERA- FECHNERA, które mówi że to się zmienia logarytmicznie, nasze struktury psych. nasz syst. poznawczy nie odzwierciedla w sposób realistyczny. W latach 60 stało się oczywiste że inna relacja niż log-rytmiczna rządzi naszymi wrażen. subiektywn.
8.Prawo potęgowe Stewensa i Ekmana. Spostrzeganie przestrzeni fizyczn. a przestrzeni psychologicznej (subiektywnej).
Związane jest to z 2 postaciami STEVENS-EM i EKMANEM. Zaczęli oni wymagać bardzo dokładnie nowych metod skalowania, czyli nowych metod statystycz. wrażenia relacji na-szych doznań subiekt. do fizyczn. Otóż jedną z metod jest SZCOWANIE WIELKOŚĆI np. badamy ważność różnych miast na świecie. Przypuśćmy że Wiedeń ma wartość 10,prosimy by oszacował wartość innych miast przyjmując tą jego jednostkę psychologiczną. Oblicza się SREDNIĄ GEOMETR WARTOŚCI poszczeg. Miast. Jaka jest relacja przestrzeni fizycznej, przest. subiekt? EKMAN uzyskał fizyczne odległości różnych miast w których odległ. od Sztokholmu wynosiła 3-5tys.km.Mówił badanym by nie podawali km tylko prosił by wyobrażali sobie odległość. Interesowało go jaka była relacja naszych doznań, wrażeń, naszych wart-ości subiektywnych do tych bodźców. Naniesione pkt. to miasta które mają swoją odległość rzeczywistą oraz psychologiczną. Do pewnego momentu te związki są w miarę LINIOWE ale potem w miarę zwiększania odległości fizycz. naszymi doznaniami dzieje się coś interesującego. Odległości stają się coraz mniejsze choć fizyczna odległość rośnie. Im coś dalej tym się nam wydaje bliżej. Powstaje efekt skracania się odległości fizyczn. W sensie matematycznym ta krzywa mówi nam że jest to relacja potęgowa a nie logarytmiczna. Okazuje się że większość procesów fizjologicznych podlega prawu potęgowemu.
9.Przestrzeń subiektywna jako przestrzeń symboliczna.
Jaka jest relacja zaangażowania emocjonalnego i przestrzeni subiektywnej? Ekman prosił badanych by podali swoje zaangaż. emocjon. do różnych miast, również wyskalował te miasta jedną z metod szacowania wielkości. Otrzymał relację potęgową, tylko o wykładniku ujemnym. Jeśli coś jest blisko nas to jest bardzo duże zaangażowanie. W miarę zwiększania się odległości subiekt. czyli wewn. reprezentacji przestrzeni fizyczn. to zaangażow. maleje. Zaangażow. emocjon. jest funkcją odległ. subiektyw. Ekman nazwał to prawem odwrotności pierwiastka kwadrat. który opisuje relację odległości do zaangażowania emocjonalnego.
10.Psychologia architektury i środowiska.
Psych. architek. dotyczyła badań jak projektować przestrzeń fizyczn. by projektowanie przy-niosło zamierzony cel. Starożytni potrafili projektować tak by wywołać określone wrażenia. Kiedy budow. świątynie nie wiedziano jak usta-wić kolumny żeby z oddali nie sprawiały wrażenia że świątynia się zawali. Zatem kolumny nie mogą być równoległe. Iktionos powiedział że kolumny muszą być pochylone żebyśmy nie byli przekonani że te kolumny pękną w środku to trzeba stworzyć tzw. ENTAZĘ- pogrubienie kolumny w środku co sprawia że nie wydają się wklęsłe. Banki były tak projektow. by widać było że jest to twierdza solidna.
Psychologowie arch. i środ. Interesowali się jak ludzie zachowują się w pewnych środowiskach. Obserwowali w Londynie, Paryżu, Tokyo jak ludzie zachowują się w poczekalniach metra. Obserwowano jak zachowują się w pomieszczeniach, gdzie są jakieś FILARY wspierające konstrukcyjność. Okazało się że ludzie b. chętnie gdzie jest dużo przestrzeni gromadzą się wokół tych filarów. Jest to jakby trans kulturowe
Ludzie szukają pewnej prywatności, ta ściana ich chroni, jest im przyjemnie. Kiedy patrzono jak ludzie zachow. się w kawiarniach obserwowano to samo zjawisko. Ludzie nie wybierają miejsca na środku tylko gdzieś z boku. Wiele danych wskazuje że zacieśnienie przestrzeni fizycznej, pogwałcenie tych niepisanych kulturowo reguł korzystania z tej przestrz. prowadzi do zaburzeń psychol. i fizjologicznych.
11.Proksymika Halla.
Przykład badań Hall'a „Ukryty wymiar”. Hall interesował się jak my wykorzyst. tą przestrzeń fizyczną w naszych relacjach społ. Hall zauważył kilka przestrzeni, które nazwał PRZEST-RZENIAMI OSOBISTYMI. Zauważył, że wokół nas jest PRZESTRZEŃ INTYMNA(15-20) cm. W obrębie tej przestrz. dzieją się ważne sprawy dla naszej osobowości. Trzecią wyróżnił PRZESTRZEŃ IDYWIDUALNĄ (120-150)cm w której pytamy kogoś, która jest godz. Dalej Hall obserwując jak ludzie zachow. się na spotkaniach towarzyskich zauważył, że ludzie ci siadają obok siebie w odległ.120-300cm,naz-wał tą przestrz. PRZESTRZENIĄ TOWARZYSKĄ. Ta przestrzeń narzuca pewne społecznie ugruntowane sposoby zachow. się. Hall wprowadził jeszcze przestrz. zwaną PRZEST. PUBL-ICZNĄ (300cm-10m).Przestrzenie te wzajemnie się przenikają.
12.Mapy poznawcze.
Pojęcia przestrzeni mentalnej, subiektyw. zostało wykorzystane w pewnych koncepcjach psych. poznawczej do sformułow. pojęcia MAP POZNAWCZYCH. Tego w jaki sposób wykorzystujemy do celów poznawczych tę przestrzeń. Psychologowie badając taksówkarzy doszli do wniosku że istnieją pewne mapy poznaw. Tzn. poznawcze odwzorowanie terenu, które pozwalają na poruszanie pewnymi nieskończenie najkrótsz. w sensie fizyczn. odległościami ale najbardziej dogodnymi.
13.Percepcja architektury.
Jak postrzegamy architekturę? Przybliży nam to badanie nad ratuszami w Toruniu. Zbudowano narzędzie zwane DYFERENCJAŁEM SEMANTYCZNYM, zbudow. z pewnych antonimii przymiotnikowych (1zły..7dobry), można zbudować także narzędzie zwane DYFER. ARCHITEKTONICZNYM. Związane jest to z ANALIZĄ CZYNNIKOWĄ polegającą na grupowaniu zmiennych. Poszukujemy pewnych ukrytych cech które tłumaczą u ludzi przyczyny nieokreślonych zachowań. Analiza czynnik. pozwala nam takie głębokie cechy wykryć np. jakie są kategorie którymi ludzie posługują się opisując architekturę. Jednym z takich czynników jest WYRAZ EMOCJONALNY. Drugim takim czynnikiem jest WYMIAR ESTETYCZNY. Trzeci czynnik BUDOWA FORMA-LNA rozumiana nie jako opis zewn. ale cechy istotne danego obiektu. Kolejnym kryterium oceny tego typu dyskurs jest PRZYJACIELSKOŚĆ - OBCOŚĆ. Kolejnym jest UŻYTKOWOŚĆ TEGO OBIEKTU.
14.Percepcja obiektów symbolicznych w przestrzeni.
Pewne obiekty symbol. w przestrz. subiektywn. Podlegają charakterys. kryteriom. 1.WYMIAR OCENY 2.SIŁY 3.AKTYWNOŚCI. Czasami dochodzą jeszcze dodatkowe wymiary, które sprawiają że możemy taki obiekt precyzyjnie opisać, zastanowić się jak on na nas oddziaływuje, jak zmienia dany obiekt, żeby przestał być groźny, lecz go uprzyjemnić np. prośby okiełznania Pałacu Kultury by wtopił się w krajobraz. Jedną z prób okiełznania było utworzenie tam Centr. Finans. Bankowego).Jest wiele sposób. radzenia sobie z tego typu zagrożeniami poprzez MANIPULACJE. Obiekty symboliczne, takie jak architektura i reklama są w przestrzeni subiekt. wyróżniającymi się punktami.
15.Percepcja literatury i rzeźby.
Dzieła malarstwa, rzeźby, literatury mogą być dla nas niezrozumiałe, dlatego że cały system znaków jest ukryty dla nas bo nieznane są symbole, nie mamy do nich dostępu. Nie wszyscy wiedzą co wyobraża lew na kapitułach świątyń romańskich czy gotyckich. Nie mamy dostępu do tego języka symboli w związku z tym nie rozumiemy sztuki.
16.Percepcja reklamy.
Warstwa modelująca reklamę jest czasami głęboko ukryta poprzez język symboli. Jeśli znamy ten język mamy łatwiejszy dostęp do zrozumienia. W reklamie ta warstwa modelująca jest ukryta przed nami bo głównym zmysłem twórców reklamy jest zachęcenie do kupna
Często wykorzyst. są symb. psychologiczne w reklamie. Wiele jest wody. Woda jest symbol. libido w psychoanal. pewnym żywiołem, źródł. mocy, energii. Przy badaniu reklamy powodzenie zapewnia posługiwanie się językiem naturalnym, ale też językiem jakim twórcy reklamy się posługują tworząc ją. Wykorzystanie takich przymiotników do dyferencjału semantycznego dawałoby gwarancję że docieramy do tych głęboko ukrytych znaczeń.