KOMUNIKOWANIE POLITYCZNE

Studia nad komunikowaniem politycznym są stosunkowo młodą dziedziną badań, powstałą z syntezy komunikologii i politologii. Na początku badania te traktowano "z przymróżeniem oka". Pojęcie pojawiło się w drugiej połowie XX w. i bardzo szybko przyjęło się w nauce, publicystyce i mediach. Pierwsza definicja komunikowania politycznego pojawiła się w pracy "Political Behavior" Eulau'a, Eldersvelda i Janowitza. Badaczy tych interesowały trzy zagadnienia:

1) przywództwo polityczne i struktura grupy,

2) interwencja mediów w obszar mobilizacji społecznej oraz przenoszenie wpływu politycznego między formalnymi instytucjami rządzącymi i obywatelami,

3) komunikowanie polityczne, sprowadzone do pośrednictwa w kontaktach instytucji rządzących z wyborcami.

Według Bogusławy Dobek - Ostrowskiej komunikowanie polityczne to proces dwukierunkowy, który zachodzi w konkretnym otoczeniu społecznym, politycznym, medialnym oraz kulturowym. Studia te koncentrują się na relacjach dwóch autonomicznych obszarach: polityce i komunikowaniu. Francuski politolog, Gerstle, uważa, że polityka nie może funkcjonować bez procesu komunikowania. Dobek - Ostrowska definiuje politykę jako długofalowy proces polityczny, od wyłaniania się problemu, jego publicznej prezentacji, debaty, podjęcia decyzji o sposobie jego rozwiązania, do realizacji decyzji. Upraszaczając, można powiedzieć, że komunikowanie polityczne to celowe komunikowanie o polityce.

Według Perloff'a, który stworzył złoty trójkąt komunikowania, komunikowanie polityczne jest procesem, w ramach którego narodowi liderzy, media i obywatele wymieniają opinie, ustalają znaczenia przekazów odnoszących się do spraw publicznych.

Badacze, mimo różnych podejść do badań, znaleźli kilka wspólnych elementów badań, takich jak: komunikacyjny charakter polityki, komunikowanie nabiera charakteru politycznego, oraz akcentowanie oddziaływujących na siebie dwóch obszarów aktywności: komunikacyjnych i politycznych. Przed badaczami stoją także trudności, które wskazał Cezenave. Komunikowanie polityczne to obszar, w którym mamy do czynienia nie z jednym, a z wieloma przedmiotami badań, różnorodnymi sposobami objaśniania procesów i zjawisk oraz wielkością przekazów symbolicznych, co utrudnia analizę semiologiczną. Tak duża przestrzeń do badań powoduje różne spojrzenia na komunikację polityczną oraz zwiększa zakres i dziedziny badań.

Komunikowanie polityczne ma dwie natury. Jedną z nich jest ujęcie jako dziedziny badań naukowych - perspektywa teoretyczna, obejmująca zespół naukowych teorii i dziedzinę badań, mających na celu wyjaśnienie i zrozumienie procesów politycznych. Drugą naturą jest dziedzina życia politycznego, perspektywa praktyczna lub techniczna, która dostrzega, że termin ten jest już nierozerwalny ze światem polityki, jest wykorzystywany w szerokim znaczeniu - nawet propagandy oraz marketingu politycznego.

PODEJŚCIA BADAWCZE W STUDIACH NAD KOMUNIKOWANIEM POLITYCZNYM:

• Podejście behawioralne - najstarsze podejście badawcze, wywodzące się z badań nad komunikowaniem masowym. Podstawowym punktem do analizy dla behawiorystów był efekt komunikowania, tj. zmiany wywołane w postawach i zachowaniach odbiorcy.

• Podejście strukturalno-funkcjonalne - wnieśli je do nauki o komunikowaniu politycznym twórcy teorii systemów i analizy systemowej. Zdefiniowali oni komunikację polityczną jako procesy interakcyjne zachodzące między elementami systemu politycznego i jego otoczeniem.

• Podjeście interakcyjne - wywodzi się z koncepcji dramaturgicznej Goffmana i symbolicznego interakcjonizmu. Opiera się na założeniu, że komunikowanie jest formą, a zarazem zbiorem interekacji, które są atomami społeczeństwa.

• Podejście dialogowe - jest wypośrodkowaniem dwóch koncepcji: interakcjonizmu symbolicznego i interakcjonizmu straktegicznego. Opiera się ono na idei konsensusu wypracowanego w drodze debaty publicznej.

• Podejście rynkowe - pojawiło się wraz z popularyzacją marketingu politycznego w latach 60. XX wieku w Stanach Zjednoczonych. Podejście to traktuje polityków jako produkty, które należy jak najtańszym kosztem wykreować i sprzedać. Sprzedającym jest np. partia polityczna, kandydat, a kupującym wyborca.

TRZY ZASADNICZE KANAŁY KOMUNIKOWANIA POLITYCZNEGO WEDŁUG MICHAELA RUSH'A:

• KANAŁY KOMUNIKOWANIA MASOWEGO (MEDIA MASOWE) - Rush przypisuje im szczególną rolę w procesie dyfuzji informacji. Uważa, że w ogromnym stopniu to właśnie ten kanał kreuje opinię publiczną.

• KANAŁY KOMUNIKOWANIA INSTYTUCJONALNEGO - członkowie partii politycznych i grup nacisku mogą wzajemnie porozumiewać się w środowisku własnej partii, członkami innych organizacji oraz innych partii politycznych, co ma ogromne znaczenie w dwukierunkowych relacjach między politykami o różnych poglądach i interesach.

• KANAŁY KOMUNIKOWANIA INTERPERSONALNEGO - szczególną rolę w kreowaniu opinii publicznej mają nieformalne kontakty między jednostkami i grupami. Rush odwołuje się do teorii dwustopniowego przepływu komunikowania Lazarsfelda i Katza, w której kluczową rolę w środowisku odgrywa lider opinii.

CZYNNIKI, KTÓRE WG RUSH'A WPŁYWAJĄ NA PRZEBIEG PROCESU KOMUNIKOWANIA POLITYCZNEGO:

• czynniki fizyczne (granice państwowe, ukształtowanie terenu)

• czynniki technologiczne (dostęp do nich)

• czynniki ekonomiczne (poziom rozwoju gospodarczego)

• czynniki społeczne

• czynniki kulturowe

• czynniki polityczne (stopień uzależnienia mediów masowych i przepływu informacji od państwa).

CZTERY ELEMENTY TWORZĄCE KOMUNIKOWANIE POLITYCZNE WG BLUMER'A I GUERVITCH'A:

• komunikacja w instytucjach politycznych,

• polityka w mediach masowych,

• publiczność mediów masowego przekazu i jej nastawienie do polityki,

• kultura polityczna danego środowiska.

MEDIATYZACJA ŻYCIA POLITYCZNEGO polega na transformacji i modernizacji sfery publicznej oraz zmiany zachowań uczestników komunikowania politycznego pod wpływem dwóch typów mediów - klasycznych środków masowego przekazu - prasy, radia, telewizji oraz nowych mediów siechiowych - sieci kablowych, telematycznych i satelitarnych, a także Internetu.

Według mojej opinii musimy pamiętać, że podczas aktu komunikacji aktorzy sceny politycznej często realizują strategie swoich partii, którą dostosowują do oczekiwań otoczenia społecznego. Nie powinniśmy wierzyć w stu procentach w owy przekaz, a samemu weryfikować otrzymane informacje. Chciałbym, aby komunikacja polityczna opierała się na dialogu, debacie oraz badaniu opinii publicznej, a nie na chatoczynych, nic nie wnoszących dla społeczeństwa animozji. Także moim marzeniem jest poprawa stanu polskiej kultury politycznej, a co za tym pójdzie - wyższy poziom komunikacji politycznej.

---