PRODUKCJA SPRZĘŻONA - typ produkcji gdzie z jednego wsadu materiałów podstawowych z przyczyn naturalnych lub technologicznych powstają równocześnie kilka grup wyrobów które różnią się wartością użytkową.

• Wyroby główne

• Produkty uboczne

• Odpady

Podział na w/w grupy ma charakter względny i zmienia się w czasie.

Przykłady przemysłu sprzężonego :

• Przetwórstwo rolno - spożywcze

• Hutnictwo żelaza

• Przemysł chemiczny

W produkcji sprzężonej grupy tych wyrobów powstają jednocześnie.

Metodologia ułatwiająca kalkulacje w produkcji sprzężonej:

1. METODA RESZTOWA (odjemna) - służy wyznaczaniu kosztów jednostkowych wyrobów głównych. W metodzie tej zazwyczaj abstrahuje się od powstania odpadów.

Kj = S Ki - S CjuX Xju / Xg

S ki - wartośc w .. sprzedaży produktów ubocznych

Kju = Cju - koszt jednostkowy produktu ubocznego jest równy cenie jego sprzedaży

S Ki - suma poniesionych kosztów na proces produkcji sprzężonej

S Cju * Xju - cena jednostkowa produktu ubocznego jednego rodzaju x dla jego sprzedaży

Xg - ilośc wyrobu głównego

UWAGA: wzór w tej postaci ma zastosowanie jeżeli w wyniku procesu produkcji sprzężonej powstaje jeden rodzaj wyrobu głównego. Jeżeli natomiast w wyniku procesu produkcji sprzężonej powstaje więcej produktów głównych wówczas różnica w liczeniu rozliczany pomiędzy wytworzone wyroby główne najczęściej zgodnie z kalkulacją podziałową współczynnikową.

2. KALKULACJA PROPORCJONALNA PRZY PRODUKCJI SPRZĘŻONEJ - ten rodzaj kalkulacji stosujemy w sytuacji gdy jesteśmy w stanie wskazać związek przyczynowo skutkowy pomiędzy ponoszonymi kosztami produkcji sprzężonej a pewną wielkością które charakteryzuje wszystkie wytworzone wyroby.

Tą wielkością może być:

• Ciążar wyrobu

• Powierzchnie

• Objętość

• Nakład pracy.

3. KALKULACJA WSPÓŁCZYNNIKOWA PRZY PRODUKCJI SPRZĘŻONEJ ma zastosowanie kiedy:

• Wytworzone wyroby nie da się przedstawić za pomocą jednej jednostki miary

• Gdy nie da się wskazać związku przyczynowo - skutkowego pomiędzy wielkością charakterystyczną dla tych wyrobów a poniesionymi kosztami produkcji sprzężonej. W takiej sytuacji do rozliczenia kosztow produkcji sprzężonej wykorzystywane są współczynniki oparte na cenach planowanych bądź realizowanych na rynku dla poszczególnych wyrobów.

4. KALKULACJA DOLICZENIOWA - może być stosowana do produkcji jedno masowej, części, podzespołów, elementów wytworzonych z różnych materiałów przy zastosowaniu różnych technik.

Procedura tej kalkulacji:

I etap: odniesienie kosztów bezpośrednich (na podstawie kart kontroli) do wytworzonych wyrobów bądź na realizowanie zlecenia produkcyjnego.

II etap : rozliczenie kosztów pośrednich - w ich celu wykorzystuje się tzw kalkulacje doliczeniowe, które mogą mieć charakter ILOŚCIOWY (np. liczba przepracowanych maszynogodzin, roboczogodzin) lub WARTOŚCIOWY (np. koszty materiałów bezp, płac bezp itp.)

Na tej podstawie wyznaczamy wskaźnik narzutów kosztów pośrednich:

\

W= k. pośrednie/klucz doliczeniowy * 100

Stosując w/w wskaźnik dokonujemy rozliczenia kosztów pośrednich pomiędzy wytworzone asortymenty lub realizowane zlecenie produkcyjne.

Rodzje kalkulacji doliczeniowej:

1. asortymentowa - stosowana w przypadku produktu średnio i wieloseryjnej

2. zle… ? - stosowana w przypadku produkcji jednostkowej lub małoseryjnej

UWAGA: Jeżeli na dane zlecenia produkcyjnego przypada produkcja więcej niż jednego asortymentu to koszt tego zlecenia rozliczamy pomiędzy wytworzone asortymenty najczęściej rpzy pomocy KALUKULACJI PODZIAŁU DOLICZENIOWEJ

Stosuje się w kalkulacji doliczeniowej stosuje się także przypadku działalności budowlano - remontowo - montażowej.

1. Rozliczaniu podlegają koszty ogólne budowy

2. wyznacza się wskaźnik kosztów ogólnych budowy:

W = k. ogolne budowy/ klucz doliczeniowy * 100

3. nie wyznacza się kosztów jednostkowych tylko koszty poniesione na poszczególnych obiektach.

KALKULACJA KOSZTÓW DZIAŁAŃ (ABC)

Stosowana:

• kiedy udział kosztów pośrednich w strukturze kosztów przedsiębiorstwa jest wysoki i ma tendencje wzrostową

• kiedy przedsiębiorstwa stosuje bardzo zróżnicowany asortyment wyrobów przy wykorzystaniu różnych materiałów podstawowych i różnych technologii

Udział kosztów pośrednich w strukturze kosztów przedsiębiorstwa jest wysoki, gdy :

• sprzyja temu automatyzacja i robotyzacja procesów produkcyjnych co powoduje że obniżają się koszty prac bezpośrednich a rosną koszty amortyzacji i zużycia energii

• wzrasta znaczenie procesów przed i po produkcyjnych np. planowanie, przygotowywanie produkcji, B i R, kontroli, obsługi

Kalkulacja kosztów działań jest związania z zarządzaniem procesowym w przedsiębiorstwie. To oznacza że w przedsiębiorstwie realizowane są procesy gospodarcze, które mają na celu wytworzenie oraz sprzedaż wyrobów. Owe procesy gospodarcze składają się z szeregu powiązanych ze sobą operacji. Wykorzystanie owych operacji powoduje powstanie kosztów w przedsiębiorstwie.

M. Porter wyodrębnia 2 grupy działaś realizowanych w firmie:

1. Działania podstawowe

• dzialania w zakresie gospodarki materiałowej

• dzialania związane z przekształcaniem materiałów w produkcji

• działania dotyczące produktów

• dzialania marketingowe

• działania związane z obsługa posprzedażową klienta

2. Działa wspierające

• działania realizowane w zakresie B i R

• dzialania związane z zarządzaniem przedsiębiorstwem

• działania związane z zarządzaniem zasobami ludzkimi

• działania związane z zaopatrzeniem przedsiębiorstwem w składniki majątkowe

Przyjmuje się inną podstawe rozliczenia - miara wielkości działań -> charakterystyką danego działania przedsiębiorstwa powiązane między wielkością działania a poniesionymi kosztami

Podstawowe miary wielkości działań:

• liczna wykonanych działań

• czas trwania działań

• ilość zasobów wykorzystanych na realizacje działań

• wartość działania

RACHUNEK KOSZTÓW I WYNIKÓW

Rachunek kosztów - podsystem informacyjny w systemie ewidencyjnym rachunkowości. Jest to ogół działań zmierzających do ustalenia zużycia pracy uprzedmiotowionej w pracy i przedmiotach pracy oraz zużycia pracy związanej z realizacją celów gospodarczych w danym czasie

Zadania rachunku kosztów:

• pozwala przestawić koszty w różnych przekrojach : gdzie powstały, na co zostały poniesione, jaka jest wartość tych kosztów

• jest podstawą do wyznaczania cen wytworzonych wyrobów ma związek z rentownością przedsiębiorstwa

• daje możliwości sterowania i kontrolowania procesów w przedsiębiorstwie poprzez porównywanie kosztów tych procesów i ich wartościami z przeszłość z wartościami planowanymi z uzyskiwanymi przychodami, kosztami konkurentów (benchmarketing kosztów)

TRADYCYJNY RACHUNEK KOSZTÓW (k. pelne)

• rachunek który bazuje na danych historycznych

• dzieli koszty na bezpośrednie i pośrednie - pośrednie rozliczane są między poszczególnymi wyrobami w sposób proporcjonalny na postawie kluczy obliczeniowych

• koszt jednostkowy wyrobów ustalany jest na podstawie pełnego zużycia wszystkich czynników produkcji

• na wysokość całkowitych kosztów przedsiębiorstwa wpływ ma tylko jedna zmienna, a jest nią wielkość produkcji

• rachunek ten nie uwzględnia stopnia wykonania zdolności wutwórczych przedsiębiorstwa.

WADY problem z doborem odpowiednich kluczy które służą rozliczeniu kosztow pośrednich na podstawie tego rachunku dokonuje się tzw proporcjonalności kosztów pośrednich nie uwzglednia stopnia… nie pozwala na dezagregacje wyniku funkcjonowania podmiotów wewnętrznych przedsiębiorstwa utrudnia wprowadzenie procesów decentralizacji zarządzania w przedsiębiorstwie

ZALETY spełnia wymagania standardu sprawo zdalności finansowej ma zastosowanie w decyzjach długoterminowych zgodnie z zasadą iż w długim horyzoncie czasu uzyskane przychody powinny pokryć wszystkie poniesione koszty jest najstarszy - 200 lat

Rachunek kosztów zmiennych - wady i zalety

WADY powstają problemy metodologiczne w zakresie podziału kosztów na stałe i zmienne rachunek niezgodny ze standardami sprawo zdalności finansowej ma zastosowanie w procesach decyzyjnych o charakterze krotkoterminowym może nadmiernie koncentrowac uwagę zarządzającyh na kosztach zmiennych przy jednoczesnym niedocenieniu kosztów stałych przedsiębiorstwa

ZALETY umożliwia szybką i syntetyczną ocenę przedsiębiorstwa dostarcza rzetelnego kryterium decyzyjnego w postaci jednostkowej marży brutto wyrobu, marży brutto grup asortymentowych, marży całego przedsiębiorstwa rzetelnie informuje o poziomie jedn. Kosztów zmiennych wyrobów oraz poziomie kosztów zmiennych firmy sprzyja decentralizacji zarządzania w przedsiębiorstwie

WIELOSTOPNIOWY RACHUNEK KOSZTÓW I WYNIKÓW

Rachunek kosztów zmiennych jest podstawą do tworzenia wielostopniowego, wieloblokowego rachunku kosztów i wyników.

Możemy taki rachunek zbudować jeśli istnieje możliwość wyodrębnienia indywidualnych kosztów stałych poszczególnych asortymentów, grup asortymentowych, podmiotów wewnętrznych, firmy np. zakładów, wydziałów, kanałów dystrybucji linii technologicznych.

W związku z tym można wyodrębnić wiele stopni marż. Na pokrycie kosztów stałych o różnym zakresie, pozwala to ocenić rentowność na poziomie asortymentu, gr asortymentowych, stosowanych techno ligi, wykorzystywanych Kanasów dystrybucji, czy obsługa klienta.

SCHEMTA:

3 grupy k. stałych

1. pośrednie produkcji,

2, sprzedaży

3. ogolnego zarządu.

Przychody ze sprzedaży produktów - zmienne koszty wytworzenia/

Marża 1 stopnia brutto - stale koszty wytworzenia

Marża 2 stopnia brutto (wynik produkcyjny sprzedaży) -koszty sprzedaży

Marża 3 stopnia brutto (wynik handlowy brutto) - koszt ogólnego zarządu

= wynik finansowy.

---