Rehabilitacja po amputacjach
Przyczyny amputacji: powikłania cukrzycy, miażdżyca naczyń, zakrzepowo-zarostowe zapalenie tętnic, urazy, nowotwory, stany zapalne kości.
Badanie przedmiotowe:
-długość kikuta
-stan blizny po amputacji
- kształt kikuta
- stan skóry kikuta
- czucie
- zakres ruchu w zachowanych stawach i siłę mięśni kikuta.
Usprawnianie obejmuje:
Usprawnianie przed operacją
- ćw. oddechowe, siadanie, ćw. pozostałych kończyn
- ćw. wzmacniające mm. pośladkowe, grzbietu, brzucha, czworogłowego - w kkd.
- ćw. wzmacniające kark, pas barkowy - w kkg
Zabezpieczenie kikuta przed wadliwym ustawieniem
- kikut uda ustawia się w odwiedzeniu i zgięciu biodrowym, w kikucie poniżej kolana dochodzi do przykurczu zgięciowego w kolanie.
- w celu zapobiegania przykurczu zgięciowego w biodrze- leżenie na brzuchu
- kikut ramienia ustawia się w zgięciu, odwiedzeniu i rotacji wewnętrznej
Utrzymanie pełnej ruchomości w stawach
- we wczesnej fazie- ćw. prowadzone
- po zagojeniu się rany - ćw. czynne w pełnym zakresie, ale bez przyrządów
- po 3 tyg. również ćw. oporowe
- w kończynie górnej po amputacji poniżej łokcia trzeba zadbać o pełny zakres zginania łokcia- potrzebny do samoobsługi.
Uzyskanie odpowiedniego kształtu kikuta
- bandażowanie kikuta albo założenie opatrunku gipsowego
- bandażowanie zapobiega też powstawaniu obrzęków.
Wzmacnianie siły mięśniowej
- ćw. oporowe kikuta stosuje się po 3 tyg. od zabiegu
- ćw. zwiększające siłę innych mięśni
- nauczenie napinania mięśni w kończynie dolnej w celu stworzenia tzw. pompy żylnej.
Ćw. czucia powierzchownego i głębokiego kikuta
- ćw. dotyku na przeszczepionych fragmentach skóry
- utrata kończyny powoduje zaburzenia równowagi - ćw. równoważne.
Hartowanie kikuta
- stopniowe przyzwyczajanie kikuta do ucisku - wspieranie go o przedmioty miękkie, potem twarde, np. deska.
- masaże wirowe, kąpiele wodne z jednoczesnym masażem kikuta gąbką, szczoteczką, kąpiele naprzemienne w ciepłej i zimnej wodzie.
Utrzymanie ogólnej sprawności chorego
Ćwiczenia specjalne przed zaprotezowaniem kończyny dolnej
- przed zaprotezowaniem powyżej kolana- ćw. utrzymujące ruch rotacji wewnętrznej i przywiedzenia w st. biodrowym.
- przed zaprotezowaniem poniżej kolana- utrzymanie pełnego zakresu ruchu w kolanie i biodrze, ćw. rozciągające zginacze kolana w przypadku przykurczu w stawie kolanowym.
Ćwiczenia specjalne przed zaprotezowaniem kończyny górnej
ćw. utrzymujące pełny zakres ruchu w stawie ramienno-łopatkowym
wzmocnienie siły mięśni karku i obręczy barkowej
ćw. tzw. zestrojów ruchowych, tzn. wybiórczego napinania poszczególnych grup mięśni w celu uruchamiania protezy kinetycznej
nauka padania tak aby uchronić trzwarz przed poranieniem
ćw. oddechowe- zwiększenie ruchomości klatki piersiowej
po amputacji powyżej stawu łokciowego- ćw. z oporem kikuta m. dwugłowego
po amputacji w obrębie przedramienia- dbanie o pełne zgięcie stawu łokciowego
ćw. ruchu nawracania i odwracania przedramienia
w przypadku kikuta Krukenberga trzeba wyćwiczyć rozwieranie i zwieranie wytworzonych „palców”
Zabiegi fizykalne:
masaż wirowy - hartowanie kikuta
prądy DD - ból kikuta
jonoforeza z ksylokainą, nowokainą - działanie p/bólowe
magnetoterapia
laser niskiej mocy
parafina - przed zabiegami redresyjnymi
promieniowanie podczerwone - przed redresją
masaż mobilizujący bliznę - delikatny masaż wokół szwów.
Usprawnianie po zaprotezowaniu kończyn dolnych
ćw. równoważne w protezie
nauka chodu na najpierw o kulach, potem o lasce, we wszystkich kierunkach, z zwrotami, chodzenie po schodach, z przeszkodami, w terenie
nauka padania i samodzielnego wstawania (z podłogi, krzesła, podnoszenie przedmiotów)
ćw. ogólnokondycyjne
terapia zajęciowa
Usprawnianie po zaprotezowaniu kończyn górnych
ćw. wzmacniające mięśnie karku i obręcz barkową
nauka posługiwania się protezami: - podnoszenie przedmiotów, czynności samoobsługi.
terapia zajęciowa
ćw. ogólnokondycyjne.
źródło-
Podstawy rehabilitacji ruchowej
Kwolek tom 2