Warsztaty "Poznaj samego siebie"

Scenariusz zajęć warsztatowych "Poznaj samego siebie, czyli jak wykorzystać swoje atuty w planowaniu kariery zawodowej" przeznaczone dla młodziezy liceów i szkół ponadgimnazjalnych.

 
Grupa:
Zajęcia są dobrowolne i przygotowane dla młodzieży w wieku od 16-19 lat zainteresowanej rozwojem osobistym i ćwiczeniem konkretnych sposobów działania w sytuacji planowania dalszej kariery zawodowej. Poszukującej pomocy w uściśleniu swoich planów, wprowadzeniu w życie pomysłów, a także uświadomieniu sobie swoich możliwości i uwarunkowań.

 

Czas:
Czas zajęć obejmuje 5 godzin (300 min z wliczoną 15 minutową przerwą). Jednorazowe spotkanie przewidziane jest dla grupy 15-20 osobowej..

 

Cel zajęć:

Celem zajęć jest przede wszystkim rozwijanie umiejętności poznawania siebie i nazywania swoich mocnych stron, a także uświadomienie roli wiedzy, zainteresowań i cech charakteru w wyborze kierunku kształcenia lub przyszłego zawodu.

• Zajęcia te mają być wstępnym rozpoznaniem swoich możliwości przed zagłębieniem się tajniki planowania kariery zawodowej.

• Przy każdym ćwiczeniu uściślam jaki ma ono dokładnie cel, ale wszystkie są one podporządkowane rozwijaniu samowiedzy o sobie.

Ćwiczenie 1:  POZNAJMY SIĘ

Czas: 20 min.

Cel: Wzajemne poznanie i integracja grupy, a także dobra okazja do nawiązania pierwszego kontaktu z grupą dla prowadzącego.
(Jest to konieczne ćwiczenie z uwagi na fakt, że grupa prawdopodobnie się nie zna. Możliwe, że są to przypadkowi uczniowie z różnych szkół.)

Instrukcje:
1. Powitanie.
2. Zapoznanie uczniów z zasadami pracy na zajęciach warsztatowych: słuchanie innych, mówienie w swoim imieniu, zasady uwagi.
3. Zapoznanie z uczestnikami zajęć:

•  Prowadzący przedstawia się grupie i prosi jej członków o zapisanie swoich imion i przypięcie ich do ubrania. Następnie młodzież siada w kole i przedstawia się sobie wzajemnie głośno za pomocą rymu: np. MARYSIA ZNA ŹDZISIA, MAREK-ZEGARERK, ZOSIA-SAMOSIA
        I każdy z uczestników wymienia imię i rym, najpierw sąsiada z prawej, potem        
        z lewej strony.

Ćwiczenie 2:  LUBIĘ, POTRAFIĘ, CHCĘ

Czas: maksymalnie 40 min.

Cel: Wzajemne poznanie i wstępne wprowadzenie w problematykę samopoznania.

Instrukcje:
1. Prowadzący dzieli klasę grupę na trzyosobowe zespoły.
2. Każda osoba w zespole mówi trzy zdania na swój temat. Każde zdanie ma zaczynać się od słowa „LUBIĘ...”
3. Na sygnał prowadzącego, zgodnie z ruchem wskazówek zegara, z każdego zespołu do zespołu obok, po prawej stronie przechodzi jedna osoba.
4. W nowych zespołach każda z osób mówi trzy zdania na swój temat. Każde zaczynające się od słowa „POTRAFIĘ...”
5. Na sygnał prowadzącego kolejna osoba z zespołu przechodzi do zespołu obok, po lewej stronie, tym razem w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara. W nowych zespołach każda osoba mówi trzy zdanie sobie. Każde zdanie ma rozpoczynać się od słowa „CHCĘ...”.

UWAGA: Podczas każdej zmiany do zespołu obok przechodzą osoby, które wcześniej nie zmieniały miejsca.

Ćwiczenie 3:  DRZEWO

Czas: 30 minut

Cel: Wstęp do poznawania obszarów własnej aktywności zawodowej, a także, wyjątkowych na tle grupy, cech charakteru i zainteresowań.

Materiały: Mazaki i duże brystole lub kartony

Instrukcje:
1. Każda grupa (po maksymalnie 5 osób w każdej grupie) rysuje na kartonie drzewo, z wyraźnym podziałem na pień i gałęzie. Zadaniem każdej grupy jest ustalenie, jakie cechy, zdolności, zainteresowania, cele i wartości łączą jej uczestników, a jakie są indywidualnymi atrybutami poszczególnych osób. Podobieństwa grupa umieszcza na celu, a unikatowe cechy to poszczególne gałęzie drzewa.
2. Grupa prezentuje swoje drzewo na forum. Jedna osoba omawia cechy wspólne, a każdy z uczestników swoje wyjątkowe atrybuty.
3. Na koniec prezentacji wszyscy zastanawiają się, w jakich zawodach mogą być wykorzystane cech indywidualne i dopisują je przy właściwych gałęziach.
4. W trakcie podsumowania prowadzący inicjuje dyskusję pytaniami:

•  Jak czuliście się w trakcie prezentacji?

• Czy łatwiej było zidentyfikować podobieństwa czy indywidualne cechy?

• Czy „pasują” do Was zawody, które dopisali koledzy?

Ćwiczenie 4:  CZY ABY NA PEWNO

Czas: 30 min.

Cel: Uświadomienie sobie własnych obaw, co do wykonywania niektórych zadań i czynności
        Uświadomienie sobie własnych ograniczeń.

Materiały: Kartki, ołówki, mazaki

Instrukcje:
1. Prowadzący podaje instrukcje:
„Zapisz na swojej kartce takie czynności, których Twoim zdaniem nie mogłabyś wykonywać, np. uważasz, że nigdy w życiu nie chciałabyś latać samolotem, oglądać krwi, lub występować przed dużą grupą ludzi, albo pracować osiem godzin przy biurku itp.”
W tej części zadania każdy uczestnik pracuje samodzielnie.
2. Uczestnicy dobierają się w pary na zasadzie losowej i postępują zgodnie z instrukcją prowadzącego:
„ Usiądź naprzeciw drugiej osoby, wymieńcie się kartkami. Po zapoznaniu się z ich treścią zapytaj - czy aby na pewno nie jesteś w stanie...? (tu podajemy informację z kartki np.... latać samolotem?) Czy możesz mi coś więcej o tym opowiedzieć? Czy próbowałeś to zmienić? Możesz mi coś więcej o tym opowiedzieć?”
Może tak się zdarzyć, że macie podobny kłopot, wtedy spróbujcie razem wymyślić sposoby poradzenia sobie z problemem. Wypiszcie te sprawy, których Waszym zdaniem nie da się zmienić. Na zakończenie zadania można wypisać te problemy, które waszym zdaniem nie podlegają zmianom i te, które można zmienić.

UWAGA: W tym ćwiczeniu prowadzącego jest bardzo ważna! Musi on zadbać o to, by wymienione zostały również ograniczenia fizyczne, które nie pojawiły się w wypowiedziach uczestników i omówić je na przykładach niezwiązanych z grupą. Prowadzący musi również zadbać o to, by uczestnicy nie czuli się zagrożeni. Może przykładowo podać własne ograniczenie lub przykład kogoś trzeciego.

Ćwiczenie 5:

Czas: 40 min.

Cel: Uświadomienie uczniom roli zainteresowań w wyborze przyszłego zawodu.

Materiały: załącznik - „Przyjęcie”

Instrukcje:
1. Prowadzący rozdaje uczestnikom załącznik 5 i prosi o zapoznanie się z poleceniem z nim zawartym.
„Wyobraź sobie, że udajesz się na przyjęcie. Rysunek, który masz przed sobą przedstawia sześciokątny pokój, gdzie to przyjęcie się odbywa. Ludzie zbierają się tam w sześciu grupach. Członkowie każdej z nich mają określone cechy. Przeczytaj opisy znajdujące się na rysunku i wybierz grupę, która najbardziej Ci odpowiada, do której chciałbyś instynktownie dołączyć. (Jeżeli jesteś osobą nieśmiałą nie przejmuj się koniecznością rozmowy z jej członkami) Wpisz jej symbol wewnątrz kwadratu poniżej.”

•  Wyobraź sobie, że osoby te po 15 min. opuszczają przyjęcie i musisz podejść do kolejnej grupy, w której czułbyś się dobrze. Wybierz tą grupę i wpisz jej symbol wewnątrz kwadratu poniżej.

• Kiedy ci ludzie także wyjdą wybierz trzecią grupę, do której dołączysz. Wpisz jej symbol wewnątrz kwadratu poniżej.

2. Uczniowie indywidualnie wykonują ćwiczenie.

 
3. Po skończeniu zadania przez uczniów prowadzący wyjaśnia krótko koncepcję osobowości zawodowej Johna Hollanda. Według którego, do poszczególnych zawodów ludzi predysponuje własna osobowość oraz wiele czynników wywodzących się z ich otoczenia. Wybór zawodu jest formą połączenia osobistych zainteresowań z możliwościami jakie stwarza świat pracy. Holland wyróżnia sześć dominujących typów osobowości zawodowej i odpowiadające im środowiska pracy. Typy mieszane powstaje z kombinacji typów dominujących. Wyróżnione zostały następujące typy dominujące:

 
Typ realistyczny - wykwalifikowany, konkretny, uzdolniony technicznie lub mechanicznie (np. inżynier, mechanik, rolnik)
Typ konwencjonalny - zorganizowany. Praktyczny, uległy (np. księgowy, kasjer, pracownik biurowy)
Typ przedsiębiorczy - przekonywujący, otwarty, werbalny (np. akwizytor, zarządzający przedsiębiorca)
Typ badawczy - naukowy, abstrakcyjny, analityczny (np. badacz, programista komputerowy, analityk laboratoryjny)
Typ artystyczny - twórczy, o rozwiniętej wyobraźni i estetyce (np. muzyk, malarz, pisarz)
Typ społeczny - oświatowy, zorientowany na usługi, nawiązujący kontakty z ludźmi (np. dozorca, nauczyciel, pielęgniarka)
      
Kombinacje trzech podstawowych typów określa się kodem trzyliterowym np. typ realistyczno-badawczo-artystyczny kodem RBA, a typ społeczno-przedsiębiorczo-konwencjonalny kodem SPK.
W tym ćwiczeniu kreślicie w przybliżeniu swój kod trzyliterowy wybierając grupy osób, z którymi mielibyście ochotę przebywać na przyjęciu zwykle w sytuacji dla nas nowej lepiej czujemy się z osobami podobnymi do siebie, a zatem jeżeli chcecie spotkać się najpierw z osobami, które oznaczone zostały w sześciokącie określoną literą to może oznaczać, że i wy również posiadacie podobne do nich cechy.

 
 4. Prowadzący wyjaśnia, że wynikiem tej pracy nie jest dokładna analiza osobowości zawodowej jakiej można dokonać jedynie za pomocą badań psychologicznych, ale ćwiczenie to pokazuje pewien kierunek rozwoju naszych zainteresowań zawodowych. Ważne jest tu zaznaczenie, że rzadko mamy do czynienia z czystymi typami osobowości zawodowej i że większość ludzi reprezentuje typy mieszane. Prowadzący w czasie podsumowania pyta uczniów czy mieli problemy z identyfikacją swoich cech. Podkreśla również, że satysfakcja z wykonywanej pracy zależy od stopnia zbieżności typu osobowości i wybranego zawodu dla podjęcia świadomych decyzji zawodowych, co podkreśla Holland. Istotne jest posiadanie odpowiedniej wiedzy o sobie samym oraz o wymogach zawodowych.

PRZERWA - 15min -

Ćwiczenie 6:  MÓGŁBYM BYĆ  

Czas: 20 min

Materiały: Załącznik - „Mógłbym być”

Cel: Rozwijanie umiejętności oceny własnych możliwości. Poszerzenie wiedzy o zawodach. Porównanie „tego co wyobrażone z tym, co rzeczywiste”

Instrukcje:

 
1. Prowadzący przekazuje uczestnikom następujące polecenie:
„Macie przed sobą kartkę na której wypisane jest zdanie z nazwą zawodu. Waszym zadaniem jest dokończyć każde z tych zdań. Korzystajcie z własnego doświadczenia i z waszego wyobrażenia o tym jacy powinni być ludzi wykonujący dane zawody. Pamiętajcie, że treść tych zdań ma zawierać informację o was np. Jestem lekarzem, bo umiem współczuć cierpiącym.  Z takiego zapisu wynika, że jestem osobą, która potrafi współczuć cierpiącym i myślę, że jest to cech, którą powinien mieć lekarz.”

 
2. Po wykonaniu zadania prowadzący prosi o prezentację osoby chętne. Pozostałych uczestników zachęca do czynnego uczestniczenia poprzez wskazywanie jakie cechy dotyczące danego zawodu znaleźli w sobie.

 
3. Na zakończenie prowadzący zadaje pytania:

• Czego dowiedzieliście się o sobie wykonując to ćwiczenie?

• Czy myśląc o swojej przyszłości braliście pod uwagę fakt, że w tak wielu zawodach moglibyście pracować?

• Czy faktycznie jedna cecha lub umiejętność może decydować o naszym wyborze?

Ćwiczenie 7:  MOJE PREDYSPOZYCJE ZAWODOWE

Czas: 90 min.

Cel: Uświadomienie uczniom roli zdolności w wyborze właściwego zawodu.

Materiały: Załącznik - „Określanie zdolności zawodowych”

Instrukcje:

 
1. Prowadzący prosi uczniów o wypełnienie arkusza zdolności zawodowych wraz z arkuszem odpowiedzi ( załącznik 6 A i B ), na którym uczestnicy będą zaznaczać swoje wyniki, a następnie je obliczać. Uczestnicy pracują indywidualnie, wypełniając kwestionariusz i obliczając własne wyniki.
2. Po obliczeniu wyników przez uczniów i ewentualnym wyjaśnieniu wątpliwości prowadzący podkreśla znaczenie zdolności dla osiągnięcia sukcesów zawodowych.
3. Prowadzący dzieli uczniów na grupy rozdaje im załączniki 6 C i prosi grupy o przedyskutowanie i wpisanie do arkusza propozycji działań rozwijających poszczególne zdolności zawodowe. Grupy po 20 min. pracy prezentują własne pomysły. Prowadzący pyta uczestników o możliwości korzystania z zapisanych pomysłów w sytuacji ich indywidualnych wyborów.

 

Ćwiczenie 8:  POZNAJCIE MNIE

Czas: 10 min.

Cel: Zakończenie zajęć

Instrukcje:
1. Prowadzący podaje instrukcje:
„Na zakończenie naszego spotkania zaproponuję Wam zadanie związane z przyszłością. Wyobraźcie sobie, że minęło już 15 lat. Spotkaliście się w naszym ośrodku na jego jubileuszu. Niektórzy trochę się zmienili. Postanowiliście zrobić „rundkę” i przedstawić się mówić krótko co robicie teraz w swoim życiu, czym się zajmujecie. Mam nadzieję, że przyda się wam do waszych wyobrażeń o przyszłości wiedza o was nabyta w poprzednich ćwiczeniach. Siadamy w kole i po kolei przedstawiamy się: „
Np. TO JA BARTEK, JESTEM LOTNIKIEM

Następna w kolejności osoba mówi do poprzednika: „Miło mi Cię spotkać i dowiedzieć się że jesteś...np. lotnikiem” i sama się przedstawia.

BIBLIOGRAFIA:

1)Paszkowska-Rogacz, A. , Tarkowska, M., Metody pracy z grupą w poradnictwie zawodowym, Warszawa 2004
2) Mosty zamiast murów. Podręcznik komunikacji interpersonalnej, red. Stewart, L.E., Warszawa 2007

5

---