Laboratoryjna ocena i monitorowanie uszkodzeń i chorób mięśni.

Poziom enzymów mięśni szkieletowych w surowicy krwi jest markerem stanu funkcjonalnego mięśni.

Wzrost poziomu tych enzymów może być związany z martwicą komórek i uszkodzeniem tkanek, związanych zarówno z przewlekłymi, jak i ostrymi uszkodzeniami.

Do wzrostu poziomu tych enzymów dochodzi również po znacznym wysiłku fizycznym i nie musi to być związane z patologią.

Ocena poziomu tych enzymów pozwala nie tylko na diagnostykę pewnych określonych jednostek chorobowych, ale również na obiektywizację wytrenowania czy przetrenowania zawodników.

KINAZA KREATYNOWA

• białko cytoplazmatyczne

• 19 chromosom

• Katalizuje produkcję ATP

• 5 izoenzymów CK:

• 
  
  CK-MM (mięśnie szkieletowe)

• CK-BB (mózg)

• CK-MB (serce)

• 
  
  sarkomerowy

• niesarkomerowy

W zdrowej populacji podwyższone poziomy CK są obserwowane u :

• Rasa czarna

• Mężczyźni

• Osoby z dużą masą mięśniową

) CK:

• urazy mięśni

• zastrzyki domięśniowe (w tym też bad. EMG)

• znaczny wysiłek

• skurcze mięśniowe

• dystrofie mięśniowe (np. Duchenna)

• rabdomioliza

• złośliwa hipertermia

• polimyositis (zap. wielomięśniowe)

• ermatomiositis (zap. skórno-mięśniowe)

• astma

• nadczynność tarczycy

• sterydoterapia

• zawał mięśnia sercowego

• przyjmowanie narkotyków

U zdrowych zawodników podwyższony poziom CK pochodzi z rabdomiolizy (uszkodzenie tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej) po wysiłku fizycznym, zwłaszcza wysiłku z ćwiczeniami ekscentrycznymi.

Bezpośrednią przyczyną podwyższonego poziomu CK jest nieodwracalne uszkodzenie sarkolemmy.

Uszkodzenie to zależy od przede wszystkim od długości i intensywności wysiłku fizycznego i jest tym większe im większe jest uszkodzenie mięśni.

Im bardziej wytrenowany zawodnik tym wyższy będzie spoczynkowy poziom CK.

Ale jednocześnie, tym mniejszy jest wzrost CK po wysiłku i tym szybciej te podwyższone poziomy ulegają normalizacji.

	Trening siłowy	Długi wysiłek	Przewaga ćwiczeń ekscentrycznych
Max. wartość CK	8 godz.	24 godz.	96 godz.
Czas normalizacji	2-7 dni	2 dni	7 dni

Protokół profilu kinaz wg Brancaccio

• 2 dni zupełnie bez treningów (imprezy, taniec, używki, długie spacery)

• CK w spoczynku

• Max. wysiłek (intensywny trening, ale o intensywności porównywalnej z normalnym treningiem)

• Pomiar CK po 30 min., 6,12,24,48,72 godz.

Przykład oceny wartości CK w trakcie normalnego cyklu treningowego

• 2 x dziennie treningi piłkarskie

• max. wzrost CK - 4 dnia

• normalizacja do ok. 10 dnia

W przypadku powtórzenia max. wysiłku pomiędzy 4-10 dniem, nie dochodzi do powtórnego wzrostu CK = ADAPTACJA

Czynniki predysponujące do rabdomiolizy (uszkodzenia mięśni szkieletowych) są min.:

• nadmierny wysiłek fizyczny

• niedokrwienie mięśni

• oparzenie

• zakażenie (np. wirus grypy)

• alkoholizm

• narkomania (kokaina, heroina, amfetamina)

• zaburzenia metaboliczne

• atak padaczkowy

• złośliwy zespół neuroleptyczny (np. po znieczuleniu)

• zap. wielomięśniowe

• miopatie

• jad węży

• choroby nowotworowe

…i inne

Czynniki dodatkowo podwyższające CK

• trening w niskiej temperaturze

• trening w środowisku o wysokiej wilgotności

• odwodnienie w trakcie wysiłku

Czynniki obniżające CK

• odpoczynek

• masaż limfatyczny

• suplementacja - aminokwasy o rozgałęzionych łańcuchach (np. BCAA)

• Utrzymujące się podwyższone poziomy CK u zawodnika, który zaprzestał treningów i nie ma żadnych innych czynników mogących na nie wpływać - POWINNO SKŁANIAĆ DO ROZSZERZENIA DIAGNOSTYKI.

DEHYDROGENAZA MLECZANOWA

• oksydoreduktaza (wątroba)

• katalizuje ostatni etap szlaku glikolitycznego: przejście pirogronianu w mleczan

• 5 izomerów: LDH1-LDH5

• jest markerem uszkodzenia komórek

() LDH - dehydrogenaza mleczanowa

• przedłużający się wysiłek (utrzymuje się do 2 tyg.)

• nowotwór (np. płuc) LDH3

• chłoniaki nieziarnicze

• w niewydolności wątroby

… i inne

Szczegółowa analiza LDH pozwala ocenić przede wszystkim metaboliczną adaptację zawodnika do wysiłku.

Zawodnik z () CK i LDH

ODPOCZYNEK

WYWIAD!

Badanie kliniczne : asymetrie ( czaszka, łopatka, biodro )

atroficzne/hipotoniczne mięśnie

EKG i ECHO : późne objawy kardiomiopatii

Profil kinaz

Bad. ogólne moczu (myoglobinuria)

Hormony tarczycy

Biopsja mięśnia

Jeśli wszystkie badania mają ujemne wyniki a zawodnik asymptotyczny to

REKOMENDUJEMY ZMNIEJSZENIE AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ.

Delayed Onset Muscle Sorness

Zespół objawów (ból i dyskomfort) rozpoczynający się 24-72 godz. po wysiłku fizycznym i trwający 2-3 dni.

• w przeszłości wiązano ten syndrom z gromadzeniem się kw. mlekowego

Co więc powoduje DOMS ???

• mikro uszkodzenia tkanki mięśniowej, głównie w mechanizmie ćwiczeń ekscentrycznych (np. bieg w dół)

• zmiany ciśnienia osmotycznego i zatrzymywanie płynów w otaczających tkankach

• zbyt duże rozciągnięcie mięśnia i mikro-urazy

• ostry stan zapalny

• adaptacja mięśnia do treningu i hipertrofia komórek-obrzęk-ucisk na nerwy

Nie istnieje jednoznaczny protokół postępowania w DOMS.

Wiele stosowanych metod nie znajduje potwierdzenia w badaniach naukowych.

Niesteroidowe leki przeciw-zapalne mogą być stosowane w leczeniu bólu związanego z DOMS, jeśli jednak główną patologią będzie uszkodzenie mięśni mogą mieć one hamujący wpływ na gojenie tkanek.

DOMS - rozgrzewka

Nie udowodniono wpływu czynnej rozgrzewki, ani też braku rozgrzewki na wystąpienie, szybsze ustępowanie, czy też zmniejszenie objawów w DOMS.

Jednak bierna rozgrzewka wykonywana przed rozpoczęciem ćwiczeń ekscentrycznych może zmniejszyć te objawy.

DOMS - joga

Regularne ćwiczenie jogi w okresie przed sezonem - wyraźnie zmniejsza objawy DOMS.

DOMS - stretching

Streching przed i po wysiłku wpływa pozytywnie na zapobieganie i szybsze ustępowanie DOMS.

Należy jednak pamiętać, że nadmierne rozciągnięcie mięśnia - samo w sobie może prowadzić do wystąpienia DOMS.

DOMS - masaż

Masaż może w znaczny sposób zredukować dolegliwości bólowe, jednak powinien być wykonany do 2 godz. po zakończeniu wysiłku.

DOMS - akupunktura

Nie wykazano jednoznacznie pozytywnego wpływu akupunktury na ustępowanie objawów DOMS.

Ocena wartości enzymów „mięśniowych” pozwala na obiektywizację i bardziej indywidualną ocenę obciążeń treningowych zawodnika, a w razie potrzeby może być wykorzystana do diagnostyki chorób mięśni.

cytoplazma

mitochondrialny

---