WSTĘP …………………………………………………………………………3

ROZDZIAŁ I
ANATOMIA KOŃCZYNY DOLNEJ ………………………………………..6

1. . Układ kostny ……………………………………………………………….6

2. . Układ mięśniowy …………………………………………………………10

3. . Stawy kończyny dolnej i ich więzadła ……………………………………17

ROZDZIAŁ II
ETIOPATOGENEZA ODJĘĆ W KOŃCZYNACH DOLNYCH ………...27

2.1. Przyczyny amputacji ……………………………………………………...27
2.2. Poziomy odjęć w kończynach dolnych …………………………………...29
2.3. Powikłania po amputacjach ……………………………………………….35

ROZDZIAŁ III
RODZAJE PROTEZ W ZALEŻNOŚCI OD ODJĘCIA ………………….38

3.1. Protezy po amputacji goleni ………………………………………………38

3.2. Protezy po amputacji w kostce ……………………………………………41

3.3. Protezy po amputacji w kolanie …………………………………………..43

3.4. Protezy po amputacji udowej ……………………………………………..44

3.5. Protezy po amputacji biodrowej …………………………………………..45

ROZDZIAŁ IV
USPRAWNIANIE PO AMPUTACJI ……………………………………….47

4.1. Okres wczesny (higiena, pielęgnacja) ……………………………………48
4.2. Okres późny ……………………………………………………………….56
4.3. Psychoterapia ……………………………………………………………...67

ZAKOŃCZENIE ……………………………………………………………..69

PIŚMIENNICTWO ………………………………………………………… 72

SPIS RYSUNKÓW …………………………………………………………...73

WSTĘP

Amputacja kończyny dolnej należy do jednych z najstarszych zabiegów operacyjnych, wykonywanych już w starożytności. Sama technika wykonania amputacji kończyny nie stwarzała większych trudności, największym problemem była hemostaza. W przeszłości chirurg miał noże i piły amputacyjne, ale nie dysponował lekami znieczulającymi, opaskami uciskowymi i podwiązkami naczyniowymi. Założenie podwiązek bez współczesnych narzędzi chirurgicznych było niełatwym zadaniem dla wielu chirurgów

Amputacje dzielimy na:

1.Urazowe - jest wtedy, gdy kończyna została zmiażdżona i nie ma szans na jej rekonstrukcję, przeprowadza się ją w wyniku ciężkich wypadków, urazów, zgorzeli, w stanach zagrożenia życia. Wykonuje się ją możliwie jak najbardziej obwodowo.

2.Zaplanowane wykonywane na poziomach z wyboru.

Wyróżniamy dwie metody amputacji: fizjologiczne i konwencjonalne. Amputacja konwencjonalna polega na prawidłowym obcięciu końcówki kostnej, tzn. kikut kostny musi być krótszy od kikuta mięśniowego. Szczyt kikuta kostnego jest zabezpieczony okostną. Ważne jest zabezpieczenie naczyń krwionośnych. Duże pnie naczyniowe kikuta są podszywane, małe – koagulowane. Należy właściwie zabezpieczyć zakończenia nerwów obwodowych: wyłapuje się nerw, wstrzykuje się ksylokainę, podwiązuje i obcina pod podwiązaniem. Sposób ten ogranicza bóle fantomowe oraz zapobiega tworzeniu się nerwiaków. Należy prawidłowo uformować masy mięśniowe kikuta, przecięte mięśnie zostają zszyte, tzn. antagonistyczne grupy mięśni zszywa się ze sobą pod pewnym napięciem włókien mięśniowych (15% napięcia mięśni). Zszywa się je tak, aby pokryły szczyt kikuta. Blizna nie może być na szczycie kikuta ani na powierzchni oporowej (amputacja uda, powierzchnia przednia – blizna z tyłu, podudzie, powierzchnia przednia – blizna z tyłu) Należy również właściwie zabezpieczyć skórę, tzn. poszczególne warstwy skóry muszą być ze sobą zszyte (skóra właściwa do skóry właściwej itd.).

W amputacji fizjologicznej oprócz cech amputacji klasycznej stosuje się dodatkowo:

1. Przytwierdzenie antagonistycznych grup mięśniowych do końcówki kostnej,

2. zaprotezowanie kikuta jest na stole operacyjnym lejem gipsowym z unieruchomieniem stawu powyżej amputacji.

3. Pierwsze protezy zakładane pacjentowi to są tymczasowe (lej gipsowy, bez stopy protezowej tzw. pylon ) , po uformowaniu się kikuta pacjent otrzymuje protezę ostateczną, najczęściej z lejem z tworzywa z odpowiednimi wkładkami.

4. Proteza ostateczna musi mieć but protezowy i wypełnienie kosmetyczne.

5. Wymogiem amputacji fizjologicznej jest prawidłowy zoperowany kikut.

6. Celem rehabilitacji amputacji fizjologicznej jest stworzenie warunków do jak najlepszego wykorzystania możliwości biomechanicznych, przy małym wydatku energetycznym.

Amputacje były i są nadal wyrazem bezsilności człowieka wobec niektórych chorób. W wielu przypadkach ich następstwem jest poważne kalectwo, które prawie zawsze prowadzi do zmiany, jakości życia chorego. Pacjenci tracą nie tylko uprzednią sprawność fizyczną, lecz bardzo często również osiągniętą pozycję życiową, rodzinną. Zostają zmuszeni do zmiany – nie raz całkowicie – swoich dotychczasowych wzorów zachowania, rezygnacji lub ograniczenia pełnionych dotąd ról społecznych. Dlatego ważna wydaje się identyfikacja tych zakresów aktywności chorych, które przy odpowiednim podejściu terapeutycznym i wykorzystaniu indywidualnych możliwości pacjenta oraz potencjału jego rodziny będą mogły ulec znacznej poprawie. Zadanie to jest jednym z głównych celów badań dotyczących oceny, jakości życia po amputacji kończyn.

Osoby, które tracą kończynę w nagłym wypadku drogowym lub w pracy stanowią tylko kilkuprocentowy margines wszystkich amputacji. Zwykle operację tę przeprowadza się po uprzednim jej zaplanowaniu. Pacjent jest do operacji przygotowywany, dostaje niezbędne badania i lekarstwa wzmacniające zanim położą go na stole operacyjnym. Jest bardzo ważne, aby osoby zagrożone amputacją, na długo zanim ona nastąpi uzyskały wszelkie informacje dotyczące ryzyka operacji i jej konsekwencji. Nieświadomość i niewiedza potęgują lęk, pogłębiają rozpacz i opróżniają tylko proces psychicznej i fizycznej rehabilitacji. Celem pracy jest pokazanie sposobów rehabilitacji po amputacji kończyn dolnych. Praca składa się z czterech rozdziałów.

Pierwszy rozdział „Anatomia kończyny dolnej” dotyczy układu kostnego, układu mięśniowego oraz stawów kończyny dolnej.

W rozdziale drugim „Etiopatogeneza odjęć w kończynach dolnych” opisano przyczyny amputacji, poziomy odjęć w kończynach dolnych oraz powikłania po amputacji.

Rozdział trzeci „Rodzaje protez w zależności od odcięcia” charakteryzuje protezy dla osób po amputacjach.

Rozdział czwarty „Usprawnienie po amputacjach” dotyczy okresu wczesnego (higiena, pielęgnacja), okresu późnego oraz psychoterapii. Całość opracowania uzupełnia zakończenie, piśmiennictwo oraz spis rysunków.

KONTAKT : [e-mail]